کارگاه تخصصی اوراق اختیار معامله

توسعه قرارداد اختیار معامله با انگیزه کاهش ریسک

کارشناس نظارت بازار فرابورس ایران گفت: استفاده از ابزارهای مشتقه به پوشش ریسک در بازار کمک می کند؛ بنابراین می توان از خرید و فروش با استفاده از این ابزارها سود منطقی‌تر به دست آورد.

به گزارش مهر به نقل از فرابورس، در کارگاه معرفی ابزارهای مشتقه، موضوعاتی از قبیل افزایش کارایی بازار، مشاهده نتایج عملیاتی و مدیریت ریسک برای توسعه ابزارهای مشتقه مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

کارشناس نظارت بازار فرابورس ایران در خصوص اهداف و ضرورت‌های ایجاد ابزارهای مشتقه گفت: از مهم‌ترین دلایل ایجاد این ابزارها می‌توان به انعطاف‌پذیری، افزایش کارایی بازار، مشاهده نتایج عملیاتی و مدیریت ریسک اشاره کرد .

حق‌وردی با بین اینکه استفاده از ابزارهای مشتقه به پوشش ریسک در بازار کمک می‌کند، ادامه داد: بنابراین می‌توان از خرید و فروش با استفاده از این ابزارها سود منطقی‌تری به دست آورد؛ اما این موضوع در بازار سرمایه کشور به طور کامل جا نیفتاده و نیاز به پیگیری بیشتری از طریق ارکان بازار و شورای فقهی است .

وی ابزارهای مشتقه را شامل انواع قراردادهای اختیار معامله، قراردادهای آتی، پیمان آتی و قراداد معاوضه عنوان کرد و گفت که اختیار معامله به طور کلی شامل اختیار خرید و اختیار فروش است .

این کارشناس در ادامه با بیان اینکه انگیزه افراد برای ورود به این بازار، پوشش ریسک است، ادامه داد: در جریان معاملات از این دست، فروشنده‌ها باید وثیقه برای فروش سهام ارائه کنند که اگر این وجه توثیق، شامل سهام باشد، به اندازه سهام مورد معامله است و اگر اسناد خزانه اسلامی باشد، باید ۳۰ درصد بیشتر از ارزش سهام مورد معامله باشد. همچنین باید وجه تصمین لازم و اولیه در نظر گرفته شود که وجه تضمین لازم نباید با نوسانات قیمتی سهام مورد معامله، کمتر از وجه تضمین اولیه شود .

به گفته حق‌وردی هم‌اکنون سهام، اوراق تامین مالی و ETF ، در فرابورس ایران می‌توانند از ابزار اختیار معامله استفاده کنند، البته این رکن بازار سرمایه در حال رایزنی برای ورود ابزار (WRITE OPTION) برای این ۳ مورد است .

فرصت‌ها و هزینه‌ها در تامین مالی جمعی

یاسر رضایی در این کارگاه با بیان اینکه تعداد زیادی از افراد با مبالغ بسیار کم و به صورت آنلاین اقدام به تامین اعتبار جمعی می‌کنند، گفت: حضور سرمایه‌های اجتماعی افراد زمینه‌ساز موفقیت در پروژه‌هایی است که از روش تامین مالی جمعی بهره می‌برند .

وی به طبقه‌بندی مدل‌های مالی تامین جمعی پرداخت و ادامه داد: مدل‌های تامین مالی به چهار دسته اهدا، وام، تامین مالی مبتنی بر پاداش و مبتنی بر سهام تقسیم‌بندی می‌شود .

به گفته رضایی، در مدل اهدا کارهای خیریه و عام‌المنفعه انجام می‌شود و اهداکننده انتظار بازگشت مادی ندارد. در این روش کارآفرینان به سختی می‌توانند برای تامین پول مورد نیاز خود استفاده کنند .

در ادامه رضایی به تشریح مدل مبتنی بر پاداش پرداخت و گفت: در این مدل مشارکت‌کننده در قبال فعالیت خود هدیه غیرمادی دریافت می‌کند؛ پیش فروش محصول نیز در این نوع مشارکت صورت می‌گیرد .

این کارشناس تامین مالی با بیان اینکه مدل وام نیز نوع دیگری از تامین مالی جمعی است که در اسلام بر آن تاکید شده است، افزود: در این مدل، دریافت وام به صورت قرض‌الحسنه یا با دریافت سود کم همراه است و از آن برای رسیدن به اهداف شخصی یا کسب و کارهای کوچک استفاده می‌شود .

وی مدل دیگر تامین مالی جمعی را مبتنی بر سهام خواند و گفت: در این مدل، مشارکت‌کننده در سود و زیان شریک خواهد بود و فقط برای کسب و کارها استفاده می‌شود. در ایران اما برای این مدل خلا قانونی وجود دارد و سازمان بورس درحال تدوین دستورالعملی برای این حوزه است .

رضایی همچنین به بیان معایب و مزایای تامین مالی جمعی پرداخت و گفت: مزیای این روش، تامین بودجه مورد نیاز، شناخت افرادی که به محصول شما علاقه‌مند هستند و از شما حمایت می‌کنند، ایجاد رابطه با مشتریان بالقوه و گردآوری اطلاعات و فراهم آمدن فرصتی مناسب برای برگزاری یک کمپین بازاریابی بزرگ است .

وی در نهایت در خصوص معایب این روش تامین مالی نیز اضافه کرد: زمان ‌ و پرریسک بودن، هزینه‌بری و شکست پروژه درصورت عدم تامین سرمایه نیز از معایب تامین مالی جمعی به شمار می‌رود .

شکوفایی اقتصاد و ثروت‌آفرینی از طریق علم

اگر شرکت‌های دانش‌بنیان جدی گرفته شوند و از توسعه کمی و کیفی آنها حمایت شود، به واسطه ثروت‌آفرینی از طریق علم، اقتصاد کشور به شکوفایی حقیقی خواهد رسید .

مهسا قربانی، رئیس اداره تامین مالی طرح‌های فناورانه معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در کارگاه «سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر» که در دومین روز از فین‌استارز ۲۰۱۷ برگزار شد با بیان مطلب فوق به تشریح این نوع سرمایه‌گذاری پرداخت و گفت: سرمایه‌گذاری جسورانه یا خطرپذیر در لغت نامه مالی، سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر معنا شده است به این مفهوم که فرد در برابر پذیرش ریسک، منتظر بازده مورد انتظار بیشتر است .

وی در ادامه به تشریح خصوصیات صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه پرداخت و گفت: این صندوق‌ها افق سرمایه‌گذاری بلندمدت ۴ تا ۷ ساله دارند و دارای پنج خصوصیت اصلی هستند .

قربانی در تشریح این ویژگی‌ها گفت: نخست آنکه یک واسطه مالی است، به این معنا که سرمایه سایر سرمایه‌گذاران کوچک را جمع‌آوری کرده و به طور مستقیم روی گروهی از بنگاه‌های اقتصادی سرمایه‌گذاری می‌کند. ویژگی دوم اینکه تنها در شرکت های خصوصی سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ به این معنا که تا مدتی پس از سرمایه‌گذاری، این شرکت‌های خصوصی قابلیت مبادلات عام را نخواهد داشت. ویژگی سوم نیز به نقش فعال آن‌ها در نظارت و مساعدت شرکت‌ها در سبد دارایی‌ها بازمی‌گردد .

وی در خصوص چهارمین و پنجمین ویژگی این صندوق‌ها نیز توضیح داد: حداکثر کردن بازگشت مالی از طریق سرمایه‌گذاری خروجی در هنگام فروش سهام شرکت‌ها یا عرضه اولیه عمومی سهام و سرمایه‌گذاری با تاکید بر رشد داخلی شرکت‌ها دیگر ویژگی این صندوق‌ها به شمار می‌رود .

قربانی در ادامه قوانین سرمایه‌گذاری جسورانه در ایران را مورد بررسی قرار داد و گفت: قانون برنامه چهارم توسعه، قانون بودجه سال ۱۳۸۴، قانون بودجه سال ۱۳۸۳، نقشه جامع علمی کشور در حوزه سلامت، ماده ۱۸ قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه، ماده ۱۵۱ قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران و نقشه جامع علمی کشور راهبرد ملی، به این قوانین پرداخته‌اند .

وی در ادامه به تشریح اهم فعالیت‌های معاونت علمی و فناوری دولت در بازار سرمایه پرداخت و گفت: حمایت از بازار دارایی فکری و تجاری‌سازی اختراعات، طرح‌های صنعتی و نشان تجاری، برگزاری فستیوال‌های نوآوری و تجاری‌سازی اختراعات، حمایت از راه‌اندازی صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه، کمک به فرابورس ایران در راه‌اندازی تابلو شرکت‌های دانش‌بنیان در بازار شرکت‌های کوچک و متوسط ازجمله این فعالیت‌ها بوده است .

قربانی درباره حمایت‌های معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری از صندوق‌های جسورانه بورسی نیز یادآور شد: مذاکره با سازمان بورس برای رفع مشکلات ساختاری صندوق‌های جسورانه، فراهم‌سازی شرایط مناسب برای معرفی صندوق‌های جسورانه به جامعه علمی و فناوری، رایزنی با نهادهای مرتبط برای رفع موانع عملکرد صندوق‌های جسورانه، ایجاد بستری مناسب برای ارتباط موثر با کارآفرینان و شرکت‌های دانش بنیان برای سرمایه‌گذاری، فرهنگ‌سازی و ترویج سرمایه‌گذاری جسورانه در زمره فعالیت‌های این معاونت بوده است.

امکان معامله قرارداد اختیار شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی

مهدی زمانی سبزی معاون عملیات بازار اعلام کرد: بورس اوراق بهادار تهران در حال بررسی ارائه قراداد آپشن یا اختیار معامله روی کارگاه تخصصی اوراق اختیار معامله صندوق های شاخصی است که به زودی عملیاتی خواهد شد.

مهدی زمانی سبزی معاون عملیات بازار با بیان مطلب فوق به اقدام موثر بورس تهران در اسفندماه سال گذشته در خصوص عملیاتی کردن اولین قراداد اختیار معامله بر روی صندوق‌های سرمایه‌گذاری اشاره کرد و اظهار داشت: بورس تهران از اسفند سال گذشته، قراردادهای اختیار معامله را بر روی دو صندوق سهامی پر معامله بازار یعنی صندوق «دارایکم» و «پالایش» که وابسته به دو صنعت بانک و پالایش نفت هستند ارائه کرد. همچنین در خردادماه سال جاری نیز قرارداد اختیار روی تنها صندوق اهرمی بازار سرمایه در نماد «اهرم» ارائه شده که مجموعا تاکنون حجم 7 . 1 میلیون قرارداد در نمادهای مذکور معامله انجام شده است.

معاون عملیات بازار خبر از بررسی قرارداد آپشن بر روی صندوق های شاخص داد و خاطرنشان کرد: بورس تهران ارائه قراداد آپشن یا اختیار معامله روی صندوق‌‌های شاخصی مرتبط با شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران و یا سایر شاخص‌های موجود را مدنظر دارد و کارگروهی در حال بررسی و مذاکرات است تا این قراردادها بر روی این نوع از صندوق‌ها نیز با کیفیت و نقدشوندگی مناسب ارائه شود.

زمانی ادامه داد: همچنین بورس تهران در نظر دارد در حوزه بازارگردانی صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله، تعهدات بازارگردانی را متناسب با عملکرد بازارگردان تعیین کند، به این معنی که تعهدات بازارگردانی به عملکرد وی گره خورده و هر بازارگردانی که عملکرد بهتری داشته باشد، تعهداتش تعدیل شود.

زمانی افزود: هدف این است که نقدشوندگی صندوق ها نسبت به گذشته افزایش یافته و فاصله قیمت در تابلوی بورس با NAV صندوق، حداقل شود.

مهم‌ترین اقدامات سازمان بورس در سال 97 چه بوده است؟

علی صحرایی مدیرعامل بورس تهران راه‌اندازی ابزار پوشش ریسک، اوراق سبد آتی سهام و مواردی دیگر را از جمله مهم‌ترین اقدامات سازمان در سال 97 برشمرد.

به گزارش پایگاه خبری با اقتصاد، علی صحرایی درباره بهترین اقدام سال گذشته بورس تهران اظهار کرد: از دید کلان، بورس تهران در سال گذشته توانست ۲۰ هزار میلیارد تومان برای صنایع تأمین مالی کند. این تأمین مالی از سه طریق عرضه اولیه، اوراق بدهی و اوراق اختیار فروش تبعی انجام شد.

وی درباره راه‌اندازی ابزار جدید مالی نیز گفت: دیگر اقدام مهمی که در بورس تهران انجام شد، راه‌اندازی ابزار پوشش ریسک بود. این ابزار که اوراق سبد آتی سهام نام دارد، در بازار دوطرفه کاربرد دارد. در بازارهای مشتقه در دنیا بیش از ۶۰ درصد معاملات از طریق این ابزار تأمین مالی می‌شود. آتی سبد سهام با همکاری کمیته فقهی سازمان بورس و پیگیری‌های سازمان راه‌اندازی شد.

مدیرعامل بورس تهران درباره کاهش حد اعتباری کارگزاری‌ها در سال ۱۳۹۷ نیز گفت: کاهش حد اعتباری در راستای کاهش ریسک عملیاتی کارگزاری‌ها اعمال شده و در همه دنیا هم رایج است. امسال ارائه اعتبارها نیز قانونمند شد، چراکه همه باید از مزایای بازار سرمایه منتفع شوند، در نتیجه این اقدام بسیار مناسبی بود.

صحرایی به لزوم فرهنگ‌سازی در بازار سرمایه اشاره کرد و افزود: حضور در بازار سرمایه امری تخصصی است و نیاز به دانش دارد. سرمایه‌گذاران باید دقت کنند که برای حضور در این بازار باید وقت گذاشت و دائماً بازار را رصد کرد، در نتیجه کسانی که این دانش را ندارند نباید به صورت مستقیم وارد بازار شوند بلکه این افراد باید از طریق ابزارهای غیر مستقیم در بازار سرمایه، سرمایه گذاری کنند.

رفتار توده‌واری و تکیه بر شایعات در بازار سرمایه زیاد است

وی با تاکید بر اینکه برای معاملات در بورس نیاز به کسب دانش دارد، گفت: رفتار توده‌واری و تصمیم بر اساس شایعات در بازار سرمایه زیاد است. صف‌های خرید و فروش لحظه‌ای هم به همین علت است.

مدیرعامل بورس تهران با اشاره به لزوم متنوع‌سازی پرتفوی سهامداران، گفت: سرمایه‌گذاران باید سرمایه‌گذاری‌های خود را در صنایع مختلف متنوع کنند. ۴۰ صنعت در بورس داریم که کمتر بورسی این تعداد صنعت در خود جای داده است، در نتیجه سرمایه‌گذاران می‌توانند از این پتانسیل بهره ببرند.

وی در پاسخ اینکه عملکرد بانک مرکزی چه تأثیری در فرهنگ‌سازی در بازار سرمایه دارد؟ اظهار کرد: بانک مرکزی با نظم بخشی به سود سپرده‌ها می‌تواند در بازار سرمایه نیز تأثیرگذار باشد، چراکه بخشی از نسبت P/E مربوط به نرخ سود بدون ریسک است. هر چه نظام بانکی نظام‌مند باشد و توان سودآوری این صنعت که یکی از صنایع بزرگ بورس است، بهتر شود برای بازار سرمایه نیز مفید است.

انواع قراردادهای قابل معامله در بورس کالا

نیاز به ایجاد بازار شفاف جهت تسهیل معاملات و کشف نرخ قیمت کالاهای اساسی و مواد اولیه واسطه ای بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا، ایجاد ابزارهای مدیریت ریسک قیمت و تامین مالی بازار کالایی و تضمین تعهدات طرفین معامله به منظور دستیابی به اثرات مثبت این مهم در توسعه اقتصادی، دولت و مجلس شورای اسلامی را بر آن داشت تا بستر قانونی لازم جهت تاسیس و راه اندازی بورس‌‌های کالایی را در ایران فراهم سازند. تمامی داد و ستد ها در بورس کالا در قالب قراردادهای استاندارد شده انجام می گیرد و به طور کلی 5 نوع قرارداد برای داد و ستد هر کالا وجود دارد.

1- قرارداد نقدی

در این قرارداد ، خریدار می بایست کل مبلغ قرارداد را به علاوه کارمزد کارگزار به صورت نقد پرداخت کند و فروشنده نیز می بایست حداکثر ظرف سه روز ،کالای مورد معامله را به خریدار تحویل دهد.

2- قرارداد سلف

در این قرارداد ، کل مبلغ در زمان انجام معامله توسط خریدار پرداخت می گردد و فروشنده متعهد می شود در تاریخ مشخص و زمان معین به خریدار تحویل دهد.

3- قرارداد نسیه

قراردادی است که کالا به صورت فوری به خریدار تحویل داده می شود و بهای آن در تاریخ سررسید ، به فروشنده پرداخت می گردد.

4 - قرارداد آتی

در این روش ، فروشنده مطابق قرارداد صلح ، مقدار معینی از دارایی مشخص را در مقابل مبلغی معین به دیگری صلح می کند . براساس این قرارداد ، فروشنده مقدار دارایی مورد مصالحه را در سررسید مشخص تحویل می دهد و خریدار نیز مبلغ مورد مصالحه را در سررسید می پردازد . طرفین در قالب شرط ضمن عقد به اتاق پایاپای وکالت می دهند که از وجه الضمان آنها متناسب با نوسانات قیمت در بورس به طرف دیگر اباحه تصرف کند . هر یک از طرفین می توانند قبل از سررسید با انعقاد قرارداد صلح دیگری ، شخص ثالثی را جایگزین خود در قرارداد صلح اولیه نمایند و پس از تسویه ، از قرارداد خارج شوند . کلیه قراردادها در زمان سر رسید مقرر تسویه خواهند شد .

5- قرارداد اختیار معامله

این قرارداد شامل قرارداد اختیار خرید و قرارداد اختیار فروش می شود:

5-1 ) قرارداد اختیار خرید: قراردادی است که به موجب آن عرضه کننده کالا ، حق خرید مقدار معینی از کالای مورد نظر و منطبق با استاندارد بورس را در زمان معین و با قیمت مشخص به طرف قرارداد مصالحه می نماید بدون آنکه طرف دیگر ملزم به خرید آن باشد.

5-2 ) قرارداد اختیار فروش: قراردادی است که به عنوان شرط ضمن عقد لازم که به موجب آن یک طرف قرارداد (خریدار) حق فروش مقدار معینی از کالای مورد نظر و منطبق با استاندارد بورس را در زمان معین و با قیمت مشخص با طرف دیگر مصالحه می نماید بدون آنکه طرف دیگر (فروشنده) ملزم به فروش آن باشد.

6- قراردادهای صلح

با عنایت به جایگاه عقد صلح در قانون مدنی و به منظور تسهیل در انعقاد و اجرای قراردادها سعی شده است از ظرفیت های وسیع عقد مزبور استفاده شود.

7- قرارداد های خاص موضوع ماده 10 قانون مدنی

ماده 10 قانون مدنی به عنوان اصل آزادی قراردادها مورد قبول قانونگذار می باشد ، بنابراین شرکت بورس کالای ایران در نظر دارد قراردادهای مزبور را پس از انجام مراحل کارشناسی حقوقی، بر اساس ماده 10 قانون مدنی اجرایی نماید.

8- قراردادهای معاوضه

قرارداد معاوضه،عبارت است از معامله ای به صورت مبادله یک دارایی فیزیکی یا یک تعهد در برابر یک دارایی فیزیکی یا تعهدی دیگر به منظور تمدید یا کاهش زمان سررسید معامله و یا افزایش(کاهش) نرخ برگه های معاملاتی جهت حداکثر نمودن درآمد معاملاتی و یا کاهش هزینه های مالی آن. این قرارداد می تواند به صورت خرید ارز از یک بازار نقدی و فروش آن بلافاصله در یک بازار سلف انجام گیرد.

لازم به ذکر است در کلیه قراردادها موارد ذیل بایستی لحاظ گردد:

انواع قراردادهای مالی – بررسی تفاوت آنها با یکدیگر

قرارداد مالی واژه ای آشنا و پرکاربرد است که این روزها بارها آن را از منابع مختلف شنیده و یا خوانده ایم. گستردگی این واژه به قدری است که حتی خودمان بارها در سخنان متداول روزانه آن را به کار میبریم اما شاید درک درستی نسبت به آن نداشته باشیم.

به راستی آیا تاکنون از خود پرسیده اید قرارداد مالی چیست؟ یک قرارداد مالی شامل چه مواردی میشود؟ و یا اصلا چند نوع قرارداد مالی وجود دارد و شرایط هرکدام به چه صورت است؟

همین موضوع باعث شد تا در این مقاله به بررسی کامل انواع قراردادهای مالی بپردازیم تا از این پس بتوانیم دید کاملتر و درک صحیح تری نسبت به این واژه‌ی نام آشنا داشته باشیم، پس با ما همراه باشید.

مشاهده بیشتر: دوره فارکس ، تخصصی ترین آموزش فارکس و بورس جهانی

قرارداد مالی چیست؟

قرارداد مالی در تعریف به معنای نوعی توافقنامه یا قراردادی است که در آن طرفین قبول می‌کنند اختیار خرید، فروش، قرض دادن و یا بازخرید نوعی دارایی مالی را داشته باشند.

در این راستا همانطور که می دانید هر قرارداد متشکل از شروط (مفادی) است که اگر توسط هر یک از طرفین نقض شوند، طرف دیگر می‌تواند طبق قوانین کشور مربوطه یا مفاد همان قرارداد تقاضای جبران خسارت نماید.

حال که دانستیم قرارداد مالی چیست، وقت آن رسیده تا در ادامه به توضیحات کاملتری در مورد انواع قرارداد مالی بپردازیم.

مشاهده بیشتر: آموزش پیشرفته فارکس

آشنایی با انواع قراردادهای مالی

قراردادهای مالی همانطور که از نامشان پیداست معمولا شامل اوراق بهادار، ارز، کالا، نرخ بهره و یا دیگر انواع منافع اقتصادی و مالی میباشند. به بیانی ساده تر میتوان به نمونه قرارداد مالی بین دونفر تحت عنوان کارفرما و پیمانکار اشاره کرد که معمولا شخص پیمانکار، در ازای دریافت مبلغی، خدمت خاصی را ارائه میدهد.

انواع قراردادهای مالی، به طور کلی به پنج نوع تقسیم بندی میشوند:

1. قراردادهای آتی
2. قراردادهای کاهش ریسک یا هجینگ
3. قرارداد خدمات مالی
4. قرارداد اختیارات (اختیار معامله)
5. قرارداد تبادل یا سواپ

در ادامه به توضیح هرکدام از این نوع قراردادها خواهیم پرداخت.

بررسی قراردادهای آتی (Future contracts)

همانطور که می دانید کلمه کارگاه تخصصی اوراق اختیار معامله آتی یا معادل انگلیسی آن Future، به معنای آینده می باشد. لذا قراردادهای آتی (قرارداد آینده)، اشاره به آن دسته از انواع قراردادهای مالی دارد که طرفین توافق میکنند دارایی مشخصی را در زمانی مشخص (درآینده) با قیمتی مشخص معامله کنند.

حال در این میان، مورد معامله میتواند نوعی ابزار مالی و یا کالا باشد. همچنین لازم به ذکر است اغلب قراردادهای آتی در ازای پرداخت معادل پولی یا کالای قید شده در قرارداد کامل می شوند.

حال که به معرفی قراردادهای آتی پرداختیم، خوب است بدانید که یکی از مزایای مهم این نوع قرارداد برای معامله گران، استفاده از قابلیت اهرم بالایی است که برای آنان فراهم می نماید. این موضوع خود میتواند به معامله گر کمک کند که معاملات خود را به صورت دوسویه (خرید یا فروش) داشته باشد.

لذا در این صورت معامله گران میتوانند با دیدگاه افزایش قیمت آینده کالا (نسبت به حال حاضر) اقدام به خرید کنند و یا بالعکس، با تصور کاهش قیمت کالای مذکور در آینده، اقدام به فروش آن نمایند.

در نهایت نیز، پس از انعقاد قرارداد آتی، طرفین ملزم هستند که طبق تاریخ و قیمت قید شده، دست به معامله (خرید یا فروش) بزنند.

حال که به شرح این نوع قرارداد مالی پرداختیم، اجازه دهید به منظور شفاف تر شدن موضوع، مطالب گفته شده را در قالب مثالی بیان کنیم.

مثال: کالایی را در نظر بگیرید که امروز، هر واحد آن ۱۰۰۰ تومان معامله میشود. حال طبق تحلیلی که از بازار انجام داده ایم، میدانیم که این کالا در آینده به قیمت هر واحد ۲۰۰۰ تومان خواهد رسید. لذا در این صورت می توانیم با فروشنده قرارداد مالی از نوع آتی ببندیم به گونه ای که در تاریخی مشخص، کالا را به همان قیمت هر واحد ۱۰۰۰ تومان از او خریداری نماییم.

حال فرض کنید در تاریخ مذکور، قیمت کالا به ۱۸۰۰ تومان رسیده باشد. از جایی که ما مطابق قرارداد با همان قیمت قبلی ۱۰۰۰ تومان خرید میکنیم، لذا موفق به کسب ۸۰۰ تومان سود در هر واحد کالا شده ایم.

اما توجه داشته باشید که عکس این قضیه هم میتواند رخ دهد و چنانچه در تاریخ قید شده، قیمت کالا کمتر از ۱۰۰۰ تومان در بازار شده باشد (به طور مثال ۷۵۰ تومان)، ما همچنان موظف به خرید کالا با همان نرخ ۱۰۰۰ تومان خواهیم بود؛ که در اینصورت 250 تومان متضرر خواهیم شد.

همچنین مثال فوق برای حالت فروش نیز اتفاق می افتد و چنانچه دیدگاه کاهش قیمت کالا نسبت به بازار داشته باشیم، میتوانیم با یک قرارداد آتی، اقدام به فروش محصول در آینده، با قیمت امروز نماییم. سپس در تاریخ سررسید قرارداد، چنانچه طبق تحلیل، قیمت کاهش یافته باشد موفق به کسب سود شده ایم و بالعکس در صورت افزایش قیمت محصول، دچار ضرر خواهیم شد. برای درک بهتر این مورد میتوانید مثالی را در کامنت همین مقاله درج کنید، حتما به آن پاسخ خواهیم داد.

بررسی قراردادهای کاهش ریسک (Hedging)

به طور کلی واژه Hedge به معنای پوشش ریسک میباشد و لذا وقتی در یک قراردادمالی از این واژه استفاده میگردد، اشاره به روش هایی دارد که بتوانند به نوعی ریسک را پوشش و یا کاهش دهند.

از آنجا که هر سرمایه داری ممکن است نسبت به ضرر دیدن در یک سرمایه گذاری نگران باشد، در این شرایط یکی از راه های مدیریت ریسک، بستن قرارداد کاهش ریسک یا هجینگ می باشد.

این روش بدین صورت است که به طور مثال سرمایه گذار بخشی از سرمایه خود را در پروژه (الف) سرمایه گذاری میکند. اما از آنجا که امکان ضرر به سبب کاهش قیمت وجود دارد لذا سرمایه گذار همزمان بخش دیگری از سرمایه را در پروژه (ب) سرمایه گذاری میکند. توجه داشته باشید که معمولا باید نوعی تناسب بین دو سبد سرمایه گذاری وجود داشته باشد به نحوی که رشد یکی، موجب ریزش دیگری شود و بالعکس (در واقع نوعی رابطه معکوس بین دو سبد برقرار باشد).

حال چنانچه سرمایه گذار در پروژه ای متحمل ضرر گردد، سود حاصل از سبد دیگر، این ضرر را پوشش خواهد داد.

بررسی قراردادهای خدمات مالی

این نوع قرارداد مالی معمولا بین یک نفر و یک مشاور مالی بسته می شود. همچنین اصولا قراردادهای خدمات مالی، به یکی از دو صورت زیر خواهند بود:

• خدمات مشاوره مالی، که در آن مشاور، راهکارهای موجود را در اختیار شما قرار می دهد (دقت کنید در حکم مشاور، خدمات ارائه می گردد).
• خدمات مدیریت مالی، که در آن فرد مشاور، مستقیما مدیریت سرمایه را به دست میگیرد.

همانطور که در نوع دوم اشاره شد، این نوع قرارداد به عنوان قرارداد مدیریت سرمایه گذاری منعقد می شود؛ که در این حالت، مشاور مالی، سرمایه گذاری های شما را در بورس، املاک، صنایع و . مطابق با نوع قرارداد مدیریت می کند.

بررسی قراردادهای اختیار معامله (Options)

قراردادهای اختیار معامله یا آپشن، همانند قراردادهای آتی بوده با این تفاوت که در قراردادهای آتی همانطور که قبلا اشاره شد، طرفین ملزم به انجام معامله در تاریخ سررسید هستند در حالی که در این نوع قرارداد، الزامی در کار نیست. به عبارت دیگر، این اختیار به افراد داده می شود تا در موقع سررسید، نسبت به انجام معامله و یا انصراف از آن تصمیم گیری نمایند.

این نوع قرارداد مالی از منظر نحوه اجرا معمولا به دو نوع کلی زیر تقسیم میشود:

1. اختیار معامله کارگاه تخصصی اوراق اختیار معامله آمریکایی
2. اختیار معامله اروپایی

قراردادهای اختیار معامله آمریکایی در هر زمانی از قرارداد تا فرارسیدن زمان سررسید، قابل اجرا میباشند در حالی که قراردادهای اختیار معامله اروپایی فقط در تاریخ سررسید قابلیت اجرا دارند.

همچنین معمولا نوع دیگری از دسته بندی برای قراردادهای اختیار معامله وجود دارد که بر اساس نوع قرارداد، تقسیم بندی انجام شده و به دو نوع زیر میباشند:

1. اختیار خرید (Call option)
2. اختیار فروش (Put option)

حال چنانچه تصور کنید که یک دارایی در آینده افزایش قیمت خواهد داشت، می توانید یک قرارداد اختیار خرید با قیمت کنونی ببندید. طبیعتا چنانچه در آینده قیمت کالا بیش از قیمت کنونی (به علاوه مبلغی که برای قرارداد پرداخت کرده اید) باشد، شما سود کرده اید.

و برعکس قضیه بالا چنانچه تصور کنیم دارایی مربوطه در آینده کاهش قیمت خواهد داشت، می توانید قرارداد اختیار فروش یا Put option به قیمت کنونی ببندید و در نهایت از کاهش قیمت کالا در آینده سود ببرید.

بررسی قراردادهای تبادل یا سواپ (Swap)

سواپ در لغت به معنای عوض کردن و در اصطلاح معاملاتی به توافقی میان طرفین جهت معاوضه جریان نقدی در آینده اطلاق می گردد. به بیانی ساده تر، سواپ توافقی بین دو طرف میباشد که در آن مجموعه ای از جریان های نقدی آتی را با یکدیگر معاوضه می کنند.

معمولا در یک قرارداد Swap یک طرف معامله مبلغی را بر حسب یک متغیر تصادفی (نرخ ارز، بهره و . ) پرداخت می نماید که بدان پرداخت متغیر یا شناور(floating) میگوییم. در حالی که طرف دیگر قرارداد مبلغی را به صورت ثابت (و یا در برخی موارد شناور بر اساس متغیر دیگری) پرداخت می نماید.

توجه داشته باشید که در این گونه معاملات باتوجه به ماهیتی که دارند، اصطلاح رایج خریدار و فروشنده برای طرفین معامله به کار نمی رود و به جای آن از پرداخت کننده بر مبنای نرخ متغییر و یا ثابت یاد می شود.

حال که کمی با این دسته از قراردادهای مالی آشنا شدید وقت آن رسیده تا به بررسی انواع قراردادهای سواپ بپردازیم.

انواع قراردادهای سواپ

ساده ترین نوع قراردادهای سواپ را میتوان مبادله ابزارهای مالی و یا دارایی ها دانست. اما انواع دیگری از قراردادهای سواپ نیز وجود دارند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

• سواپ نرخ بهره (interest rate swap): در این نوع قرارداد سواپ، طرفین معامله، وام‌های خود را با یکدیگر مبادله می‌کنند. به طور مثال تصور کنید یکی از آنها وام با بهره ثابت دارد، ولی بدهی‌هایش بهره متغیر است؛ در حالی که دیگری وام با بهره متغیر دارد. پس طرفی که وام با بهره ثابت دارد ولی بدهی‌هایش دارای بهره متغیر است، می‌تواند وام خود را با وام طرف دیگری که بهره متغیر دارد سواپ کند.
• سواپ ارزی (currency swap): در این نوع قرارداد، دو طرف معامله هر یک وامی دارند که بازپرداختش با ارزی متفاوت است، به طور مثال طرف اول وامی دارد که باید به دلار بازپرداخت شود، در حالی که طرف دوم وامی با بازپرداخت ریالی دارد. در این صورت طرفین می‌توانند وام‌های خود را با یکدیگر سواپ کنند.
• سواپ کالا (commodity swap): این نوع قرارداد بسیار رایج بوده و در آن طرفین معامله، جریان نقدی که بر اساس قیمت کالای مبنا (مثلا برنج با سیب‌زمینی) است را با هم مبادله می‌کنند.

سخن پایانی

از اینکه تا پایان این مقاله ما را همراهی نمودید سپاسگزاریم. از آنجا که ما برای وقت مخاطبان خود احترام خاصی قائل هستیم همواره میکوشیم تا بتوانیم در مدت زمانی کوتاه، مهمترین و کلیدی ترین مطالب را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم.

امیدواریم مطالب گفته شده در زمینه انواع قراردادهای مالی و بررسی تفاوت آنها با یکدیگر، پاسخگوی نیازتان بوده باشد. منتظر شنیدن نظرات و تجربیات شما در این زمینه هستیم.