عرضه‌های اولیه در بورس ادامه می‌یابد

بررسی روش‌های عرضه اولیه قدیمی و جدید

از آخرین باری که روش عرضه اولیه تغییر کرد، حدود ۵ سالی میگذرد. در آن زمان روش ثبت سفارش یا بوک‌بیلدینگ جایگزین روش حراج و قیمت ثابت شد. باتوجه به کارآمدی روش بوک‌بیلدینگ به نظر نمی‌رسید که تغییری در این روش ایجاد شود تا هفته گذشته که براساس اعلام سازمان بورس و فرابورس روشی جدید برای عرضه اولیه شرکت‌های کوچک و پرریسک در نظر گرفته شده که در آن براساس نظر هیئت پذیرش ۷۰ تا ۱۰۰ درصد سهام به سرمایه‌گذاران واجد شرایط (صندوق‌های سرمایه‌گذاری) اختصاص می‌یابد.

*مقایسه انواع روش های عرضه اولیه

تعیین قیمت سهم

زمان ثبت سفارش

تخصیص سهم

اولویت ثبت سفارش

روش حراج (مزایده)
برای اوراق و خصوصی سازیها

تعیین قیمت براساس بالاترین پیشنهاد خرید

اعلام بازه زمانی برای ارسال پیشنهاد قیمت

بالاترین قیمت پیشنهادی

روش قیمت ثابت

کشف قیمت توسط حقوقی‌ها

تعیین ساعت مشخص

تقسیم تصادفی سهمیه‌بندی یا به نسبت‌های مشخص

تخصیص براساس اولویت زمانی سفارشات در صف

روش بوک بیلدینگ

تعیین کف و سقف قیمتی

تعیین بازه زمانی

مثلا ساعت ۱۰ تا ۱۲

تخصیص یکسان براساس حجم سفارش‌ و قیمت

اولویت زمانی ندارد

روش ترکیبی

قیمت‌گذاری توسط یک نهاد مالی و کشف قیمت توسط صندوق های سرمایه گذاری

تعیین بازه زمانی

مثلا ساعت ۱۰ تا ۱۲
(حذف امکان سفارش‌گیری خودکار توسط کارگزاری‌ها)

مرحله اول: عرضه ۷۰ تا ۱۰۰% سهام به سرمایه گذاران واجد شرایط

مرحله دوم: عرضه به سهامداران حقیقی با قیمت ثابت

در مرحله نخست اولویت با سرمایه‌گذاران واجد شرایط و درصورت اختصاص به سهامدار حقیقی اولیت زمانی ندارد

*انواع روش‌های عرضه‌ اولیه

خرید عرضه اولیه سهام همواره یکی از موارد مورد علاقه فعالان بورسی است. تا پیش از سال ۹۵، روش حراج و قیمت ثابت در عرضه‌های اولیه مورد استفاده قرار می‌گرفت اما بعد از آن عرضه‌های اولیه به روش ثبت‌سفارش دفتری یا بوک‌بیلدینگ انجام شد و حالا پس از ۵ سال، متولیان بورس در نظر دارند تا در کنار روش قبلی، از روش ترکیبی نیز استفاده کنند

*عرضه عمومی به روش حراج

در این روش دارایی به فردی تعلق می‌گیرد که بیشترین پیشنهاد خرید را داده است. هنگام عرضه اوراق بهادار به این روش، از همین قانون با مقررات مشخص در حوزه بورس اوراق بهادار استفاده می‌کنند. روش مزایده معمولا برای عرضه اوراق دولتی و خصوصی‌سازی‌هایی استفاده می‌شود که مجبورند تغییر عرضه‌های اولیه در بورس ادامه می‌یابد ماهیت مالکیتی سهام بدهند، بنابراین در عرضه عمومی اولیه شرکت‌ها کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

*عرضه عمومی به روش قیمت ثابت

در این مدل به روش قیمت ثابت، ابتدا شرکت تامین سرمایه با هماهنگی ناشر قیمت عرضه را مشخص و در پیش‌نویس امیدنامه ذکر و بین دو هفته تا دو ماه قبل از تاریخ عرضه اعلام می‌شود. پس از آن سرمایه‌گذاران با همان قیمت مشخص و ثابت، درخواست سفارش خود را اعلام می‌کنند. پس از جمع‌آوری درخواست‌ها، با هماهنگی ناشر واگذاری سهام به سرمایه‌گذاران انجام می‌شود که اگر میزان تقاضا از میزان عرضه بیشتر باشد ممکن است به صورت تصادفی سهمیه‌بندی یا به نسبت‌های مشخص بین درخواست‌کنندگان تقسیم ‌شود تا کل سهام مورد نظر به عموم واگذار شود. این روش یکی از روش‌های قدیمی عرضه به حساب می‌آید به نحوی که قبل از روی کار آمدن روش ثبت دفتری، بیشتر کشورها از آن استفاده می‌کردند.

نکته : در روش حراج، کارگزاری‌ها از طریق کد خرید گروهی (ددد) در کشف قیمت حضور داشتند و پس از خرید سهام و کشف قیمت اقدام به تخصیص آن به مشتریان می‌کردند. مشکل این شیوه، رانتی بود که میان عده‌ای شکل می‌گرفت. به این معنا که اگر سهمی ارزنده می‌شد، یعنی قیمت کشف شده قیمت جذابی بود، معمولا تخصیص سهام به کدهای خاص صورت می‌گرفت و سایر سرمایه‌گذاران از آن بی‌بهره بودند یا سهم کمتری می‌بردند.

*عرضه عمومی به روش ثبت دفتری یا بوک بیلدینگ

این روشی است که در سال های اخیر مورد استفاده بازار قرار گرفته، در این روش، بر اساس قیمت پایه‌ای که متعهد پذیره‌نویس در دامنه مشخص سامانه‌های معاملاتی اعلام می‌کند، تمامی سرمایه گذاران اعم از حقیقی، حقوقی، نهادی و آنلاین می‌توانند در آن دامنه سفارشها را وارد کنند و بر اساس حجم سفارش‌های وارد شده و قیمت‌های مد نظر بازار، سهم جدید در بازار کشف قیمت می‌شود.

*کشف قیمت در روش بوک بیلدینگ

در روش بوک بیلدینگ، قیمت ثابتی برای عرضه اولیه سهم تعیین نمی‌شود بلکه یک کف و سقف قیمتی در نظر گرفته می‌شود که سهامداران می‌توانند در این بازه اقدام به ثبت سفارش کنند، بنابراین تقاضا، قیمت را مشخص میکند.

نکته: اختصاص سهم در این نوع عرضه براساس اولویت زمانی ثبت سفارش عرضه‌های اولیه در بورس ادامه می‌یابد نیست؛ ازاین‌رو شخصی که در انتهای بازه زمانی با شخصی که در ابتدای بازه زمانی سفارش خود را ارسال کرده هیچ تفاوتی باهم ندارند.

*عرضه عمومی به روش ترکیبی

در این شیوه، مدل ثبت سفارش در دو مرحله انجام می‌شود. به این ترتیب که در مرحله اول بخشی از سهام (۷۰ تا ۱۰۰ درصد کل سهام قابل عرضه به تشخیص بورس) که برای عرضه اولیه مشخص می‌شود، به سرمایه‌گذاران واجد شرایط یعنی صندوق‌های سرمایه‌گذاری از قبیل ETF ها و صندوق‌های صدور و ابطال‌ یا همان Mutual Funds اختصاص داده می‌شود. در این مرحله صندوق‌ها براساس سهمیه اعلامی توسط بورس در فرایند کشف قیمت حضور می‌یابند و پس از کشف قیمت در این مرحله، قیمت کشف شده به عنوان مبنای عرضه سهام (عرضه به قیمت ثابت) به عموم سرمایه‌گذاران اعلام می‌شود. درواقع باقی مانده سهامی که به سرمایه گذاران واجد شرایط داده نشده، به سهامدران حقیقی میرسد. ازسوی دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری میتوانند تا ۵۰ درصد از سهام خود را به سهامداران حقیقی عرضه کنند، اما ملزم هستند که ۵۰درصد از سهام خریداری شده در روز عرضه اولیه را تا ۹۰ روز نگه دارند.

مثال : در عرضه اولیه شرکت توسعه سامانه های نرم افزاری نگین، ۱۵۸ سرمایه‌گذار واجد شرایط (صندوق‌های سرمایه‌گذاری) در کشف قیمت مشارکت کردند و هر سهم این شرکت ۷۶۳ تومان قیمت خورد. در مرحله دوم، ۵ درصد شرکت با قیمت ثابت کشف شده به سهامدران حقیقی تخصیص داده شد و به هر کد معاملاتی، ۵۰ سهم نزدیک به ۳۸ هزار تومان ‌رسید. اگر از مشارکت بسیار کم سهامداران حقیقی در این عرضه اولیه بگذریم، نکته جالب اینجاست که مهم ترین علت اجرایی عرضه‌های اولیه در بورس ادامه می‌یابد شدن این طرح، کشف قیمت درست مطرح شده، در حالیکه در این روش نیز قیمت توسن روی سقف قیمتی خود یعنی ۷۶۳ تومان کشف قیمت شد.

*در ادامه به بررسی برخی از ویژگی های این روش میپردازیم:

۱. قیمت‌گذاری برعهده متعهد خرید

در دستورالعمل جدید عرضه‌های اولیه، وظیفه قیمت‌گذاری برعهده متعهد خرید که یک نهاد مالی ثبت شده نزد سازمان بورس است، خواهد بود و کلیه گزارش‌های قیمت‌گذاری (در تمامی روش‌های عرضه) باید تحت نظر بورس و طبق الزامات تعیین شده توسط بورس در قالب Road Show مورد بررسی قرار گیرد. طبق مفاد این دستورالعمل، نقطه‌نظرات و نواقص مورد نظر اعلامی در جلسه معارفه توسط متعهد خرید بررسی و در صورت قبول آن اقدام به اصلاح گزارش ارزش‌گذاری و دلایل رد موارد اعلامی را نیز اعلام می‌کند. این فرایند، در تارنمای اعلامی بورس در دسترس کلیه سرمایه گذاران قرار گرفته است.

نکته: این روش برای شرکت هایی انجام میشود که ارزش بازار سهام شناور آنها کم‌تر از ۵۰۰۰ میلیارد ریال بوده یا به نظر هیات پذیرش شرکت پرریسک است.

۲. تعریف عرضه موفق در روش ترکیبی

عرضه موفق در بوک بیدلینگ، عرضه‌ای تلقی می‌شود که حداقل ۵۰ درصد میزان سهام عرضه شده بدون درنظر گرفتن تعهد ایفا شده توسط متعهد خرید، در روز عرضه اولیه به فروش برسد. عرضه موفق در روش ترکیبی، عرضه‌ای است که حداقل ۸۰ درصد میزان سهام عرضه شده در مرحله اول (یعنی همان مرحله‌ای که به سرمایه گذاران واجد شرایط عرضه می‌شود)، معامله شود.

۳. محدود کردن معاملات ثانویه به سرمایه گذاران حرفه ای

یکی دیگر از نکاتی که در دستورالعمل جدید عرضه‌های اولیه به تصویب رسیده، امکان محدود کردن معاملات ثانویه برخی از عرضه‌های اولیه به سرمایه‌گذاران حرفه‌ای است که این دسته از سرمایه‌گذاران توسط هیات مدیره بورس‌ها تعریف و تعیین خواهند شد.

مثال: عرضه اولیه حآفرین به این روش و تنها به سرمایه گذاران واجد شرایط انجام و دست سهامدار حقیقی از آن کوتاه شد، در این عرضه به هر صندوق سرمایه‌گذاری و کاربران واجد شرایط دو میلیون و ۷۸۹ هزار و ۵۳۴ سهم تخصیص داده شد. حافرین هم مانند توسن در سقف قیمتی یعنی ۳۳۳ تومان قیمت خورد. بدین ترتیب هر صندوق معادل ۹۳۰ میلیون تومان سهم دریافت کرد. فردای روز عرضه صندوق های سرمایه گذاری میتوانند تا ۵۰ درصد از سهام خود را با ۵ درصد بالاتر از نرخ عرضه اولیه به سهامداران حقیقی عرضه کنند، یعنی سودی ۵درصدی در یک روز خواهند داشت، از سوی دیگر باتوجه به ممنوعیت فروش ۵۰ درصد از سهام تا ۹۰ روز پس از تاریخ عرضه اولیه ازسوی صندوق ها، به ازای هر روز صف خرید حآفرین، درآمد روزانه بالایی نصیب صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌شود!

۴. عرضه اولیه از طریق «سلب حق تقدم»

عرضه‌کنندگان با بهره‌گیری از این نکته، ملزم به ارائه سهام خود در فرایند عرضه اولیه نیستند. به بیانی دیگر، عرضه‌کنندگان می‌توانند مجمعی را برگزار کنند و فرایند عرضه اولیه را از طریق افزایش سرمایه‌ از محل سلب حق تقدم به سرمایه‌گذاران ارائه دهند.

۵. تغییر دامنه به مثبت و منفی دو برابر دامنه نوسان بازار

در دستورالعمل پیشین، دامنه رقابت در ثبت سفارش از قیمت پایه اعلامی ۱۰ درصد بالاتر بود. براساس بازنگری انجام شده در دو روش یادشده، این دامنه به مثبت و منفی دو برابر دامنه نوسان بازار که در شرایط فعلی ۱۰ درصد مثبت و منفی است، تغییر پیدا کرد. براساس این نکته، امکان کشف قیمت حتی کمتر از قیمت اعلامی خواهد بود.

۶. شکست در عرضه با قیمت گذاری غیرمنطقی

امکان بازنگری قیمت عرضه و عرضه مجدد در صورت شکست عرضه، از جمله مواردی است که از دستورالعمل یادشده حذف شد. حذف این مورد، سبب می‌شود عرضه‌کننده و متعهد خرید در هنگام ارزشگذاری سهم، قیمت منطقی‌تری را انتخاب کنند. زیرا اگر این قیمت منطقی نباشد و سرمایه‌گذاران آن را نپذیرند، عرضه با شکست مواجه می‌شود. با شکست عرضه، عرضه‌کنندگان مجبور می‌شوند حداقل پس از گذشت سه ماه از تاریخ عرضه، دوباره فرایند عرضه اولیه را از ابتدا طی کنند. طبیعی است شرایط بازار طی این مدت تغییر خواهند کرد و این به نفع عرضه‌کننده نخواهد بود؛ بنابراین، با حذف نکته یادشده، قیمتی که در عرضه اولیه مطرح می‌شود، قیمت معقول‌تری خواهد بود و برای سرمایه‌گذاران جذابیت بیشتری خواهد داشت.

عرضه اولیه سهام چیست و آیا همیشه سودآور است؟

یکی از موضوعات مورد بحث در بازار بورس که برای سرمایه‌گذاران فعال در بورس اهمیت بسزایی دارد، عرضه اولیه سهام شرکت‌ها است. تجربه نشان داده که بیش از ۹۰ درصد از عرضه اولیه‌هایی که در بورس انجام شده، سودآور بوده‌اند و این‌گونه می‌توان عنوان کرد که عرضه‌های اولیه حکم طلا را دارند. عرضه اولیه برای فعالین بازار همیشه از جذابیت برخوردار بوده و معامله‌ای کم ریسک برای اولین سرمایه‌گذاری در بورس محسوب می‌شود. در صورتی که شما بدانید عرضه اولیه چیست و چگونه معامله می شود میتوانید در بازار بورس به کسب سود بپردازید.

تعریف عرضه‌های اولیه در بورس ادامه می‌یابد عرضه اولیه سهام

عرضه اولیه (Initial Public Offering – IPO) به این معنا است که یک شرکت سهام خود را برای اولین بار در بورس اوراق بهادار عرضه کند. شرکت‌های خصوصی، دولتی و حتی شرکت‌های تازه تأسیس، جهت افزایش رشد و توسعه کسب‌وکار خود نیازمند سرمایه هستند؛ بنابراین با وارد شدن به بازار بورس و عرضه بخشی از سهام خود به‌عنوان عرضه اولیه، به تأمین سرمایه موردنیاز خود می‌پردازند. بدین ترتیب این شرکت‌ها سهام خود را برای اولین بار در بازار بورس برای فروش می‌گذارند و طی آن، عرضه‌های اولیه در بورس ادامه می‌یابد شرکت از سهامی خاص به سهامی عام تبدیل می‌گردد.

خرید عرضه اولیه با خرید و فروش سهام چه تفاوتی دارد؟

همان‌طور که بیان شد هنگامی‌ که سهام یک شرکت برای اولین بار در بورس عرضه شود، به روز اول عرضه سهام، اصطلاحاً روز عرضه گفته می‌شود؛ بنابراین انتشار سهام شرکت‌ها برای اولین بار به‌عنوان عرضه اولیه ارائه شده است.
در عرضه اولیه عمومی، نام شرکت و نماد سهم، تاریخ روز عرضه، تعداد سهام قابل عرضه، سهمیه خریدار حقیقی و حقوقی، دامنه قیمتی (کف و سقف قیمت) و مدیر عرضه مشخص است؛ اما برای خرید سهام، محدودیتی در نظر گرفته نشده است و تا زمانی که عرضه برای خرید سهام وجود داشته باشد، شخص می‌تواند آن را با قیمت قابل معامله در بازار خرید نماید.
سهام شرکت‌ها در عرضه اولیه، ارزان‌تر از ارزش واقعی آن است و در بیشتر مواقع عرضه‌های اولیه که در بورس انجام شده، سودآور بوده‌اند. پس طبیعی است که تقاضا برای خرید عرضه های اولیه زیاد باشد و همه فعالین بازار بورس اوراق بهادار تمایل به خرید سهام عرضه اولیه‌ای داشته باشند. پس از روز عرضه سهام وارد بازار شده و معاملات عادی خود را آغاز می‌کند. پس از تبدیل‌شدن عرضه اولیه به سهام و به‌نوعی متعادل شدن قیمت آن، برای خرید این سهام سرمایه گذاران می‌بایست به بررسی همه‌جانبه عوامل متعدد اثرگذار در سهم پرداخته و با احتیاط و بررسی تحلیلی، اقدام به ثبت سفارش نمایند.

چگونه عرضه اولیه بخریم؟

یکی از الزامات فعالیت در بازار بورس، داشتن کد بورسی (کد معاملاتی) است که با مراجعه به یکی از کارگزاری‌های فعال در حوزه بورس، می‌توان اقدام به دریافت آن نمود؛ بنابراین خرید سهام در عرضه اولیه برای همه کسانی که کد بورسی دارند، امکان‌پذیر است. برای ثبت نام و دریافت کد بورسی می‌توانید از طریق گزینه زیر اقدام نمایید.

سرمایه گذاران برای خرید عرضه اولیه سهام یک شرکت کافی است از زمان و تاریخ عرضه آن مطلع شوند. اطلاع‌رسانی عرضه اولیه از طریق سایت‌های بورسی و کانال‌های خبری انجام می‌پذیرد. اکثر کارگزاری‌ها نیز مشتریان خود را از زمان دقیق عرضه‌های اولیه آگاه می‌کنند.

خرید سهام در عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ

در روش ثبت سفارش عرضه اولیه به شکل بوک بیلدینگ، یک بازه قیمتی برای سفارش در نظر گرفته شده است و به خاطر همین دیگر نیازی به ثبت سریع سفارش نیست. با ایجاد همچین شرایطی، درصد خطا در خرید سهام عرضه اولیه شرکت‌ها بسیار کاهش پیدا کرده و علاوه بر این، دیگر شاهد کندی سامانه‌های معاملاتی و هسته معاملات در بازار بورس نیستیم.
اختصاص سهم در بوک بیلدینگ بر خلاف روش‌های قدیمی، دیگر براساس اولویت زمانی ثبت سفارش نیست. گفتنی است که در روش بوک بیلدینگ، تمام افراد سقف قیمتی را برای سفارش خود انتخاب می‌کنند چرا که احتمال تخصیص سهم در قیمت‌های پایین‌تر به دلیل تقاضای زیاد در عرضه اولیه، بسیار کم است.

نکته۱: در روش بوک بیلدینگ، زمان ارسال سفارش و تخصیص سهم متفاوت است. یعنی تخصیص سهام در روزهای بعد از فرایند ثبت و انجام معامله است که توسط سازمان بورس و اوراق بهادار صورت می‌گیرد.
نکته۲: معمولا ۴۸ ساعت قبل از عرضه اولیه سهام، خبر آن از طریق درگاه‌های مختلف منتشر می‌شود و در روز عرضه اولیه، اطلاعیه توسط ناظر بازار در سایت Tsetmc.com ارسال می‌شود.

وضعیت‌های مختلف تخصیص سهم در روش بوک بیلدینگ:

• تعداد سهام قابل عرضه: ۱۰ میلیون سهم
• حجم سفارشات ثبت شده در سقف: ۲۰ میلیون سهم
• محدودیت هر کد: ۱۰۰۰ سهم (۲۰۰۰۰ کد)

وضعیت اول: در این فرایند ابتدا یک حجم حداقلی مثلا ۲۰۰ سهم مشخص شده و به نفر اول تا ۲۰ هزارمین نفر، ۲۰۰ سهم تخصیص می‌دهند، دوباره ۲۰۰ سهم دیگر و این دور آنقدر ادامه پیدا می‌کند تا تعداد سهام عرضه شده به اتمام برسد. پس در این مرحله به کسانی که سفارش عرضه‌های اولیه در بورس ادامه می‌یابد خرید را پایین‌تر از سقف قیمت، ثبت کرده باشند هیچ سهامی نمی‌رسد.
وضعیت دوم (حجم کل سفارشات ثبت شده برابر با تعداد سهام قابل عرضه باشد): در این شرایط براساس اولویت قیمتی از بالاترین تقاضا تا کف قیمت، سهام عرضه اولیه تخصیص داده می‌شود و قیمت پایانی به همان روش میانگین موزون قیمت تخصیص یافته در بازار عادی، محاسبه می‌شود.
وضعیت سوم (حجم کل سفارشات ثبت شده در دامنه قیمت، بیشتر از تعداد قابل عرضه باشد): در این شرایط ابتدا با توجه به اولویت سفارشات براساس قیمت، سهام از بالاترین قیمت به سمت پایین‌ترین قیمت عرضه می‌شود، سپس اگر در پایین‌ترین قیمت، حجم سفارشات بیش از تعداد سهام باقی‌مانده باشد، دقیقا به روشی که در وضعیت اول اشاره شد، سهام باقی مانده بین سهام‌داران تخصیص داده می‌شود.

نکته
اغلب اوقات پیشنهاد می‌شود بالاترین قیمت ارائه‌شده، انتخاب گردد زیرا به‌علت تقاضای زیاد، حجم قابل‌عرضه به سفارش‌هایی با بیشترین قیمت تعلق می‌گیرد.
در کارگزاری آگاه این امکان وجود دارد که ۲ روز پیش از عرضه اولیه سهام، سرمایه‌گذاران سفارش خود را به‌صورت آفلاین ثبت کنند تا در روز عرضه، سفارش خرید سهم برای هسته معاملات بورس ارسال گردد.

درنهایت اختصاص سهام توسط سازمان بورس و اوراق بهادار به کدهای معاملاتی انجام می‌گیرد و معمولاً به دلیل تقاضای زیاد، همه افراد به‌طور مساوی و به تعدادی کمتر از حجم تعیین‌شده از عرضه بهره‌مند می‌شوند.

بهترین زمان فروش عرضه اولیه

یکی از دغدغه‌های اساسی سرمایه گذاران آگاهی از زمان مناسب فروش عرضه اولیه است. دانستن زمان مناسب برای فروش سهام عرضه اولیه از ارزش بالایی برخوردار است. سهامداران می‌توانند از فردای روز عرضه سهام خود را به فروش برسانند؛ اما برای دانستن بهترین زمان برای فروش سهم، می‌بایست برخی جوانب را موردبررسی قرار دهند.

• ارزیابی وضعیت فعلی و آینده شرکت عرضه‌شده در بازار بورس
• توجه به میزان بزرگی و کوچکی شرکت عرضه‌شده در بازار بورس
• مطالعه تحلیل بنیادی سهام عرضه اولیه در سایت‌های تحلیلگری و کانال‌های خبری کارگزاری‌ها
• بررسی رفتار سهامداران عمده در ایام معاملات سهم پس از عرضه اولیه
• بررسی روند فعلی بازار بورس که مانند هر فعالت اقتصادی دیگر دارای دوره‌های متفاوتی از رکود، رشد و رونق است.

در مورد این‌که چه زمانی بهترین نقطه برای فروش عرضه اولیه است قطعیتی وجود ندارد و به عوامل مختلفی مانند اهداف و انتظارات از سهم، نیاز به نقدینگی حاصل از عرضه اولیه، آینده شرکت و … بستگی دارد.
به‌طورکلی افزایش و یا کاهش قیمت عرضه های اولیه در روزهای پس از عرضه، مانند تمامی سهام موجود در بازار سرمایه به عرضه و تقاضای بازار مربوط است. با این اوصاف بهتر است تا زمانی که صف خرید عرضه‌های اولیه ادامه دارد، سرمایه گذاران به سهامداری ادامه دهند. در ادامه نیز با توجه به شرایط بازار و شرکت می‌توان نسبت به فروش یا نگهداری سهم اقدام نمود.

خرید در روزهای پس از عرضه اولیه

در عرضه اولیه که معمولاً در یک روز مشخص اتفاق می‌افتد، تعداد سهام عرضه‌شده به سرمایه‌گذاران محدود است. از طرفی قیمت سهام شرکت‌ها در عرضه اولیه، ارزان‌تر از ارزش ذاتی آن است تا برای سرمایه گذاران جذابیت داشته باشد؛ بنابراین تقاضا برای سهم افزایش می‌یابد و قیمت سهام بعد از عرضه اولیه، شروع به رشد می‌کند.
در این مرحله با توجه به پایین بودن قیمت سهام نسبت به ارزش ذاتی آن، سرمایه گذاران تمایل دارند در روز بعد از عرضه به تعداد دلخواه سهم بخرند. این تمایل به خرید سهم باعث می‌شود تقاضای بسیار زیادی (صف خرید) از ابتدای روز معاملاتی برای خرید سهم تشکیل شود؛ اما چگونه می‌توان روز پس از عرضه اقدام به خرید سهام نمود؟

با توجه به توضیحاتی که ارائه شد، سرمایه گذاران برای خرید سهم روز بعد از عرضه اولیه، باید رأس ساعت ۸:۳۰ سفارش خود را وارد سامانه معاملاتی کرده تا در اولویت‌های اول صف خرید قرار گیرند. البته از آنجایی که در روز بعد از عرضه اولیه کسی تمایل به فروش سهام خود ندارد، حجم عرضه‌ها پایین و تقریباً به‌جز تعداد محدود، کسی قادر به خرید سهم نیست.

خرید عرضه اولیه از کارگزاری‌های مختلف

آیا می‌توان از طریق چند کارگزاری به صورت همزمان، عرضه اولیه خرید؟

این سوال دغدغه بسیاری از فعالان بازار بورس است. با توجه به این‌که سازمان بورس از روش بوک بیلدینگ در عرضه های اولیه استفاده می‌کند، خرید سهم با چند کارگزاری امکان‌پذیر نیست؛ چراکه هر سرمایه گذار با کد بورسی مختص خود، فقط یک‌بار می‌تواند سفارش ثبت کند و امکان خرید عرضه اولیه با یک کد بورسی از چند کارگزاری وجود ندارد.
بنابراین همان‌طور که در بالا ذکر گردید چنانچه سرمایه گذاران قصد خرید سهم بیشتری داشته باشند، می‌توانند در روز بعد از عرضه اقدام به ثبت سفارش نمایند یا اینکه پس از به تعادل رسیدن سهم در بازار اقدام به خرید سهام موردنظر کنند.

سخن آخر

می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین مزیت‌های عرضه اولیه، تأمین سرمایه برای راه‌اندازی یک کسب‌وکار جدید و یا توسعه و رشد یک کسب‌وکار قدیمی است. عرضه اولیه به دلیل ارزش‌گذاری سهم، کم‌تر از ارزش واقعی آن، باعث ایجاد تقاضای زیادی برای خرید از جانب سرمایه گذاران می‌شود. تقاضای زیاد برای خرید، قیمت پایین سهم و همچنین محدود بودن تعداد سهام قابل عرضه، در اکثر موارد باعث سودآور بودن و کم ریسک بودن عرضه اولیه می‌شود. همین‌طور از آنجایی که تعداد سهام قابل‌عرضه، دامنه قیمتی (کف و سقف قیمت) و تاریخ شروع در این عرضه از قبل مشخص می‌شود، سرمایه‌گذاران کافی است در روز موعد وارد سامانه معاملاتی شده و اقدام به ثبت سفارش با تعداد و قیمت از پیش تعیین‌شده نمایند. لازم به ذکر است که یک سرمایه گذار با یک کد بورسی تنها از یک کارگزاری می‌تواند عرضه اولیه خریداری. در رابطه با بهترین زمان فروش عرضه اولیه هم قطعیتی وجود ندارد و مستلزم بررسی عوامل مؤثر در بازار است.

بررسی روش‌های عرضه اولیه قدیمی و جدید

از آخرین باری که روش عرضه اولیه تغییر کرد، حدود ۵ سالی میگذرد. در آن زمان روش ثبت سفارش یا بوک‌بیلدینگ جایگزین روش حراج و قیمت ثابت شد. باتوجه به کارآمدی روش بوک‌بیلدینگ به نظر نمی‌رسید که تغییری در این روش ایجاد شود تا هفته گذشته که براساس اعلام سازمان بورس و فرابورس روشی جدید برای عرضه اولیه شرکت‌های کوچک و پرریسک در نظر گرفته شده که در آن براساس نظر هیئت پذیرش ۷۰ تا ۱۰۰ درصد سهام به سرمایه‌گذاران واجد شرایط (صندوق‌های سرمایه‌گذاری) اختصاص می‌یابد.

*مقایسه انواع روش های عرضه اولیه

تعیین قیمت سهم

زمان ثبت سفارش

تخصیص سهم

اولویت ثبت سفارش

روش حراج (مزایده)
برای اوراق و خصوصی سازیها

تعیین قیمت براساس بالاترین پیشنهاد خرید

اعلام بازه زمانی برای ارسال پیشنهاد قیمت

بالاترین قیمت پیشنهادی

روش قیمت ثابت

کشف قیمت توسط حقوقی‌ها

تعیین ساعت مشخص

تقسیم تصادفی سهمیه‌بندی یا به نسبت‌های مشخص

تخصیص براساس اولویت زمانی سفارشات در صف

روش بوک بیلدینگ

تعیین کف و سقف قیمتی

تعیین بازه زمانی

مثلا ساعت ۱۰ تا ۱۲

تخصیص یکسان براساس حجم سفارش‌ و قیمت

اولویت زمانی ندارد

روش ترکیبی

قیمت‌گذاری توسط یک نهاد مالی و کشف قیمت توسط صندوق های سرمایه گذاری

تعیین بازه زمانی

مثلا ساعت ۱۰ تا ۱۲
(حذف امکان سفارش‌گیری خودکار توسط کارگزاری‌ها)

مرحله اول: عرضه ۷۰ تا ۱۰۰% سهام به سرمایه گذاران واجد شرایط

مرحله دوم: عرضه به سهامداران حقیقی با قیمت ثابت

در مرحله نخست اولویت با سرمایه‌گذاران واجد شرایط و درصورت اختصاص به سهامدار حقیقی اولیت زمانی ندارد

*انواع روش‌های عرضه‌ اولیه

خرید عرضه اولیه سهام همواره یکی از موارد مورد علاقه فعالان بورسی است. تا پیش از سال ۹۵، روش حراج و قیمت ثابت در عرضه‌های اولیه مورد استفاده قرار می‌گرفت اما بعد از آن عرضه‌های اولیه به روش ثبت‌سفارش دفتری یا بوک‌بیلدینگ انجام شد و حالا پس از ۵ سال، متولیان بورس در نظر دارند تا در کنار روش قبلی، از روش ترکیبی نیز استفاده کنند

*عرضه عمومی به روش حراج

در این روش دارایی به فردی تعلق می‌گیرد که بیشترین پیشنهاد خرید را داده است. هنگام عرضه اوراق بهادار به این روش، از همین قانون با مقررات مشخص در حوزه بورس اوراق بهادار استفاده می‌کنند. روش مزایده معمولا برای عرضه اوراق دولتی و خصوصی‌سازی‌هایی استفاده می‌شود که مجبورند تغییر ماهیت مالکیتی سهام بدهند، بنابراین در عرضه عمومی اولیه شرکت‌ها کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

*عرضه عمومی به روش قیمت ثابت

در این مدل به روش قیمت ثابت، ابتدا شرکت تامین سرمایه با هماهنگی ناشر قیمت عرضه را مشخص و در پیش‌نویس امیدنامه ذکر و بین دو هفته تا دو ماه قبل از تاریخ عرضه اعلام می‌شود. پس از آن سرمایه‌گذاران با همان قیمت مشخص و ثابت، درخواست سفارش خود را اعلام می‌کنند. پس از جمع‌آوری درخواست‌ها، با هماهنگی ناشر واگذاری سهام به سرمایه‌گذاران انجام می‌شود که اگر میزان تقاضا از میزان عرضه بیشتر باشد ممکن است به صورت تصادفی سهمیه‌بندی یا به نسبت‌های مشخص بین درخواست‌کنندگان تقسیم ‌شود تا کل سهام مورد نظر به عموم واگذار شود. این روش یکی از روش‌های قدیمی عرضه به حساب می‌آید به نحوی که قبل از روی کار آمدن روش ثبت دفتری، بیشتر کشورها از آن استفاده می‌کردند.

نکته : در روش حراج، کارگزاری‌ها از طریق کد خرید گروهی (ددد) در کشف قیمت حضور داشتند و پس از خرید سهام و کشف قیمت اقدام به تخصیص آن به مشتریان می‌کردند. مشکل این شیوه، رانتی بود که میان عده‌ای شکل می‌گرفت. به این معنا که اگر سهمی ارزنده می‌شد، یعنی قیمت کشف شده قیمت جذابی بود، معمولا تخصیص سهام به کدهای خاص صورت می‌گرفت و سایر سرمایه‌گذاران از آن بی‌بهره بودند یا سهم کمتری می‌بردند.

*عرضه عمومی به روش ثبت دفتری یا بوک بیلدینگ

این روشی است که در سال های اخیر مورد استفاده بازار قرار گرفته، در این روش، بر اساس قیمت پایه‌ای که متعهد پذیره‌نویس در دامنه مشخص سامانه‌های معاملاتی اعلام می‌کند، تمامی سرمایه گذاران اعم از حقیقی، حقوقی، نهادی و آنلاین می‌توانند در آن دامنه سفارشها را وارد کنند و بر اساس حجم سفارش‌های وارد شده و قیمت‌های مد نظر بازار، سهم جدید در بازار کشف قیمت می‌شود.

*کشف قیمت در روش بوک بیلدینگ

در روش بوک بیلدینگ، قیمت ثابتی برای عرضه اولیه سهم تعیین نمی‌شود بلکه یک کف و سقف قیمتی در نظر گرفته می‌شود که سهامداران می‌توانند در این بازه اقدام به ثبت سفارش کنند، بنابراین تقاضا، قیمت را مشخص میکند.

نکته: اختصاص سهم در این نوع عرضه براساس اولویت زمانی ثبت سفارش نیست؛ ازاین‌رو شخصی که در انتهای بازه زمانی با شخصی که در ابتدای بازه زمانی سفارش خود را ارسال کرده هیچ تفاوتی باهم ندارند.

*عرضه عمومی به روش ترکیبی

در این شیوه، مدل ثبت سفارش در دو مرحله انجام می‌شود. به این ترتیب که در مرحله اول بخشی از سهام (۷۰ تا ۱۰۰ درصد کل سهام قابل عرضه به تشخیص بورس) که برای عرضه اولیه مشخص می‌شود، به سرمایه‌گذاران واجد شرایط یعنی صندوق‌های سرمایه‌گذاری از قبیل ETF ها و صندوق‌های صدور و ابطال‌ یا همان Mutual Funds اختصاص داده می‌شود. در این مرحله صندوق‌ها براساس سهمیه اعلامی توسط بورس در فرایند کشف قیمت حضور می‌یابند و پس از کشف قیمت در این مرحله، قیمت کشف شده به عنوان مبنای عرضه سهام (عرضه به قیمت ثابت) به عموم سرمایه‌گذاران اعلام می‌شود. درواقع باقی مانده سهامی که به سرمایه گذاران واجد شرایط داده نشده، به سهامدران حقیقی میرسد. ازسوی دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری میتوانند تا ۵۰ درصد از سهام خود را به سهامداران حقیقی عرضه کنند، اما ملزم هستند که ۵۰درصد از سهام خریداری شده در روز عرضه اولیه را تا ۹۰ روز نگه دارند.

مثال : در عرضه اولیه شرکت توسعه سامانه های نرم افزاری نگین، ۱۵۸ سرمایه‌گذار واجد شرایط (صندوق‌های سرمایه‌گذاری) در کشف قیمت مشارکت کردند و هر سهم این شرکت ۷۶۳ تومان قیمت خورد. در مرحله دوم، ۵ درصد شرکت با قیمت ثابت کشف شده به سهامدران حقیقی تخصیص داده شد و به هر کد معاملاتی، ۵۰ سهم نزدیک به ۳۸ هزار تومان ‌رسید. اگر از مشارکت بسیار کم سهامداران حقیقی در این عرضه اولیه بگذریم، نکته جالب اینجاست که مهم ترین علت اجرایی شدن این طرح، کشف قیمت درست مطرح شده، در حالیکه در این روش نیز قیمت توسن روی سقف قیمتی خود یعنی ۷۶۳ تومان کشف قیمت شد.

*در ادامه به بررسی برخی از ویژگی های این روش میپردازیم:

۱. قیمت‌گذاری برعهده متعهد خرید

در دستورالعمل جدید عرضه‌های اولیه، وظیفه قیمت‌گذاری برعهده متعهد خرید که یک نهاد مالی ثبت شده نزد سازمان بورس است، خواهد بود و کلیه گزارش‌های قیمت‌گذاری (در تمامی روش‌های عرضه) باید تحت نظر بورس و طبق الزامات تعیین شده توسط بورس در قالب Road Show مورد بررسی قرار گیرد. طبق مفاد این دستورالعمل، نقطه‌نظرات و نواقص مورد نظر اعلامی در جلسه معارفه توسط متعهد خرید بررسی و در صورت قبول آن اقدام به اصلاح گزارش ارزش‌گذاری و دلایل رد موارد اعلامی را نیز اعلام می‌کند. این فرایند، در تارنمای اعلامی بورس در دسترس کلیه سرمایه گذاران قرار گرفته است.

نکته: این روش برای شرکت هایی انجام میشود که ارزش بازار سهام شناور آنها کم‌تر از ۵۰۰۰ میلیارد ریال بوده یا به نظر هیات پذیرش شرکت پرریسک است.

۲. تعریف عرضه موفق در روش ترکیبی

عرضه موفق در بوک بیدلینگ، عرضه‌ای تلقی می‌شود که حداقل ۵۰ درصد میزان سهام عرضه شده بدون درنظر گرفتن تعهد ایفا شده توسط متعهد خرید، در روز عرضه اولیه به فروش برسد. عرضه موفق در روش ترکیبی، عرضه‌ای است که حداقل ۸۰ درصد میزان سهام عرضه شده در مرحله اول (یعنی همان مرحله‌ای که به سرمایه گذاران واجد شرایط عرضه می‌شود)، معامله شود.

۳. محدود کردن معاملات ثانویه به سرمایه گذاران حرفه ای

یکی دیگر از نکاتی که در دستورالعمل جدید عرضه‌های اولیه به تصویب رسیده، امکان محدود کردن معاملات ثانویه برخی از عرضه‌های اولیه به سرمایه‌گذاران حرفه‌ای است که این دسته از سرمایه‌گذاران توسط هیات مدیره بورس‌ها تعریف و تعیین خواهند شد.

مثال: عرضه اولیه حآفرین به این روش و تنها به سرمایه گذاران واجد شرایط انجام و دست سهامدار حقیقی از آن کوتاه شد، در این عرضه به هر صندوق سرمایه‌گذاری و کاربران واجد شرایط دو میلیون و ۷۸۹ هزار و ۵۳۴ سهم تخصیص داده شد. حافرین هم مانند توسن در سقف قیمتی یعنی ۳۳۳ تومان قیمت خورد. بدین ترتیب هر صندوق معادل ۹۳۰ میلیون تومان سهم دریافت کرد. فردای روز عرضه صندوق های سرمایه گذاری میتوانند تا ۵۰ درصد از سهام خود را با ۵ درصد بالاتر از نرخ عرضه اولیه به سهامداران حقیقی عرضه کنند، یعنی سودی ۵درصدی در یک روز خواهند داشت، از سوی دیگر باتوجه به ممنوعیت فروش ۵۰ درصد از سهام تا ۹۰ روز پس از تاریخ عرضه اولیه ازسوی صندوق ها، به ازای هر روز صف خرید حآفرین، درآمد روزانه بالایی نصیب صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌شود!

۴. عرضه اولیه از طریق «سلب حق تقدم»

عرضه‌کنندگان با بهره‌گیری از این نکته، ملزم به ارائه سهام خود در فرایند عرضه اولیه نیستند. به بیانی دیگر، عرضه‌کنندگان می‌توانند مجمعی را برگزار کنند و فرایند عرضه اولیه را از طریق افزایش سرمایه‌ از محل سلب حق تقدم به سرمایه‌گذاران ارائه دهند.

۵. تغییر دامنه به مثبت و منفی دو برابر دامنه نوسان بازار

در دستورالعمل پیشین، دامنه رقابت در ثبت سفارش از قیمت پایه اعلامی ۱۰ درصد بالاتر بود. براساس بازنگری انجام شده در دو روش یادشده، این دامنه به مثبت و منفی دو برابر دامنه نوسان بازار که در شرایط فعلی ۱۰ درصد مثبت و منفی است، تغییر پیدا کرد. براساس این نکته، امکان کشف قیمت حتی کمتر از قیمت اعلامی خواهد بود.

۶. شکست در عرضه با قیمت گذاری غیرمنطقی

امکان بازنگری قیمت عرضه و عرضه مجدد در صورت شکست عرضه، از جمله مواردی است که از دستورالعمل یادشده حذف شد. حذف این مورد، سبب می‌شود عرضه‌کننده و متعهد خرید در هنگام ارزشگذاری سهم، قیمت منطقی‌تری را انتخاب کنند. زیرا اگر این قیمت منطقی نباشد و سرمایه‌گذاران آن را نپذیرند، عرضه با شکست مواجه می‌شود. با شکست عرضه، عرضه‌کنندگان مجبور می‌شوند حداقل پس از گذشت سه ماه از تاریخ عرضه، دوباره فرایند عرضه اولیه را از ابتدا طی کنند. طبیعی است شرایط بازار طی این مدت تغییر خواهند کرد و این به نفع عرضه‌کننده نخواهد بود؛ بنابراین، با حذف نکته یادشده، قیمتی که در عرضه اولیه مطرح می‌شود، قیمت معقول‌تری خواهد بود و برای سرمایه‌گذاران جذابیت بیشتری خواهد داشت.

عرضه‌های اولیه در بورس ادامه می‌یابد

021-88536880 (512)
با ما تماس بگیرید

• دوره‌های آموزشی
• سنجش آنلاین سواد مالی
• آموزش سواد مالی

• راهنمای ثبت نام
• برگزاری آزمون
• دریافت گواهینامه
• سؤالات متداول

• تماس با ما
• شبکه‌های اجتماعی
• درخواست همکاری

قالیباف اصل: هر روز هفته شاهد عرضه اولیه در بورس خواهیم بود

رئیس سازمان بورس با بیان اینکه درخواست‌های افزایش سرمایۀ شرکت‌ها، ۵ روزه پاسخ داده می‌شوند، گفت: با ایجاد شرایط فنی به دنبال این هستیم که هر روز هفته، شاهد عرضه‌های اولیه در بورس باشیم.

به گزارش مملکت آنلاین، حسن قالیباف اصل، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در جلسه امروز هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران گفت: طی مهر و موم‌های اخیر، طبقه متوسط در کشور کم شده است به این معنا که یا به طبقات بالا رفته و یا عمدۀ آن‌ها به طبقات پایین کوچ کرده‌اند، بنابراین بازار سرمایه می‌تواند حضور طبقه پایین را در اقتصاد ایران پررنگ کند.

وی افزود: حضور مردم در بورس منجر به انتفاع اقتصاد کشور و البته خود مردم خواهد شد. رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: با ایجاد شرایط فنی به دنبال این هستیم که هر روز هفته، شاهد عرضه‌های اولیه در بورس باشیم.

بنگاه بزرگ در کشور نداریم

قالیباف اصل با بیان اینکه تلاش کردیم تا تسهیلاتی برای افزایش سرمایه شرکت‌ها در بورس فراهم کنیم، گفت: دردی که در اقتصاد کشور وجود دارد، این است که بنگاه بزرگ در کشور نداریم و مرتب شعاری را تکرار می‌کنیم که کوچک زیبا است، درحالی‌که بنگاه‌های کوچک برای یکسری از کارها مناسب هستند، اما انجام یکسری از امور نیاز به بنگاه بزرگ و تأمین مالی بزرگ دارد، بنابراین اگر بنگاه بخواهد بزرگ شود، باید سهامی عام شده و در بازار سرمایه پذیرش شود.

وی اظهار داشت: اگر قرار باشد کار بزرگی در اقتصاد ایران انجام شود، ساختار سهامی عام و تأمین مالی عام نیاز است؛ همان‌طور که این روش تأمین مالی در دنیا پذیرفته شده است؛ بنابراین ما هم اگر می‌خواهیم در اقتصاد دنیا حرفی برای گفتن داشته باشیم، کشور ما باید به بنگاه‌های بزرگ خود تکیه کند و بازار سرمایه نیز مسیر خوبی برای تحقق این هدف است.

قالیباف اصل گفت: ابتدا شرکت باید نشان دهد که مورد اعتماد جامعه سهامداری هست بعد اقدام به سهامی عام کند که البته در این صورت، مسیر تأمین مالی و بزرگ شدن آن باز می‌شود و ما نیز در بازار سرمایه از این کار استقبال می‌کنیم.

۲۰ هزار میلیارد تومان، ارزش عرضه‌های اولیه در سال جاری

وی میزان عرضه اولیه‌ها در سال جاری را ۲۰ هزار میلیارد تومان ذکر کرد و گفت: فعالان اقتصادی به این سمت حرکت کرده‌اند که شرکت‌های خود را در بازار سرمایه وارد کنند؛ ضمن اینکه در حوزه تأمین مالی نیز، باید به این نکته توجه کرد که یک تنوع خوبی از ابزارهای تأمین مالی در بازار سرمایه وجود دارد که موضوع افزایش سرمایه یکی از آن‌ها است؛ ضمن اینکه دولت و مجلس نیز در سال جاری به بازار سرمایه کمک کرده‌اند که افزایش سرمایه از محل صرف سهام صورت گیرد.

قالیباف اصل گفت: این امکان را در بازار سرمایه فراهم کردیم که بنگاه اقتصادی به ارزش بازار، افزایش سرمایه دهد و این افزایش سرمایه و رشد قیمت‌ها، نصیب بنگاه‌ها نیز بشود؛ این در حالی است که درگذشته، دو سال افزایش سرمایه را در اختیار هیأت ‌مدیره قرار می‌دادند و اکنون ما به دنبال این هستیم که این عدد به ۵ سال افزایش یابد.

وی ادامه داد: این امر باعث افزایش سطح شناور شدن بازار می‌شود. البته فردا هم دومین جلسه مجلس در مورد لایحه‌ای که در آن افزایش سرمایه از محل صرف سهام مورد تأکید است، برگزار می‌شود.

تأمین مالی از محل افزایش سرمایه افزایش می‌یابد

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه سازمان بورس تلاش کرده تا سرعت تأمین مالی در بازار سرمایه افزایش یابد، خاطرنشان کرد: هم اکنون درخواست افزایش سرمایه‌ای که در سازمان بورس وارد می‌شود، ۵ روزه جواب می‌گیرد.

قالیباف اصل در بخش دیگری از سخنان خود در پاسخ به سؤالات اعضای هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران گفت: امکان صندوق پروژه‌ها در بازار سرمایه، سال‌ها است که وجود دارد، اما ما خط قرمزی در بازار داریم که آن هم اعتماد به بازار است؛ بنابراین اگر اعتماد از بین رود، مردم پول‌های خود را بیرون کشیده و در منزل نگهداری می‌کنند و به عبارتی، بازار مالی از هم فرومی‌پاشد؛ اما در بحث تأمین مالی پروژه‌ها، سازمان بورس فراخوانی را اعلام کرده است که بر مبنای آن، هر فردی که دارای پروژه است، اجازه می‌گیرد که شرکت سهامی عام پروژه تأسیس کرده و اجازه پذیره نویسی در بورس داشته باشد.

وی افزود: با توجه به رونق بازار، احساس ما این است که پروژه‌های بزرگ را تأمین مالی کنیم؛ اما بحث اعتماد خیلی مهم است که باید مدنظر قرار گیرد، چراکه کسی که وارد بازار سرمایه می‌شود، باید اعتماد مردم را جلب کند؛ نه اینکه یک پروژه زیان ده بوده و نیمه تمام باقی بماند. تاکنون علیرغم فراخوان‌ها، دو نهاد به ما برای تأسیس شرکت سهامی عام درخواست داده و پذیره نویسی صورت دهند.

قالیباف اصل گفت: اگر هر فردی پروژه‌ای دارد که نیاز به تأمین مالی دارد، با آمادگی بازار سرمایه مواجه می‌شود. کسی که وارد بازار سرمایه می‌شود، باید ریسک سرمایه‌گذاری خود را بپذیرد.

وی تأکید کرد: کسی که وارد بازار سرمایه می‌شود، مسئولیت ریسک مال خود را نیز پذیرفته است، اما باید توجه داشت که همۀ بازار سرمایه، سهام نیست؛ بلکه ابزارهای مختلفی در این حوزه وجود دارد، بنابراین فردی که وارد بازار سرمایه می‌شود، باید مشخص کند که چه درجه‌ای از ریسک را می‌پذیرد؛ این در حالی است که صندوق‌های سهامی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و مواردی از این دست با توجه به ریسک سرمایه‌گذاران قابل انتخاب هستند.

قالیباف اصل در خصوص ریزش بازار نیز گفت: به هر حال افت و خیز، طبیعت بازار است؛ این در حالی است که مردم هم باید ریسک این بازار را بپذیرند. وی دستور داد تا برای ورود شرکت‌های مهندسی و پیمانکاری در بازار سرمایه مشخصاً برنامه‌ریزی شود. این در حالی است که مسیر انتشار اوراق بدون ضامن باز شد.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار خاطرنشان کرد: دارایی فکری به صورت مستقیم قابلیت معامله دارد؛ اما دارایی فکری باید منجر به سود یا رشد سود شود، بنابراین عرضه و تقاضای سهام در بازار و قیمت‌گذاری که بر اساس عرضه و تقاضای خیل عظیمی از سرمایه‌گذاران شکل می‌گیرد، بحث دارایی فکری را قیمت‌گذاری می‌کند.

صدور ۴.۵ میلیون کد بورسی از ابتدای امسال

وی با بیان اینکه از ابتدای امسال تاکنون، چهار و نیم میلیون کد بورسی صادر شده، یادآور شد: سال گذشته ۸۲۰ هزار و سال ۹۷ حدود ۱۰۰ کد بورسی صادر شده بود و به روال قبل اگر سالی ۵۰ هزار تا ۶۰ هزار کد بورسی صادر می‌کردیم، از نظر ما رقم بالایی بود.

به گفته قالیباف اصل، تقاضای بزرگی به بازار سرمایه آمده که ۵۰ تا ۶۰ درصد آن تازه واردهایی با ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان سپرده هستند، ضمن اینکه هم اکنون روزانه ۱۰۰ هزار تا ۱۲۰ هزار رکورد توسط شرکت‌های بورسی صادر می‌شود و این یعنی روزانه تا ۲ هزار میلیارد تومان پول وارد بازار سرمایه می‌شود.

وی اظهار داشت: از ابتدای سال تاکنون ۱۱۰ هزار میلیارد تومان پول جدید توسط تازه واردان به بازار سرمایه وارد شده؛ درحالی‌که کل پول وارد شده به بورس در سال گذشته ۳۵ هزار میلیارد تومان بود و این میزان از نقدینگی در هر بازار و هر جایی برود باعث تورم شدید و رشد قیمت‌ها می‌شود، اما فعلاً این میزان نقدینگی در بازار سرمایه گردش می‌کند.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهدار معتقد است که باید برنامه‌ریزی کرد تا این نقدینگی در بازار بماند ما هم در برنامه‌های خود این طور برنامه‌ریزی کرده‌ایم که نسبت نقدینگی ورودی به بازار سرمایه، عرضه‌های جدید صورت گیرد تا این نقدینگی حفظ شود.

عرضه‌های اولیه در بورس ادامه می‌یابد

سوال های متداول

1) معاملات اوراق بهادار در بورس تهران در چه ساعاتی انجام می گیرد؟

معاملات اوراق بهادار از ساعت 09:00 تا 12:30 روزهای شنبه تا چهارشنبه هر هفته به جز روزهای تعطیل انجام می شود. همچنین ساعت پیش گشایش بازار که در آن امکان انجام معاملات وجود ندارد از 8:30 شروع می‌شود و تا 9:00 ادامه می یابد که در آن امکان ورود سفارشات و تغییر قیمت وجود دارد .

2) دامنه روزانه نوسان قیمت در بورس تهران چند درصد است؟

در حال حاضر دامنه نوسان روزانه قیمت سهام در هر روز نسبت به قیمت پایانی روز گذشته، می‌تواند از 5- درصد تا 5+ درصد، تغییر کند و حق تقدم سهام دو برابر این میزان امکان نوسان دارد. در فرابورس نیز دامنه نوسان سهام 5- تا 5+ درصد می‌باشد. در عرضه اولیه سهام و روز بازگشایی نماد معاملاتی مطابق شرایطی که در دستورالعمل معاملات ذکر شده است بدون محدودیت در نوسان معامله خواهد شد .

3) آیا سازوکار خاصی برای خرید سهام شرکت‌هایی که برای اولین بار در بورس عرضه می‌شوند، وجود دارد؟

بله، عرضه سهام شرکت‌های تازه پذیرفته شده هم بر اساس ساز و کار حراج انجام می‌شود اما تفاوت‌هایی با معاملات معمول دارد. خریداران سفارش‌های خرید خود را با قیمت‌های پیشنهادی از طریق کارگزاران وارد سامانه معاملاتی می‌کنند. در پایان نشست معاملاتی، فروشنده بر اساس قیمت‌های پیشنهادی خریداران، قیمت فروش خود را اعلام می‌کند و بر اساس آن معامله انجام می‌شود.در این مرحله درصدی از سهام شرکت برای فروش عرضه می‌شود. البته در روز عرضه اولیه، محدودیت دامنه نوسان روزانه اعمال نمی‌شود .

4) اولویت بندی سفارش‌ها در سامانه معاملات، چگونه انجام می‌شود؟

اولويت سفارش‌های وارد شده به سامانه، ابتدا بر اساس قيمت می‌باشد و برای سفارشات با قیمت یکسان، اولویت زمانی مطرح می‌گردد که باعث تشکیل صف خريد و فروش می‌شود. بر اساس اولويت قيمت، يك سفارش خريد (فروش) اوراق بهادار با بيشترين (كمترين) قيمت در ابتداي صف خريد (فروش) قرار مي‌گيرد و بر اساس اولويت زمان، سفارشي‌كه زودتر وارد سامانه معاملات شود جلوتر از سفارش هم قيمت خود قرار مي‌گيرد. معامله هنگامي انجام مي‌شود كه سفارش‌هاي خريد و فروش قيمت يكسان داشته باشند .

5) تسویه معاملات چیست و چگونه انجام می‌شود؟

پس از انجام معاملات، تسویه معاملات بین فروشنده و خریدار توسط کارگزار فروشنده و کارگزار خریدار از طریق شركت سپرده‌گذاري مركزي اوراق بهادار و تسویه وجوه انجام می‌شود. شركت سپرده‌گذاري مركزي اوراق بهادار و تسویه وجوه به عنوان امین نقش اتاق پایاپای را ایفا می‌کند. تسويه معاملات دو روز کاری بعد از انجام معامله ( T+2 ) صورت مي‌گيرد .

6) کارگزار ناظر کیست و چه نقشی بر عهده دارد؟

با راه ­اندازی سامانه جدید معاملات دارایی سهامداران در هریک از نمادهای معاملاتی زیر نظر یک کارگزار قرار گرفت که به آن کارگزار ناظر گفته می‌شود و از آن پس سهامداران دارایی سهام خود را در هر نماد معاملاتی صرفاً از طریق کارگزار ناظر خود در آن نماد معاملاتی می‌توانند به فروش برسانند. هرچند سهامداران می‌توانند با مراجعه به هریک از کارگزاران نسبت به خرید سهام اقدام نمایند .

ممکن است دارایی سهامدار دریک نماد معاملاتی زیر نظر یک کارگزار ناظر و در نماد معاملاتی دیگر زیر نظر کارگزار ناظر دیگری باشد .

در زمان راه‌اندازی سامانه معاملاتی جدید کارگزار ناظر بر اساس سوابق فعالیت سهامدار با کارگزاران مختلف در بورس اوراق بهادار تعیین گردید .

7) چگونه مشتریان گواهی سپرده و وجوه نقد خود را در اختیار کارگزار قرار می‌دهند؟

مشتریان باید همزمان با تکمیل فرم سفارش خرید یا فروش، وجوه نقد و گواهی سپرده سهام یا اصل برگه سهام خود را تحویل کارگزار نمایند و کارگزاران مسئول انجام تسویه معاملات با شرکت سپرده گذاری هستند. البته در عمل بیشتر مشتریان ترجیح می دهند که گواهیسپرده سهامی که قبلا خریداری کرده‌اند نزد کارگزار باقی بماند تا در زمان فروش نیازی به تحویل آن نباشد. همچنین پرداخت وجه خرید سهام هم از طریق واریز به حساب کارگزاری انجام میشود .

8) آیا مشتریان می توانند نزد چند کارگزار حساب داشته باشند؟

بله، هر مشتری می تواند نزد هر کارگزار یک حساب داشته باشد هرچند به دلیل دریافت خدمات بهتر توصیه می شود هر مشتری فقط با یک کارگزار کار کند .

9) DPS ، EPS و P/E چيست؟

DPS بخشی از سود هر سهم شرکت است که بین سهامداران تقسیم می شود .

EPS سود هر سهم بعد از کسر مالیات است. به عبارت دیگر سود خالص شرکت تقسیم بر تعداد سهام آن و P/E نسبت قیمت سهم به EPS اعلام شده توسط شرکت است .

10) قیمت یک سهم در بازار چگونه تعیین میشود؟ میزان تاثیر بازار و خود شرکت چقدر است؟

تعیین قیمت سهم تابع عوامل مختلفی است که مهمترین آن سودآوری شرکت، انتظار سودآوری آتی شرکت و شرایط کلان اقتصادی کشور است .

11) حجم مبنا را تعریف نمایید؟

» حجم مبنا»، تعداد اوراق بهادار از یک نوع است كه هر روز باید مورد داد و ستد قرار گیرد تا كل درصد تغییر آن روز، در تعیین قیمت روز بعد ملاك باشد .

12) محدودیت حجمی در ورود سفارشات به چه معناست؟

« محدودیت حجمی»، حداكثر تعداد اوراق بهاداری است كه در هر نماد معاملاتی طی هر سفارش در سامانه‌ی معاملات وارد می‌شود. این رقم مضرب صحیحی از «واحد پایه‌ی معاملاتی متعارف» است .

13) بازارگردان چیست و چه کاری میکند؟

«بازارگردان»، کارگزار یا کارگزار/ معامله‌گری است که با اخذ مجوز لازم با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق بهادار معین و تحدید دامنه نوسان قیمت آن، به داد و ستد آن اوراق می‌پردازد .

14) آیا ممکن است کسی در اولین دقایق بازار بورس سهامی را بخرد و ساعتی بعد همان را بفروشد؟

بله. با راه اندازی سیستم جدید معاملاتی امکان فروش سهامی که همان روز اقدام به خرید کرده‌اید را دارید .

15) چگونه ممکن است حجم مبنای شرکتی" 1" اعلام شود؟

پس از بازگشایی نمادهایی که دامنه نوسان آن آزاد است (مثلا بعد از مجمع عادی سالانه یا فوق‌العاده) حجم مبنای آن نماد یک خواهد بود. همچنین در فرابورس نیز حجم مبنا یک منظور شده است .

16) منظور از "ح" که گاهی در پایان اسم یک شرکت یا نماد آن آورده می‌شود چیست؟

ح نمایانگر حق‌تقدم سهام مورد نظر است که به انتهای نماد شرکت اضافه می‌شود و همچنین در ابتدای نام شرکت نیز خواهد آمد .

17) منظوراز بهترین عرضه یا بهترین تقاضا چیست؟

بهترین عرضه: منظور پایین‌ترین قیمتی است که برای فروش يکسهم در سیستم معاملات وارد شده است .

بهترین تقاضا: منظور بالاترین قیمتی است که برای خرید سهامدر سیستم معاملات وارد شده است .

18) چنانچه یکی از شرکتهای بورسی آگهی پذیره‌نویسی سهام از حق‌تقدم‌های استفاده نشده را منتشر کند، برای پذیره‌نویسی آیا علاوه بر قیمت اسمی سهام (100 تومان) باید مبلغ دیگری به ازای هر سهم به حساب شرکت واریز کرد؟ این مبلغ چگونه تعیین می‌شود؟

حق‌تقدم اوراقی است که در اختیار سهامداران قبلی شرکت قرار می‌گیرد و این سهامداران می‌توانند از آن استفاده کنند و در افزایش سرمایه شرکتکنند و یا اینکه آنها را در بازار بفروشند. در صورت شرکت نکردن در افزایش سرمایه(واریز نکردن مبلغ 1000 ریال به ازای هر سهم) و نیز نفروختن آنها در بازار در این مهلت، دوباره آگهی عرضه عمومی ارائه می‌شود و در یک فرصت مشخص این اجازه را می‌دهند تا حق‌تقدم‌های باقیمانده برای تکمیل افزایش سرمایه شرکت در بازار به هر نرخی که عرضه و تقاضا تعیین کند بفروشند. این مبلغ به حساب دارندگان حق‌تقدم که از آن استفاده نکرده‌اند واریز می‌شود. شخصی که اوراق حق‌تقدم را به دست آورد باید با واریز مبلغ 1000 ریال به حساب شرکت در افزایش سرمایه شرکت نماید .

19) حق‌تقدم به چه كساني تعلق مي‌گيرد؟ شرايط خريد آن چیست؟

به کسانی که سهام شرکت را در تاریخ مجمع فوق‌العاده دراختیار داشته باشند حق‌تقدم تعلق می‌گیرد. این افراد می‌توانند حق‌تقدم خود را در بورس به سایر سرمایه‌گذاران واگذار نمایند .

برای خرید حق‌تقدم در بازار نیاز به شرایط خاصی نیست. تنها باید بتوانید در مهلت مقرر شده یا دوباره آن را بفروشید یا اینکه با پرداخت مبلغ اسمی سهام (واریز مبلغ 1000 ریال به حساب شرکت) در افزایش سرمایه شرکت کنید .

20) منظور از سهام ترجیحی چیست؟

سهام ترجیهی بخشی از سهام شرکت است که در راستای برنامه‌های خصوصی‌سازی به کارکنان خود شرکت واگذار شده است .

21) چگونه از میزان دارایی سهام خود درشرکتهای بورس مطلع شویم؟

با مراجعه به شرکت سپرده گذاری مرکزی و ارائه اسناد و مدارک خود، یک کد و رمز عبور دریافت می کنید که از طریق آن می توانید در هر زمانی با ورود به اینترنت و سایت شرکت سپرده گذاری مرکزی اطلاعات سهام خود را دریافت نمایید .

همچنین می توانید به کارگزاری که سهام را برای شما خریده (و حساب شما نزد وی بوده) مراجعه نمایید و یا تماس بگیرید تا اطلاعات حساب شما را دراختیار تان قرار دهد .

22) برای استفاده از سامانه معاملات برخط به نرم افزار خاصی نیاز است؟

سامانه معاملات برخط کارگزاری آریا بورس نرم افزاری تحت وب است و نیازی به نصب نرم افزاری بر روی سیستم کامپیوتر مشتری نیست. بنابراین فقط با اجرای نرم افزار مرورگر سیستم عامل خود می توانید از این سرویس استفاده کنید.

23) وقتی می خواهم با نام کاربری و کلمه عبور خود وارد بخش خرید و فروش آنلاین شوم با پیغام خطای نام کاربری شما مسدود است مواجه می شوم. علت چیست؟

چنانچه تا سه بار نام کاربری و کلمه عبور خود را به اشتباه وارد نمایید با توجه به مسائل امنیتی کاربری شما مسدود می شود و با تماس مرکز کارگزاری با بخش آنلاین کارگزاری آریا بورس (88541553) امکان استفاده مجدد سیستم را خواهید داشت .

24) با اینکه فیش واریزی خود را در سیستم ثبت نمودم و در حساب اینترنتی من سند واریزی ثبت شده و مانده حسابم افزوده شده است اما در حساب آنلاین همچنان مانده حسابم افزایش نیافته است. دلیل این مغایرت چیست؟

معاملات آنلاین مانده حساب های کاربر در ابتدای وقت معاملات بروز می شود و پس از آن در طول ساعات معاملاتی این مانده حساب ها با عملیات خرید و فروش تغییر می کنند. بنابراین چنانچه تمایل به استفاده از مبلغ واریزی در معاملات آنلاین را دارید یک روز قبل نسبت به واریز مبلغ و ثبت فیش واریزی اقدام نمایید .

25) هنگام ارسال سفارش فروش با پیغام مانده سهم کافی نیست مواجه می‌شوم در حالی که این تعداد سهام را دارا می‌باشم .

سه احتمال وجود دارد :

• · تعداد سهام را صحیح وارد نمی‌کنید .
• · همان سهم را طی سفارش مجزای دیگر (چه خودتان و به صورت آنلاین و یا کارگزار بر اساس سفارش حضوری و یا اینترنتی شما) وارد سامانه معاملات شده است .
• · کارگزار ناظر شما در این سهم کارگزار عرضه‌های اولیه در بورس ادامه می‌یابد سرویس دهنده معاملات آنلاین نیست .

26) درصورت بروز مشکل در استفاده از نرم افزار چگونه مشکل را رفع نمایم؟

شما می توانید با تماس با واحد پاسخگویی به مشتریان شرکت کارگزاری آریا بورس به شماره 5- 88053241 مشکل را با کارشناس بخش آنلاین کارگزاری آریا بورس در میان بگذارید .

27) در چه بازارهای نمی توان به صورت آنلاین معامله نمود؟

بر اساس ماده 10 "دستورالعمل اجرايي معاملات برخط اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ايران"، سازمان میتواند محدودیتهایی بر معاملات آنلاین قرار دهد. در این راستا امکان معامله در برخی از بازار ها برای کاربران آنلاین ممنوع شده است. البته باید عنوان کرد که محدودیت های کنونی برای مشتریان حقیقی بسیار ناچیز و در حد قابل قبولی می باشد. در ادامه کلیه امکانات و محدودیت های معامله آنلاین ذکر گردیده است :

o بازار سوم و چهارم فرابورس

o همه انواع معاملات عمده و بلوک

o سهام شرکت های پذیرفته شده در بازار پایه فرابورس

28) محدودیتهای معاملات آنلاین چیست؟

بر اساس ماده 10 "دستورالعمل اجرايي معاملات برخط اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ايران"، سازمان می تواند محدودیت هایی بر معاملات آنلاین قرار دهد. در حال حاضر این محدودیتها طی بخش نامههایی به کارگزاران اعلام گردیده که شامل موارد زیر است :

• · محدودیت درنوع سفارشات:

سفارشات مجاز برای مشتریان بر خط، از لحاظ قیمتی سفارش Limit ، از لحاظ زمانی بدون محدودیت (شامل Day ، Date و (Open می‌باشد .

سفارش محدود یعنی در حجم معین و در قیمت مشخص یا بهتر از آن .

• · محدودیت درحجم سفارش :

در حال حاضر محدودیتی جهت حجم سفارش علاوه بر محدودیت های عادی هسته معاملات وجود ندارد .

در سیستم معاملات دامنه مجاز حجم با عنوان آستانه حجم تعیینشده که برای همه یکسان است .

• · محدودیت در زمان معاملات :

الف- ساعت ورود سفارش از ابتدای زمان مجاز ورود سفارشات در سامانه معاملاتی لغایت ساعت 12:30 می‌باشد .

ب- سفارشات با اعتبار روزانه (DAY) مشتریان برخط باید بلافاصله پس از اتمام ساعت معاملات (ساعت 12:30)توسط سیستم نرم افزاری برخط، حذف گردد .

• · محدودیت درعرضه‌های خاص :

الف – مشتریان معاملات بر خط در زمان حراج نمادهای بازگشایی شده امکان ورود سفارش با رعایت محدودیت‌های قیمتی سفارش را دارند .

عرضه های خاص شامل عرضه اولیه و گشایش نماد می باشد که با مکانیزم حراج انجام می شود .

مشتریان در عرضه های حراج امکان قرار دادن قیمت، بهتر از بهترین قیمت بازار را ندارند .

ب – بورس یا فرابورس باید سهمیه مجزایی را برای هر مشتری معاملات بر خط در کلیه عرضه‌های اولیه تعیین نمایند. مشتریان معاملات بر خط می‌توانند با رعایت محدودیت حجم معامله مشتری برخط به میزان سهمیه تعیینشده، در عرضه‌های اولیه اقدام به خرید نمایند .

همه کاربران آنلاین می توانند در رقابت برای خرید سهم عرضه اولیه شرکت کنند. بر این اساس پیش از شروع رقابت، سقف قابل رقابت برای هر مشتری به اطلاع مدیر معاملات آنلاین رسانده می‌شود و مدیر معاملات آنلاین این سهمیه را در نرم افزار آنلاین اعمال می نماید و پس از شروع رقابت، کاربران می توانند تا سقف تعیین شده سفارش خرید سهم عرضه اولیه وارد سیستم نمایند .

ج – مشتریان برخط حق رقابت و انجام معامله عمده را ندارند .

• · محدودیت ‌های قیمتی سفارش :

الف – درصد تفاوت مجاز قیمت سفارش با دامنه مظنه بازار صرفاً در خصوص ورود سفارش در زمان حراج بازگشایی و عرضه اولیه به شرح زیر اعمال می‌گردد :

1- قیمت سفارش خرید مشتری معاملات برخط نمی‌تواند بیشتر از بهترین مظنه خرید بازار باشد .

2- قیمت سفارش فروش مشتری معاملات برخط نمی‌تواند کمتر از بهترین مظنه فروش بازار باشد .

3- درصورتی ‌که سفارش خرید یا فروشی در زمان ورود سفارش مشتری وجود نداشته باشد، محدودیت مذکور اعمال نمی شود .

همانگونه که در مورد 4 گفته شد مشتریان در عرضه های حراج امکان قرار دادن قیمت، بهتر از بهترین قیمت بازار را ندارند .

ب – درصد تفاوت مجاز قیمت سفارش با آخرین قیمت معامله :

1- درصورتی که ارزش سفارش وارده کوچکتر یا مساوی یک میلیون ریال باشد، تفاوت قیمت سفارش خرید یا فروش با آخرین قیمت معامله حداکثر دو درصد می‌تواند باشد. این محدودیت بین ساعت 09:00 الی 12:30 اعمال می‌گردد .

2- درصورتی‌که معامله‌ای در روز جاری انجام نشده باشد، مبنای قیمت آخرین معامله، قیمت پایانی روز قبل است .