بازدهی بورس در ده سال گذشته

رشد 52 برابری شاخص کل بورس طی 10 سال

به گزارش اقتصادنیوز، با ایستادن شاخص بورس در سطح یک میلیون و 367 هزار واحد بازدهی بورس در پایان سال 1400 نسبت به سال گذشته به مثبت 4.5 درصد رسید که نسبت به رشد 155 درصدی سال 99 کاهش چشمگیری یافته است. هرچند که سال 1399 سالی استثنایی در تاریخ بازار سرمایه ایران است و هیچ ناظر منصفی انتظار رشد مشابه بازار در سال 1400 را نداشت.

در سال جاری بازدهی بورس در ماه‌های خرداد، تیر، مرداد، مهر، بهمن و اسفند مثبت بوده است و در ماه‌های فروردین، اردیبهشت، شهریور، آبان، آذر و دی بازدهی منفی را ثبت کرد.

شاخص کل فرابورس نیز در آخرین روز کاری اسفند ماه به رقم 18 هزار و 381 واحد رسید. بدین ترتیب در پایان سال گذشته شاخص کل فرابورس نسبت به پایان سال 1399 افزایش 391 واحدی داشته است. به عبارت دیگر شاخص فرابورس در سال 1400 رشد 2.2 درصدی را پشت سر گذاشته است.

رشد ارزش معاملات

ارزش کل معاملات بازار سهام در سال 1400 ، 5 هزار و 136 تریلیون تومان (5 میلیون و 136 هزار و 880 میلیارد تومان) بود که نسبت به سال 1399 رشد 91 درصدی داشته است.

روند شاخص بورس در دهه 90

شاخص کل بورس تهران در پایان سال 1400 نسبت به سال 1390 رشد 52 برابری داشته است. شاخص در پایان سال 90 در سطح 25 هزار و 905 واحد ایستاده بود. بنابراین شاخص کل بورس در دهه 90 رشد 5 هزار و 177 واحدی داشته است.

روند شاخص فرابورس در دهه 90

شاخص کل فرابورس در پایان سال 1390 در رقم 3 هزار و 718 واحد قرار داشت، سال 99 شاخص فرابورس به رقم 17 هزار و 990 واحد رسید و در پایان سال 1400 به سطح 18 هزار و 381 واحد صعود کرد. بنابراین شاخص فرابورس در دهه 90 رشد 394 درصدی داشته است.

کارنامه خیره کننده بورس اوراق بهادار در ١٠ سال گذشته

بورس24 : این روزها بازار سهام حال و هوای جدیدی را تجربه می کند. حدود سه هفته قبل شاخص کل سقف تاریخی خود را در ارتفاع 327 هزار واحدی پشت سر گذاشت و عزم خود را برای دستیابی به اهداف جدیدتری جزم کرد. روز گذشته شاخص کل تا چند قدمی ارتفاع 380 هزار پایی پیش رفت اما پس از گذشت نیم ساعت از آغاز بازار، عرضه ها شدت گرفت و در نهایت با متعادل تر شدن شرایط شاخص در محدوده 377 هزار واحدی به کار خود خاتمه داد.

با وجود این که اکثر تحلیل گران و کارشناسان بازار سرمایه به صعودی بودن بازار در بلند مدت اعتقاد دارند اما بررسی آمار معاملات نشان می دهد که هر چند روزی که بازار مثبت است یک روز اهالی بازار در هیجانی رفتار کردن و ایجاد فشار عرضه از یکدیگر سبقت می گیرند. در چنین شرایطی به رغم این که سهامداران اهداف بالایی را برای قیمت سهام خود متصور هستند اما حتی حاضرند آن را در منفی و در برخی موارد در صف فروش بفروشند. حال آن که همان سهم روز گذشته با صف خرید همراه بود. این دسته از افراد که اتفاقا تعداد آن ها نیز کم نیست در روزهای هیجانی سهام خود را در حالی در منفی 5 می فروشند که قیمت پایانی سهم در حدود 2 یا 3 مثبت است! جالب آن که یک روز بعد که این هیجانات فروکش کرد و بازار مثبت شد این دسته از افراد همان سهمی که در منفی فروخته اند را در قیمت های بالاتر و در محدوده های مثبت می خرند.

حال پرسش این است که چه عامل یا عواملی موجب بروز چنین رفتارهای هیجانی می شود؟ شاید برای پاسخ به این پرسش بتوان دلایل زیادی را عنوان کرد اما موضوعی که قصد داریم به آن بپردازیم این است که اهالی بازار سرمایه که در اعماق بازار حضور دارند، شاید اگر چند قدم از بازار دور شوند و از فاصله بیشتری به شرایط کلی بازار نگاه کنند متوجه می شوند که هیچ بازار هدفی نمی تواند در بالا بردن ارزش سرمایه آن ها با بازار سرمایه برابری کند.

بررسی وضعیت بازار سرمایه طی 10 سال اخیر حاکی از بازدهی های بسیار خیره کننده ای است که قطعا 10 سال قبل کمتر کسی تصورش را می کرد. به طوری که برخی از صنایع در 10 سال گذشته بیش از 10 هزار درصد بازدهی کسب کرده اند. صنعت محصولات چوبی که میانگین بازدهی آن 13،477 درصد بوده موفق شد تا عنوان پربازده ترین صنعت بازار سرمایه را در این دوره به خود اختصاص دهد. صنعت چاپ با 12،591 درصد بازدهی دومین صنعت پربازده بود. و سومین صنعت پربازده نیز به استخراج سایر معادن با 6،498 درصد اختصاص یافت.

اما کدام شرکت ها پربازده ترین بودند؟ قمرو با کسب بازدهی 48 هزار و 409 درصدی بالاترین بازدهی را در میان کلیه شرکت ها در 10 سال گذشته داشت. جالب آن که صنعت قند و شکر که با 6،441 درصد چهارمین صنعت پربازده بازار بود بیشترین شرکت ها را در بخش بالاترین بازدهی ها داشت. قثابت با 27،926 درصد، قشرین با 24،213 درصد، قجام با 20،219 درصد، قلرست با 15،464 درصد، قصفها با 13،169 درصد و قهکمت با 11،955 درصد به ترتیب سومین، چهارمین، دهمین، سیزدهمین و هجدهمین شرکت های پربازده بورسی طی 10 سال اخیر بودند که همگی از گروه قند و شکر هستند. بدین ترتیب می توان گفت که تقریبا یک سوم از 20 شرکت پربازده 10 سال گذشته قندی هستند.

کسرا با 30،571 درصد دومین شرکت پربازده 10 سال گذشته بود. شوش از صنعت شیمیایی با 21،394 درصد و غسالم از صنعت غذایی با بیش از 20 هزار درصد پنجمین و ششمین شرکت پربازده این دوره بودند.

غصینو که هم گروهی غسالم است نیز با بیش از 18 هزار درصد رشد هشتیمن شرکت پربازده 10 سال اخیر است. در این دوره 10 ساله ارزش سهام شرکت پشم بافی توس نیز رشد قابل توجهی داشت. نتوس با کسب بازدهی بیش از 17 هزار و 600 بازدهی بورس در ده سال گذشته درصدی عنوان نهمین شرکت پربازده را کسب کرد. یازدهمین شرکتی که رشد قابل توجهی داشت لکماست که بیش از 15 هزار درصد رشد کرد. چافست بیش از 13 هزار درصد بازدهی به دست آورد و دوازدهمین شرکت پربازده دوره 10 سال اخیر بود.

شرنگی، کبورس، کرمان، فجام، کبافق و تپکو نیز به ترتیب عنوان های چهاردهم تا بیستم پربازده ترین شرکت های 10 سال اخیر را به دست آوردند.

به طور کلی از 651 شرکتی که در بازار سرمایه حضور دارد 43 درصد آن ها طی 10 سال گذشته بالاتر از 1000 درصد بازدهی کسب کرده اند. به راستی سرمایه گذاران طی 10 سال گذشته در کدامیک از سایر بازارها می توانستند بدون هیچگونه دغدغه ای چنین بازدهی را کسب کنند؟

کدام بازار مناسب سرمایه گذاری است

این روزها که نرخ تورم افزایش محسوسی یافته و بسیاری از مردم نگران کاهش قدرت خرید و حفظ سرمایه‌های خود هستند، بهترین راه سرمایه گذاری در بازارهایی است که دست کم سپرتورمی داشته باشند. به عبارت دیگر ارزش سرمایه افراد را دربرابر تورم حفظ کند.
اگرچه درباره تعداد و نوع بازارهای سرمایه گذاری یعنی، بازار بورس، مسکن، ارز، طلا و سپرده گذاری در بانک‌ها اختلافی وجود ندارد و همه همین بازارها را به عنوان هدف سرمایه گذاری به رسمیت می‌شناسند، اما درباره اینکه کدام بازار ضریب بازدهی بیشتری دارد و در شرایط کنونی سرمایه گذاری در کدام بازار بهتر است اختلاف‌ها بازدهی بورس در ده سال گذشته بسیار است. آن هم در شرایط فعلی که بسیاری از بازارها رشد بسیار تند و سریعی را تجربه کرده اند و به اصطلاح اشباع شده اند و احتمال رشد چند باره آن‌ها در مدت زمان کوتاه پایین است.
با این حال نگاهی به ظریب بازدهی بازارهای مختلف در ده سال گذشته می‌تواند چراغ راهی برسر راه افرادی باشد که همچنان درجستجوی بازاری مطمئن برای سرمایه گذاری هستند.
آنچه از آمارها و شاخص‌های اقتصادی برمی آید نشان می‌دهد، بازار سهام طی ۱۰ سال اخیر بیشترین بازدهی را نصیب سهامداران خود کرده است. بررسی آمارها نشان می‌دهد، دریک بازه زمانی ده ساله از آبان ۸۸ تا آبان ۹۸ میانگین بازدهی بازار بورس بیش از ۲۴۰۰ درصد بوده است. به عبارتی اگر فردی در سال ۸۸ یک میلیون تومان از سبدی از سهام‌های موجود بازار را خریداری کرده باشد درطول ده سال ارزش سهام او به ۲۴ میلیون تومان رسیده است.

دربازار سکه ضریب بازدهی ۱۴۶۶ درصد است. به عبارتی قیمت سکه طی بازه ۱۰ ساله از سال ۸۸ تا ۹۸ با میانگین بازدهی ۱۴۶۶ درصد از ۲۵۳ هزار تومان به بیش از چهار میلیون تومان در پایان آبان ماه سال گذشته رسیده است.
نرخ ارز نیز از حدود ۱۰۰۰ تومان در آبان ماه سال ۱۳۸۸ به بیش از ۱۱ هزار و ۳۵۰ تومان در آبان ماه سال ۱۳۹۸ صعود کرده و بازدهی ۱۰۳۵ درصدی را به ثبت رسانده است.
بر اساس آمارهای بانک مرکزی از میانگین قیمت مسکن آن‌هایی که حدفاصل آبان ماه سال ۱۳۸۸ تا آبان ماه سال ۱۳۹۸ در بازار مسکن سرمایه‌گذاری کرده‌اند، ۶۷۲ درصد سود به دست آورده‌اند.
بازدهی بانک معادل تورم بوده و طی دوره مذکور بیش از ۵۰۰ درصد بوده است.

سرمایه گذاری سخت است یا آسان

تجربه نقش بسیار مهم و حیاتی در سرمایه گذاری در هر بازاری ایفا می‌نماید. سرمایه گذاری بنا به بازاری که شما به آن ورود می‌کنید، هم می‌تواند سخت بوده و هم بسیار آسان باشد.

در واقع شما اگر از راه اصولی با نحوه سرمایه گذاری آشنا نشده و بی‌مهابا وارد بازاری شده باشید، مسلماً افراد دیگری که در آن بازار قرار دارند، بازدهی بورس در ده سال گذشته از شما تجربه بیشتری داشته و این منجر به سخت شدن کار برای شما خواهد بود.

بهترین سرمایه گذاری با پول کم

شاید گمان کنید که سرمایه گذاری با پول کم سخت یا حتی غیر ممکن است. در حالی که می توان سرمایه گذاری هایی را به شما معرفی کرد که در آن موفق شوید. بهترین سرمایه گذاری بازدهی بورس در ده سال گذشته در ایران آن هم با پول کم قطعا بورس است. علاوه بر اینکه میزان پول شما را چند برابر می کند گزینه مناسبی برای شما آن هم با پول کم است. در بورس می توان با حداقل سرمایه مثلا ۵۰۰ هزار تومن شروع به کار کرد و از هر جای دنیا می توانید شروع به سرمایه گذاری کنید. برای بورس فقط یک لب تاپ یا کامپیوتر و یا حتی موبایل، که به اینترنت دسترسی داشته باشد کافی است. امکان نقد کردن پول در مدت زمان کوتاه در بیشتر مواقع در بورس وجود دارد. علاوه بر سودی که خودتان کسب می کنید به اقتصاد کشور و تامین پول مورد نیاز شرکت ها هم کمک می کنید.

به همین دلایل بورس گزینه مناسبی به عنوان بهترین سرمایه گذاری در ایران آن هم با سرمایه اندک است.

سرمایه اندک نیاز است.

نکته مهم دیگر این است که از تورم ها هم عقب نمی افتید.

قدرت نقد شوندگی سریع را در بیشتر مواقع دارد.

یکی دیگر از سرمایه گذاری هایی که با پول اندک می توانید انجام دهید، خرید سکه و طلا می باشد. گرچه این روش یکی از روش های سنتی و قدیمی به حساب می آید، اما بهتر است بدانید این نوع سرمایه گذاری نیز با ریسک های خود همراه است زیرا با ما خرید سکه، مبلغی در جهت حباب کاذب بازار سکه نیز می پردازیم و امکان دارد در صورت ترکیدن این حباب سرمایه ما نصف شود و کاملا ضرر کنیم. دقیقا به همین خاطر است که امروزه روش های سنتی سرمایه گذاری دیگر جواب گو نیست و جای خود را به روش های نوین سرمایه گذاری از جمله بورس داده است.

صندوق های سرمایه گذاری

شاید تا کنون نام صندوق های سرمایه گذاری به گوشتان خورده باشد اما ندانید این صندوق ها دقیقا چه کاری انجام می دهند. صندوق های سرمایه گذاری روشی غیر مستقیم برای سپرده گذاری به حساب می آیند که در آن مجموعه ای از سهم ها، اوراق مشارکت و دیگر اوراق بهادار مورد معامله قرار می گیرد. صندوق های سرمایه گذاری انواع مختلفی دارند که اساسی ترین تفاوت ان ها در ترکیب دارایی های انان است. این صندوق ها با توجه به ماهیتی که دارند مقداری از سرمایه شان را در بازار های کم ریسک و بی خطر مانند سپرده بانکی، اوراق مشارکت و مقداری را هم در بازار های پر خطر سرمایه گذاری می کنند.

بازار مسکن

بازار مسکن همواره با افزایش قیمت دلار رشد می‌کند و چنان چه در سال ۱۴۰۰ قیمت دلار افزایش یابد بازار مسکن نیز رشد خواهد کرد؛ اما مشکلی که در بازار مسکن به‌شدت با آن مواجه هستیم تقاضای کم در این بازار است و مشکلات عدیده اقتصادی مردم باعث شده است که کمتر کسی توان مالی برای خرید در این بازار را داشته باشد.

بنابراین حتی با بازدهی بورس در ده سال گذشته رشد قیمت مسکن قدرت نقد شوندگی در این بازار پایین‌تر از بازارهای موازی است.

بازار طلا

بازار طلا همواره یکی از جذاب‌ترین بازارها برای سرمایه گذاران، نه‌تنها در ایران بلکه در تمام دنیاست. شاید دلیل این جذابیت کم ریسک بودن بازار طلاست. برای رشد بازار طلا در سال ۱۳۹۹ نیز محرک‌هایی همچون افزایش قیمت دلار و افزایش تورم وجود دارد. از طرفی بازار آمریکا یک قطب مهم و تعیین‌کننده برای بازارهای جهانی است و با توجه به اینکه چند سال گذشته، بازار آمریکا شاهد رشد بی‌وقفه بوده است، پیش‌بینی‌ها حاکی از احتمال رکود این قطب اقتصادی در سال ۲۰۲۰ است که این موضوع نیز به افزایش استقبال از بازار طلا منجر می‌گردد. بسیاری از صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز با توجه به شرایط حال حاضر اقدام به خرید طلا می‌نمایند. بازار طلا برای کسانی که ریسک‌پذیری بالایی ندارند و همچنین اطلاعات اقتصادی بالایی ندارند بازار خوب و مطمئنی است.

شایان‌ذکر است که با توجه به اینکه خرید و فروش طلا و سکه در بازار فیزیکی مانند صرافی‌ها انجام می‌شود، گاهی اوقات به دلیل نوسانات شدید ایجادشده، صرافی‌ها از خرید یا فروش آن خودداری می‌کنند. در چنین شرایطی که می‌تواند کاهش نقد شوندگی این بازار را به دنبال داشته باشد، بهترین راه جایگزین، خرید و فروش طلا در بازار بورس است.

بازدهی بورس در ۶ دولت

دنياي اقتصاد : طی ۲۴ سال گذشته، ۶ دولت تغییر کرده و سه فرد، ریاست‌جمهوری را بر عهده گرفته‌اند. در این سال‌ها بر اساس آنچه آمار و ارقام نشان می‌دهد دولت دوازدهم هم از نظر رشد اسمی و هم واقعی رکورد بیشترین میزان بازدهی شاخص کل بورس را در میان ۶ دولت اخیر، به خود اختصاص داده است. دوره‌ای که شاهد فرازوفرود چندباره همه بازارهای دارایی بودیم و سرانجام با ثبت بازده اسمی ۱۵۷۱درصدی و بازده واقعی ۴۴۴درصدی پرونده بورسی دولت دوازدهم نیز بسته شد. اما آنچه باعث ثبت این رکورد شد، نه رشد بخش واقعی اقتصاد و انعکاس آن بر بازار سهام، بلکه افزایش انتظارات تورمی به دلایل مختلفی همچون خروج آمریکا از برجام، تحریم‌های جدید اقتصادی، جهش‌های پی در پی ارزی، افزایش تورم و هر آن چیزی بود که سرمایه‌گذاران را در تکاپوی حفظ ارزش ریالی سرمایه‌شان انداخت و با افزایش ضریب نفوذ بورس میان عامه مردم و روانه شدن سیل نقدینگی به تالار شیشه‌ای، سبب بروز ابرنوسان‌های متعدد در این بازار شد.

روز یکشنبه دولت دوازدهم آخرین جلسه خود را برگزار کرد و امروز مراسم تنفیذ حکم سیزدهمین دوره‌ ریاست‌جمهوری اسلامی ایران برگزار می‌شود. این مهم بهانه شد تا «دنیای اقتصاد» در گزارشی کارنامه بورسی سه رئیس‌جمهور اخیر ایران را که 6 دولت را مدیریت کردند، مورد بررسی قرار دهد. نگاهی به آمارها نشان می‌دهد دولت دوازدهم، هم از منظر رشد اسمی و هم واقعی رکورد بیشترین میزان بازدهی شاخص کل را در میان 6 دولت اخیر، به خود اختصاص داده است؛ دوره‌ای که شاهد فراز و فرود چندباره همه بازارهای دارایی بودیم و به هر روی سرانجام با ثبت بازده اسمی 1571درصدی و بازده واقعی 444درصدی پرونده بورسی دولت دوازهم بسته شد.

اما آنچه باعث ثبت این رکورد شد، نه رشد بخش واقعی اقتصاد و انعکاس آن بر بازار سهام، بلکه افزایش انتظارات تورمی به دلایل مختلفی همچون خروج آمریکا از برجام، افزایش تحریم‌های اقتصادی، جهش‌های پی‌درپی ارزی، افزایش تورم و هر آن چیزی بود که سرمایه‌گذاران را در تکاپوی حفظ ارزش ریالی سرمایه‌شان برآورد و برای رسیدن به این هدف نیز بازار سهام، مناسب‌ترین و در دسترس‌ترین گزینه‌ای بود که هم محدودیت‌های معاملاتی همچون دامنه نوسان سبب شده بود تا در روندهای صعودی، به سبب غلبه هیجان کسب سود آسان قطعی باشد و هم به لحاظ نقدشوندگی وضعیت مناسب‌تری نسبت به دیگر گزینه‌های سرمایه‌گذاری داشت.

رکورد بورسی دولت دوازدهم

بررسی‌ها نشان می‌دهد شاخص کل بورس تهران در دولت دوازدهم با بیشترین میزان رشد همراه شده و از محدوده 81 هزار واحدی، در پایان کار دولت به یک‌میلیون و 357هزار واحد رسیده است تا بازدهی اسمی 1571درصدی را نشان دهد. با در نظر گرفتن تورم، بازدهی واقعی شاخص کل بورس در دوره دوم ریاست‌جمهوری حسن روحانی 444درصد برآورد می‌شود که باز هم رکورددار بازدهی در بین 6 دولت اخیر است. بورس در این دوره چهارساله با فراز و فرود بسیاری همراه شد. در سال 96 بورس تهران معاملات خود را پس از اصلاح قیمت‌ها در اسفند ۹۵ نسبتا مثبت آغاز کرد. رشد قیمت سهام تا زمان انتخابات ریاست‌جمهوری ادامه یافت و با پیروزی مجدد حسن روحانی به اوج خود رسید. با این حال مطابق پیش‌بینی‌ها پس از فروکش کردن هیجانات به دلیل نداشتن پشتوانه بنیادی صعود سهام، افت قیمت کالاها در بازارهای جهانی، ریزش شاخص سهام را طی خردادماه در پی داشت؛ گویی در آن شرایط بازار در انتظار یک بهانه برای ریزش قیمت‌ها بود. به عبارت دیگر رشدهای قیمتی در بازار سهام در ماه‌های فروردین و اردیبهشت سال 96 مبنای بنیادین چندانی نداشت و تنها دلیلی که بورس تهران را در مسیر صعودی قرار داد، ورود نقدینگی جدید به بازار سهام و بازدهی بورس در ده سال گذشته هیجان پیش از انتخابات بود. سیر نزولی قیمت‌ها در روزهای ابتدایی به بهانه افت قیمت‌های جهانی صورت گرفت. علاوه بر این افزایش نگرانی‌ها درباره تصویب تحریم‌های جدید توسط آمریکا نیز در افت شاخص سهام اثرگذار بود. در تابستان 96، کاهش نرخ سود بانکی سبب شد پول‌های سرگردان روانه تالار شیشه‌ای شوند و شاهد رشد قیمت سهام باشیم. با ورود به فصل پاییز افزایش نااطمینانی سیاسی درباره نحوه واکنش رئیس‌جمهور آمریکا به موضوع پایبندی ایران به برجام یکی از عواملی بود که مانع رشد قیمت سهام شد. در ادامه نیز هرچه به زمان اعلام نظر رسمی ترامپ درباره برجام نزدیک‌تر ‌شدیم، فضای احتیاطی در میان سهامداران شدت بیشتری ‌گرفت و در نهایت سال 96 با بازدهی اسمی 7/ 24 درصدی و بازدهی واقعی 2/ 18درصدی پایان یافت.

در سال 97، بورس متلاطم شد. خروج آمریکا از برجام، بازگشت مجدد تحریم‌ها در کنار جنگ تجاری بزرگ‌ترین اقتصادهای دنیا، جهش نرخ دلار و از همه مهم‌تر برخی سیاست‌های نادرست اقتصادی همچون اعمال محدودیت‌های معاملاتی در بورس کالا سبب شد شاهد ورود حجم انبوه نقدینگی به بازارهای دارایی باشیم. در این سال دلار با ثبت رشد 167درصدی، از 4800 تومان به 13هزار تومان افزایش یافت و سکه نیز جهش 185 درصدی را ثبت کرد. در این فضا شاخص کل بورس تهران به رشد اسمی حدود 86 درصدی بسنده کرد. سال 98 با جهش نرخ تورم و ارز، تحریم‌های جدید اقتصادی و کاهش قیمت‌های جهانی فلزات همراه شد. در این سال، بازدهی کل بورس تهران در پی هجوم بی‌سابقه پول‌های خرد به رقم باورنکردنی ۱۸۱درصد رسید که بیشترین میزان رشد سالانه این نماگر در تاریخ فعالیت این بازار بود. در این سال افزایش سفته‌بازی به‌ویژه در گرو‌ه‌های کوچک‌تر بورسی سبب شد نماگر هم‌وزن با رشد عجیب 437درصدی همراه شود و عرضه‌های اولیه پرطرفدار شوند. این بازدهی‌ها در حالی رقم خورد که در بازارهای رقیب، دلار 22درصد و سکه 31درصد رشد کرده بود. در پایان این سال، همه‌گیری کرونا نیز به ریسک‌های موجود افزود و انتظارات تورمی شکل جدی‌تری به خود گرفت. اعمال محدودیت‌های کرونایی برای برخی کسب‌وکارها و تعطیلی برخی مشاغل پول‌های بیشتری را روانه تالار شیشه‌ای کرد. این وضعیت سبب افزایش شتاب رشد قیمت سهام در ماه‌های پایانی سال 98 شد و همزمان دولت و رسانه‌ها اقدام به تبلیغات گسترده و تشویق مردم به سرمایه‌گذاری در بازار سهام کردند. اینگونه بود که شاهد افزایش صدور کدهای معاملاتی آنلاین و ورود عموم مردم به بازار سهام بودیم. افزایش محسوس تقاضا برای سهام که حالا در قیمت‌هایی بالاتر از ارزش ذاتی خود در حال دادوستد بودند، رشد قیمت سهام را سرعت داد. این روند در سال 99 نیز ادامه پیدا کرد، به‌طوری که پس از گذشت کمتر از پنج ماه از آغاز این سال، نماگر اصلی بورس تهران تا ارتفاع 2میلیون و 78 هزار واحد پیشروی کرد و رشد بیش از 300درصدی را رقم زد. اما این فاز شیدایی پایان یافت و پس از آن نزول فرسایشی دامن بورس‌بازان را گرفت.

به این ترتیب شاخص کل بورس تهران سال 99 را با رشد 155درصدی به پایان رساند و نماگر هم‌وزن نیز صعود 148درصدی را ثبت کرد. بازدهی واقعی شاخص کل بورس تهران در این سال، 72درصد برآورد شد. اما سال 1400 برای بورس‌بازان تا به اینجای کار کمتر از 4 درصد سود داشته است. بهار امسال با افت 6/ 10 درصدی عنوان سردترین بهار تاریخ بورس تهران را به خود اختصاص داد، اما تیرماه با رشد 2/ 12درصدی شاخص کل، به فصلی گرم برای سهامداران تبدیل شد و انتظار می‌رود در ماه‌های آینده نیز رشدی آهسته و پیوسته را دنبال کند. به این ترتیب دوره دوم ریاست‌جمهوری حسن روحانی، در مجموع با ثبت رشد 1571درصدی شاخص کل به پایان رسید که بازده واقعی آن 444درصد برآورد شد. به این ترتیب تا به اینجای کار، رکورد رشد بورس در دست دولت دوازدهم است که البته با ابرنوسانات چندباره مواجه بود.

نگاهی به دوره‌های پیشین

بررسی آمار و ارقام نشان می‌دهد در دولت هفتم یعنی نخستین دوره ریاست سیدمحمد خاتمی طی سال‌های 76 تا 80، شاخص کل بورس تهران با رشد اسمی 108 درصدی و رشد واقعی 15درصدی همراه شد. این عملکرد مثبت در چهار سال بعدی یعنی 80 تا 84 و زمان فعالیت دولت هشتم با شدت بیشتری ادامه یافت. بازدهی اسمی بورس در این برهه زمانی به 234درصد رسید و با تعدیل اثر تورم، این میزان رشد 103درصد برآورده شد. با روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد به عنوان رئیس‌ دولت نهم، بازارها واکنش منفی نشان دادند. در دوره نخست ریاست‌جمهوری وی، شاخص کل بورس تهران با افت 18درصدی مواجه شد و بازدهی واقعی آن نیز منفی 56درصد بود. در دوره دوم ریاست احمدی‌نژاد یعنی دولت دهم، ورق برگشت.

شاخص کل سهام سال 88 با رشد 57درصدی همراه شد و در سه سال بعدی یعنی 89، 90 و 91 به ترتیب با افزایش 86، 11 و 47 درصدی همراه شد و چندماه نخست سال 92 را با رشد 20 درصدی به پایان رساند تا پرونده بورسی دولت دهم با رشد اسمی 389درصدی و رشد واقعی 105درصدی شاخص کل بسته شود.

بورس، سودده‌ترین بازار ۱۰ سال اخیر ایران

به گزارش «فرهیختگان آنلاین» ، طی چند سال اخیر که بازارهای مختلف دچار تلاطم و ارزش پول ملی تضعیف شده، چالش اصلی برای افرادی که سرمایه‌های راکد دارند این است که در کدام بازارها (طلا، ارز، مسکن، زمین، خودرو و. ) سرمایه‌گذاری کنند تا بالاترین بازدهی را داشته باشد و از کاهش تدریجی ارزش دارایی‌هایی آنها جلوگیری کند. از طرف دیگر، دولت هم در قالب تعهدات ذاتی و اولیه خود موظف است در راستای نفع عمومی و جمعی، میزان نقدینگی در جامعه را طوری مدیریت کند که اولا نقدینگی به سمت بازارهای غیرمولد نرود که نتیجه آن افزایش تورم، کاهش ارزش پول ملی و افزایش التهابات و رکود است و ثانیا با سیاستگذاری‌های مختلف اجازه سقوط ارزش دارایی‌های مردم را ندهد. مطالعات مختلف نشان می‌دهند اگر دولت در راستای نفع عمومی برای کنترل تورم و مدیریت نقدینگی صرفا به سیاست «تنظیم بازاری» و کنترل پلیسی قیمت‌ها اکتفا کند، نتیجه آن جز به تاخیر انداختن مشکلات و فراهم‌کردن زمینه‌های التهابات بعدی در مجموعه اقتصاد نخواهد بود. اما برای سرمایه‌گذاران و خانوارها هم که سرمایه قابل‌توجهی را به‌صورت راکد یا در قالب سرمایه‌گذاری در بازارهای مختلف داشته و به‌دنبال دست یافتن به بالاترین سود و بازدهی هستند هم نمی‌توان صرفا با توصیه‌های اخلاقی آنان را از ورود به بازارهای بازدهی بورس در ده سال گذشته غیرمولد که از طریق سفته‌بازی و دلالی با افزایش نرخ تورم، نفع عمومی را تضییع می‌کند، متوسل به توصیه‌های اخلاقی شد. بر همین اساس اگر قرار است هم به‌نفع عمومی توجه کنیم و هم نفع سرمایه‌گذاران تامین شود، نیاز است گزینه‌های ریسکی سرمایه‌گذاری برای انتخاب بخش‌های قابل سرمایه‌گذاری بررسی شده تا بهترین راهکار ارائه شود. به اذعان کارشناسان اقتصادی و به استناد آمارهای رسمی بین همه بازارهای دارای قابلیت سرمایه‌گذاری، بازار سرمایه بهترین و بالاترین بازدهی را در 10 سال اخیر و همچنین در یک‌سال اخیر داشته است. در این گزارش سعی شده صفر تا 100 ورود سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای به بورس و بایدها و نبایدهای آن به‌طور مختصر توضیح داده شود.

رشد 153 درصدی بورس طی یک‌سال

از نیمه دوم سال 96 که التهابات ارزی شروع شد، با کاهش ارزش پول و افزایش تورم در کنار کنشگران اقتصادی، برای افرادی که سرمایه‌های راکد داشتند نیز این موضوع مطرح بود که کدام بازارها برای سرمایه‌گذاری دارای بالاترین بازدهی هستند. در ابتدای سال 97 که التهابات ارزی به مرز خطرناکی رسیده بود، بازار ارز، طلا، سکه، مسکن و خودرو بیشترین جذابیت را برای سرمایه‌های سرگردان داشت، اما حالا با مدیریت التهابات ارزی و کاهش تدریجی نرخ تورم و همچنین مطرح‌شدن اخذ مالیات از بازارهای غیرمولد و از طرفی حاکم‌شدن رکود بر بخش‌هایی همچون مسکن و زمین، بازارهای مذکور حال و روز خوشی برای جذب سرمایه‌های سرگردان ندارند. با کاهش بازدهی بازار‌های موازی، حالا بیش از یک‌سال است که بازار بورس با بازدهی بالایی که نسبت به بازارهای مذکور داشته، مورد اقبال سرمایه‌های خرد و کلان واقع شده است.

بر همین اساس حالا تقریبا روزی نیست که بورس تهران با آمار‌های گاهی خوب و گاهی عجیبش، سرخط خبرهای رسانه‌ای نباشد و پیام‌هایی حول آن رد و بدل نشود. پیام‌ها و بحث‌هایی که عمده آنها به‌نوعی به‌دنبال مهارت‌های موفقیت و شناسایی سود بیشتر در این بازار است که لاجرم همه سرمایه‌گذاران و مخاطبان را ملزم به آشنایی با چارچوب‌های این بازار و تقویت دانش مالی خود می‌کند.بازار بورس در ایران اگرچه اساسا بدون توجه به نیازسنجی‌های اصلی یعنی مدیریت نقدینگی و تامین نقدینگی بخش‌های تولیدی شکل گرفته، اما به هر حال در سال‌های اخیر این بازار نشان داده جذابیت زیادی برای جذب سرمایه‌های سرگردان دارد. موضوعی که موجب شده بازار بورس اقبال خوبی به نقدینگی وارد شده از خود نشان داده و سود‌های قابل اعتنایی به سرمایه‌گذاران خود در سهم‌ها و گروه‌های مناسب تقدیم کند؛ به‌طوری که طبق آمار اعلام‌شده، در 10 سال اخیر از میان6 بازار سرمایه‌گذاری، بورس با بازدهی 2382 درصدی در رتبه اول، سکه با بازدهی 1466 درصدی در رتبه دوم، ارز با بازدهی 1035 درصدی در رتبه سوم، مسکن با بازدهی 672 درصدی در رتبه چهارم، خودرو با بازدهی 587 درصدی در رتبه پنجم و سپرده بانکی نیز با بازدهی 516 درصدی در رتبه ششم قرار دارند.

همچنین در آمار‌های سالانه به جذابیت روزافزون بازار بورس برمی‌خوریم، به‌طوری که طی یک‌سال اخیر نیز سکه طرح جدید و قدیم به ترتیب بازدهی 42 و 36 درصدی، دلار بازدهی 24 درصدی، مسکن بازدهی 69 درصدی و بورس بازدهی153 درصدی داشته است.بر این اساس با فروکش کردن بی‌ثباتی مالی نسبت به سال گذشته، بازار سکه و دلار که بازار هدف بسیاری از مردم برای حفظ ارزش دارایی‌هایشان است، مشاهده می‌شود که بازدهی آنها حتی کمتر از یک‌سوم تغییرات قیمتی شاخص بورس بوده است.

ورود به بورس چگونه است؟

بازار بورس به‌همراه بیمه و بانک، اضلاع اصلی اقتصاد یک کشور را تشکیل می‌دهند، اما از نظر میزان شناخت جامعه از این مثلث، بورس با تمام پیشرفت‌های اخیر همچنان ضلع کمتر شناخته‌شده در ایران است. در کشور ما با توجه به گستردگی نقش بانک‌ها در مراودات مالی و همچنین اهمیت و گسترش بحث بیمه به‌ویژه بیمه عمر، عامه مردم شناخت مناسبی از آنها پیدا کرده‌اند. همان‌طور که شما جهت افتتاح حساب بانکی به یکی از شعب بانک‌ها یا جهت اخذ خدمات بیمه به شعب شرکت‌های بیمه مراجعه می‌کنید، نیاز است برای بورس و آغاز سرمایه‌گذاری در آن به کارگزاری‌های مورد تایید سازمان بورس مراجعه کنید. درواقع کارگزار‌ها، شخصیت‌های حقوقی‌ای هستند که در حکم وکیل شما و از سوی شما اقدام به سرمایه‌گذاری و خرید و فروش اوراق بهادار یا سایر خدمات در بازار سرمایه می‌کنند. همچنین بدون واسطه کارگزاران هیچ‌کس نمی‌تواند در بازار بورس فعالیت مستقیمی داشته باشد. اما اگر این‌گونه فعالیت‌ها با خلأ اطلاعاتی و مهارتی سرمایه‌گذاران همراه باشد، ممکن است بورس را تبدیل به تهدیدی برای پس‌انداز‌ها و سرمایه‌گذاری‌های آنها کند.در همین زمینه توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری در چند سال اخیر، سازوکاری برای پاسخگویی به همین ریسک به‌خصوص برای افراد مبتدی بوده است.

به عبارت دقیق‌تر، صندوق‌های سرمایه‌گذاری با ایفای نقش واسطه‌ای خود، سرمایه‌گذاری افراد غیرحرفه‌ای را از حالت مستقیمی که گفته شد به غیرمستقیم تبدیل می‌کنند و با تنوع سرمایه‌گذاری‌های خود، ریسک و بازده بازار سهام را برای آنها مساعد‌تر می‌کنند. به‌طور خلاصه اگر قصد سرمایه‌گذاری در بورس را دارید و از چند و چون این بازار آگاه نیستید و نمی‌خواهید سرمایه شما دچار زیان شود، صندوق‌های سرمایه‌گذاری بهترین گزینه برای تازه‌واردها به بورس هستند.

بازار بورس شامل چه بخش‌هایی است؟

اغب افراد یا حتی رسانه‌ها، هنگامی که از وضعیت بازار سهام صحبت می‌کنند، عمدتا به اعدادی خاص استناد می‌کنند. این اعداد خاص تحت‌عنوان شاخص، بیانگر شرایط کلی حاکم بر بازار سرمایه است که با هدف فراهم‌کردن فاکتوری برای تشخیص مسیر پیش‌روی بازار محاسبه می‌شود. اما گذشته از نحوه تحلیل این شاخص‌ها، آنچه در کشور ما به‌صورت رسمی به‌عنوان بازار سرمایه می‌شنوید، شامل چهار شرکت بورسی است. این بازار‌ها شامل بورس، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی است که همگی تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار تهران فعالیت می‌کنند.نوع اول از انواع بورس در ایران، بازار بورس است که شرکت‌های پذیرفته‌شده در آن بر حسب شاخص‌های آماری همچون سودسازی، سهم شناور، میزان شفافیت و. در بازار‌هایی به‌نام بازار اول و دوم رتبه‌بندی می‌شود که بازار اول نیز خود از دو زیرمجموعه شامل تابلوی اصلی و فرعی تشکیل شده است.نوع دوم از انواع بازار‌های بورس در ایران، فرابورس است. در تعریف جهانی فرابورس گفته می‌شود سهام شرکت‌هایی که شفافیت کافی یا وضعیت سودآوری مناسبی ندارند، میان خریداران و فروشندگان معامله می‌شود. اما در کشور ما این بازار براساس معیار‌های تفکیکی به ۴ بازار اول، دوم، سوم و پایه (زرد، قرمز و نارنجی) تقسیم می‌شود.

سهام شرکت‌های فرابورسی در بازار اول و دوم اگرچه شفافیت کمتر یا سابقه معاملاتی کمتری دارند اما از نظر خریداران همچنان از شفافیت اطلاعاتی قابل‌قبولی برخوردارند. سهام بازار پایه فرابورسی هم که عمدتا شفافیت اطلاعاتی قابل‌قبولی ندارد، با تغییر قوانینی مواجه شد که کاهش و محدودیت دامنه نوسان، از مهم‌ترین آنها بود. به‌طور کلی بازار فرابورس نسبت به بورس تهران دارای شرایط ساده‌تری برای عضویت شرکت‌هاست و از نظر قوانین معاملاتی مانند نوسان مجاز روزانه و حجم مبنا نیز تفاوت‌هایی با آن دارد. در بخش سوم از انواع بورس در ایران به بورس کالا می‌رسیم که بازاری برای معامله انواع محصولات کشاورزی و صنعتی به‌صورت نقد، نسیه و سلف است. بازار انرژی که به‌عنوان جوان‌ترین بازار بورس و چهارمین بخش از بازار، حدودا هفت‌سالی است که فعالیت خود را آغاز کرده، هدف از معاملات خود را معامله هرگونه موردی که در ازای انرژی است مانند برق، نفت و گاز قرار داده است.

کدام صنایع بالاترین بازدهی را دارند؟

بعد از معرفی بازار‌ها، معرفی صنایع موجود در بازار بورس ایران اولویت پیدا می‌کند. همان‌طور که گفته شد شرکت‌ها براساس تفکیک معیار‌های خاص به عضویت بازار‌های مختلف سهام درمی‌آیند و بعد تمامی آنها در صنعت مربوط به خود طبقه‌بندی می‌شوند. اما اهمیت شناخت صنایع و رصد آنها می‌تواند گام دومی برای تحلیل بازار و انتخاب سهم‌های مناسب باشد. درواقع می‌توانیم با قرار دادن شرایط کلی بازار و تحلیل شاخص به‌عنوان گام اول، با استناد به آن به‌سراغ صنایع و سهام مناسب برویم. به‌طور مثال زمانی که گفته می‌شود شاخص کل بازار سهام با رشد مواجه شده و شاخص کل هم‌وزن که در آن اندازه همه شرکت‌ها به‌صورت مساوی دیده می‌شود، منفی است، درمی‌یابیم که عمدتا این وضعیت شرکت‌های بزرگ بوده که شاخص کل را مثبت کرده است و در مقابل شرکت‌های کوچک با توجه به افت شاخص کل هم‌وزن، رشد مثبتی را تجربه نکرده‌اند. به این ترتیب اگرچه بررسی روند تغییرات شاخص کل می‌تواند وضعیت کلی بازار و بازدهی در این بازار را مشخص کند، اما به‌منظور انتخاب هرچه بهتر گزینه‌های سرمایه‌گذاری رصد صنایع نیز اهمیت پیدا می‌کند.

برای بررسی صنایع می‌توان از دو منظر به آنها نگاه کرد؛ نخست صنایع عمدتا بزرگی که دارای ارزش بالاتر و در نتیجه تاثیر‌گذاری بیشتر بر شاخص هستند و دوم مدنظر قرار دادن گروه‌هایی که دارای بازدهی بیشتر‌ند. برخلاف نگاه عموم که سود‌های بیشتر را در سهام‌ها و صنایع بزرگ‌تر می‌بینند، صنایع کوچک بعضی اوقات پتانسیل نموداری و بنیادی بیشتری برای سود‌آوری دارند. در این زمینه بررسی آمارهای منتشرشده شرکت مدیریت فناوری بورس تهران نشان می‌دهد، طی یک‌سال اخیر صنایع زراعت، معادن و محصولات چرمی به ترتیب با 682، 572، 514 درصد بیشترین بازدهی را میان صنایع مختلف بورسی تجربه کرده‌اند. این در حالی است که بانک‌ها و موسسات، صنعت خودرو و صنایع فلزات اساسی که جزء 10 صنایع بزرگ بازار محسوب می‌شوند به ترتیب بازدهی 105، 179 و 126 درصد را به ثبت رسانده‌اند. صنایع اطلاعات و ارتباطات نیز در سالی که شاخص کل هم‌وزن بازدهی 336 درصدی را به ثبت رسانده، بازدهی 45 درصدی را تجربه کرده است.

شایان ذکر است بزرگ‌ترین و مهم‌ترین صنایع در بازار سهام ایران عبارتند از صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی، صنعت فلزات اساسی آهن و فولاد، بانک‌ها و موسسات اعتباری، فلزات گرانبها و صنعت سیمان و قطعات. هیجان قاتل بورس است همه فعالان بورس تهران شاید بارها رفتار‌های احساسی و هیجانات بازار سهام را به نظاره نشسته‌اند و حتی به جرات می‌توان گفت همه معامله‌گران این بازار حداقل چندین‌بار با پیروی از فضای روانی و احساسی بازار مرتکب تصمیمات اشتباهی در سرمایه‌گذاری شده‌اند. جالب‌تر اینکه سرمایه‌گذاران ضررکرده براساس تصمیمات احساسی عموما به‌دنبال دلایل آن در عاملی به غیر از اشتباه احساسی خود می‌گردند؛ درصورتی که قدرت و هیجانی که در بازار سهام وجود دارد خیلی راحت می‌تواند فعالان را تحت‌تاثیر قرار داده و سرمایه آنها را ببلعد. بازار‌های سهام ذاتا ماهیتی هیجانی دارند و کشور ما هم به‌دلیل تجربه هیجانات سیاسی و اقتصادی روزافزون خود ممکن است دائما نوع جدیدی از هیجان را مشاهده کند. درست مثل همین اواخر که با شوک شهادت سردار سلیمانی و افزایش تنش‌های سیاسی-امنیتی در منطقه، بازار سهام روز‌های پرالتهابی را از سر گذراند.

لذا به‌طور کلی بازار بورس به همان اندازه که می‌تواند دوست شما باشد و سود‌های زیادی را برایتان به ارمغان بیاورد، می‌تواند نسبت به سرمایه‌های شما بی‌رحم باشد، پس رعایت دو نکته برای ورود به این بازار ضروری است؛ نکته اول ریسک‌پذیر بودن نسبت به پس‌انداز‌های راکد خود و دوم صبر داشتن و پرهیز از معاملات هیجانی و احساسی. درواقع درک این مساله که سود و ضرر، دو روی سکه بازار هستند و هیچ تضمینی برای سود همیشگی آن وجود ندارد، امری ضروری برای فعالیت در بازار سرمایه است؛ موضوعی که سبب شده حرفه‌ای‌ها هیچ‌وقت در بازار سرمایه بازنده نباشند. لذا به رویه سابق و مرسوم تمام بازار‌های مالی حتی هنگام صعود بازار سرمایه، این بازار نسبت به نابلد‌ها و تازه‌وارد‌های عجول، بی‌رحم بوده و مهلت خطای دوم را به آنها نمی‌دهد.