کارگزاری‌ها چه وظایفی دارند؟

وقتی سهام یک شرکت مشخص را از طریق ۲ یا چند کارگزاری خرید کنید، کارگزار ناظرتان فقط یکی از این کارگزاری‌ها خواهد بود. در این حالت ممکن است سهم‌تان در پنل کارگزاری‌های دیگر هم دیده شود، ولی امکان فروش این سهم را از طریق آن کارگزاری نداشته باشید، به این دلیل که کارگزار ناظرتان یک کارگزاری دیگر است

0 تا 100 کارگزاری بورس! از تغییر کارگزاری تا وظایف ناظر

وظیفه اصلی یک شرکت کارگزاری این است که به‌عنوان واسطه‌ای عمل کند که خریداران و فروشندگان را برای تسهیل معامله به یکدیگر متصل می‌کند.

شرکت‌های کارگزاری معمولاً از طریق کارمزدی که پس از انجام موفقیت‌آمیز معامله دریافت می‌شود، درآمد کسب می‌کنند. کارمزدها از طریق مشتری و با انجام معاملات وی به‌حساب کارگزاری واریز می‌شود.

خریداران همیشه نمی‌دانند که سهم موردنظر خود را از چه کسانی می‌توانند بخرند و کدام یک از فروشندگان قیمت بهتری را ارائه می‌دهد! به همین ترتیب، فروشندگان نیز در همین موقعیت هستند.

شرکت‌های کارگزاری برای کمک به مشتریان خود در ارتباط با طرفین معامله وجود دارند. کارگزاری‌ها خریداران و فروشندگان را در کنار هم جمع می‌کنند تا با بهترین قیمت ممکن با یکدیگر معامله کنند و در ازای خدماتی که ارائه می‌دهند کارمزد دریافت می‌کنند.

در واقع کارگزاری‌ها بر اساس دستوری که از سمت خریداران و فروشندگان دریافت می‌کنند برای معامله اقدام می‌کنند. می‌توان گفت که کارگزار مانند وکیل سرمایه‌گذار عمل می‌کند.

برای فعالیت در بازار بورس لازم است حتماً کد بورسی دریافت نمایید. دریافت کد بورسی فقط از کارگزاری‌های سازمان بورس امکان‌پذیر است.

جهت دریافت کد معاملاتی از هر کارگزاری ارائه مدارک زیر الزامی می‌باشد:

1. اصل و کپی صفحه اول و صفحات توضیحات شناسنامه
2. اصل و کپی کارت ملی جدید (در صورت عدم دریافت کارت ملی جدید، ارائه رسید کارت ملی)
3. تکمیل فرم مربوط به اشخاص حقیقی در هر کارگزاری
4. ارائه شماره شبا و شماره‌حساب بانکی جهت واریز وجه سهام فروش رفته

کارگزار ناظر

داشتن کد معاملاتی محدودیت ندارد. یعنی شما می‌توانید از کارگزاری‌های مختلف کد دریافت نمایید.

افرادی که دارای چند کد معاملاتی هستند، با خرید از هر کارگزاری، دارایی‌شان تحت نظارت همان کارگزار قرار می‌گیرد که در اصطلاح کارگزار ناظر نامیده می‌شود.

برای مثال فردی که از دو کارگزاری کد معاملاتی دریافت کرده است، از کارگزاری X اقدام به خرید سهم کرده‌اید. در این حالت کارگزار سهم خریداری شما کارگزار X می‌باشد. برای فروش این سهم باید از طریق کارگزار X اقدام نمایید و یا در بروکر بورسی خود، تغییر کارگزار ناظر را انتخاب کنید و کارگزار ناظر سهم‌تان را انتخاب نمایید.

با اعمال تغییر کارگزار ناظر، شرکت سپرده‌گذاری تسویه وجوه درخواست را بررسی و تغییر کارگزار ناظر را اعمال می‌نماید.

کارگزار ناظر باتوجه‌به پیشینه معاملاتی تعیین می‌شود. برای تشخیص کارگزار ناظر می‌توانید به سایت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه ( csdiran.com ) مراجعه کنید.

سهام‌داران حقیقی با واردکردن کد ملی خود و سهام‌داران حقوقی با واردکردن کد سهام‌داری می‌توانند وارد سامانه شوند و در بخش سرویس‌های الکترونیکی برای سهام‌داران، کارگزار ناظر خود را مشاهده کنند.

کارگزار کیست؟

کارگزار شخص حقوقی است که به نمایندگی از جانب سرمایه‌گذاران به خریدوفروش سهام، اوراق بهادار، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و دیگر خدمات بازار سرمایه می‌پردازد.

کارگزاران وظیفه دارند سفارش‌های عرضه و تقاضا را با هم تطبیق دهند و به وکالت از جانب معامله گران اقدام به معامله کنند.

از این روی کارگزاران باید علاوه بر امانت‌داری و صداقت تخصص، دانش کافی، هوشمندی و تجربه کافی نیز داشته باشند.

تغییر کارگزار ناظر

پس از اطلاع از کارگزار ناظر، در صورت تمایل می‌توانید نسبت به تغییر کارگزار ناظر اقدام نمایید. با تغییر کارگزار ناظر، دارایی‌های شما نزد کارگزاری مورداستفاده، به کارگزاری دیگر (کارگزاری موردنظر) انتقال می‌یابد.

اما امروزه اکثر کارها از جمله احراز هویت، دریافت کد بورسی و تغییر کارگزار ناظر به‌صورت آنلاین امکان‌پذیر می‌باشد.

درصورتی‌که از خدمات ارائه شده توسط کارگزاری خود (مانند تعداد شعب، برنامه‌های آموزشی، پشتیبانی مناسب و. ) رضایت ندارید، امکان تغییر کارگزاری به‌صورت آنلاین امکان‌پذیر است.

تغییر کارگزار ناظر

برای تغییر کارگزار ناظر به سه روش می‌توان اقدام کرد:

1. درخواست تغییر کارگزار ناظر به‌صورت مراجعه حضوری به کارگزاری جدید
2. خالی‌کردن سبد سرمایه‌گذاری و انتقال مبلغ آن به کارگزاری دیگر بابت خرید سهام
3. تغییر آنلاین کارگزار ناظر

از بین روش‌های گفته شده، روش سوم مرسوم‌تر و روش دوم پرریسک‌تر و زمان بر تر می‌باشند درصورتی‌که در روش اول بعد از 24 ساعت و در روش سوم بعد از 48 ساعت کارگزاری آنلاین (کارگزار ناظر) شما تغییر خواهد یافت.

اگر روش اول را انتخاب می‌کنید اما نمی‌توانید به کارگزاری مراجعه کنید، پس از تکمیل کردن فایل درخواست تغییر غیرحضوری کارگزار ناظر، فرم را به همراه گواهی امضا از دفتر استاد رسمی به شرکت سپرده‌گذاری پست نمایید.

برای تغییر کارگزار آنلاین، از طریق سایت کارگزاری و قسمت تغییر کارگزار ناظر، امکان تغییر کارگزاری آنلاین (کارگزار ناظر) فراهم می‌باشد.

برای تغییر کارگزاری آنلاین به‌صورت رایگان کافی است:

• وارد سامانه معاملاتی کارگزاری فعلی خود (آنکه قصد تغییرش را دارید) شوید
• از نوارابزار سمت راست، گزینه تغییر ناظر را انتخاب نمایید.
• نماد موردنظر را انتخاب و بر روی تغییر کارگزار ناظر کلیک می‌کنید.

اگر تاکنون وارد بازار و معاملات بازار بورس نشده‌اید، پس از کسب مهارت‌ها و دانش‌های لازم و جهت افزایش هوش مالی خود همچنین تنوع‌بخشی در سبد سرمایه‌گذاری، توصیه می‌کنیم پس از بررسی و مقایسه کارگزاری‌های مختلف، کارگزاری مناسبی را انتخاب کنید و برای دریافت کد معاملاتی در بورس اقدام نمایید.

کارگزاری چیست و وظایف آن؟

همانطور که می‌دانیم بازار بورس نقش بسیار مهمی را در اقتصاد ایفا می‌کند و عموم افراد جامعه می‌توانند با پس‌اندازهای خرد خود به سرمایه‌گذاری بر روی شرکت‌های سهامی بپردازند. با گذشت زمان و گسترش بازار بورس و افزایش هر چه بیشتر سهامداران، نیاز به حضور نهادهایی احساس شد تا بتوانند خدمت رسانی به سهامداران را بهبود ببخشند و نیازهای سهامداران را برطرف کنند. به این نهادهای مالی که در راستای بهبود خدمت رسانی به سهامداران تشکیل شدند اصطلاحا کارگزاری یا brokerage گفته می‌شود.

وظیفه اصلی هر کارگزاری این است که واسطی بین خریداران و فروشندگان اوراق بهادار است، به نحوی که خریداران سفارشات خود را که شامل قیمت و حجم(تعداد برگ سهام) مشخصی است به کارگزار خود ارسال می‌کنند و کارگزاران به همین نحو، سفارشات فروش را دریاف می‌کنند و اگر قیمت پیشنهادی خریداران و فروشندگان برابر هم باشد، معامله انجام خواهد شد. البته کارگزاری‌ها وظایف متعددی دارند که در ادامه این مقاله با وظایف شرکت‌های کارگزاری بیشتر آشنا می‌شویم و همچنین متوجه خواهیم شد که در انتخاب یک کارگزاری کارآمد، توجه به چه نکاتی حائز اهمیت است.

تاریخچه پیدایش کارگزاری‌ها

پیدایش کارگزاری‌ها در ایران به سال 1346، همان سال‌های ابتدایی تشکیل بورس، برمی‌گردد، البته در آن سال‌ها خدمت رسانی به سهامداران یا در کارگزاری‌ها چه وظایفی دارند؟ واقع همان وظیفه کارگزاری‌ها بر عهده بانک‌های دولتی بود. اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، مجوز احداث کارگزاری به شرکت‌های خصوصی نیز اعطا شد. سرانجام در سال 1376 و پس از یک دوره وقفه در معاملات بازار بورس، کارگزاری‌های بیشتری عضو سازمان بورس شدند و فعالیت آن کارگزاری‌ها تا به امروز پا برجاست.

در حال حاضر در ایران 108 شرکت کارگزاری مشغول به فعالیت هستند که با کلیک بر روی این لینک می‌توانید لیست این شرکت ها را مشاهده کنید. در ادامه بیشتر با وظایف کارگزاری‌ها و همچنین نحوه انتخاب یک کارگزاری کارآمد آشنا خواهیم شد.

وظایف کارگزاری‌ها

1.صدور کدبورسی و کد معاملاتی: یکی از مهم‌ترین وظایف هر کارگزاری صدور کدبورسی است. کد بورسی توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه و به واسطه کارگزاری‌ها صادر می‌شود. همانطور که افراد در جامعه با کد ملی شناخته می‌شوند در بازار بورس نیز با کدبورسی خود شناخته می‌شوند. در نتیجه این کد یک شناسه است که معاملات سهام بر اساس کدبورسی افراد انجام می‌شود. این کد تشکیل می‌شود از 3حرف ابتدایی نام‌خانوادگی + 5 رقم به صورت رندوم.

2.صدور کدمعاملاتی: هر کارگزاری معمولا یک سامانه معاملاتی منحصر به فرد خود را داراست و افرادی که برای دریافت کد بورسی به یک کارگزاری مراجعه می‌کنند، کد معاملاتی آن کارگزاری نیز برایشان صادر می‌شود. کدمعاملاتی این امکان را به افراد می‌دهد که بتوانند در آن کارگزاری شروع به انجام معاملات خود کنند.

3.انجام معاملات: یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین وظیفه هر کارگزاری، ایجاد امکان انجام معاملات است. کارگزاری‌ها این امکان را فراهم می‌کنند تا افراد بتوانند معاملات خود را بر روی: سهام و حق تقدم سهام، اوراق مشارکت، اوراق بدهی، قراردادهای آتی، اختیار معامله، گواهی سپرده کالایی، بورس کالا، بورس انرژی و. انجام دهند.

البته کارگزاری‌ها برای انجام معاملات هر دسته از اوراق بهادار باید مجوز معاملات آن دسته را از سازمان بورس اوراق بهادار داشته باشند؛ چه بسا ممکن است یک کارگزاری مجوز معاملات تمام این دسته‌ها را داشته باشد ولی کارگزاری دیگری خیر.

4.خدمات پذیره‌نویسی و عرضه اولیه: در مقالات عرضه‌اولیه و پذیره‌نویسی با این دو عنوان آشنا شدیم و متوجه شدیم که شرکت‌ها برای ورود به بازار بورس ممکن است از راه پذیره‌نویسی یا عرضه‌اولیه اقدام کنند. نکته‌ای که وجود دارد این است شرکت‌ها برای طی کردن مراحل پذیره‌نویسی و عرضه‌اولیه این امر را با مشورت و راهنمایی یک نهاد مالی همچون کارگزاری‌ها انجام می‌دهند. همچنین در امر پذیره‌نویسی و عرضه‌اولیه اگر تمام سهام شرکت به عموم مردم فروش نرفت، ممکن است که شرکت‌های کارگزاری اقدام به خرید مابقی اوراق کنند و در واقع در نقش متعهد خرید حاضر شوند.

5.بازارگردانی: شرکت‌های کارگزاری می‌توانند در نقش بازارگردان نیز ظاهر شوند. بازارگردان‌ها با قبول امر بازارگردانی یک سهم، عرضه و تقاضای سهم را متعادل و کمک به نقدشوندگی و تعادل بازار می‌کنند.

6.سبدگردانی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری: سبدگردانی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری از روش های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم است، به گونه‌ای که امر سرمایه‌گذاری برای افراد کم‌تجربه و مبتدی بسیار آسان‌تر و کم‌ریسک تر می‌شود. البته سبدگردانی و ایجاد صندوق از وظایف اصلی کارگزاری بر شمرده نمی‌شود و گاهی بعضی از کارگزاری‌ها این نقش را ایفا نمی‌کنند.

7.باشگاه مشتریان: یکی از دلایلی که می‌تواند باعث تمایز کارگزاری‌های مختلف با یکدیگر شود، باشگاه مشتریان آن کارگزاری می‌باشد. بعضی از کارگزاری‌ها باشگاه مشتریان ندارند ولی بعضی دیگر به مشتریان خود خدماتی را در قالب باشگاه مشتریان ارائه می‌دهند. خدماتی همچون: تخفیف کارمزد معاملات، مشاوره خرید و فروش سهام، تخصیص اعتبار و وام برای معاملات، برگزاری دوره و خدمات آموزشی و.

سوالات متداول:

برای انتخاب یک کارگزاری کارآمد به کارگزاری‌ها چه وظایفی دارند؟ چه نکاتی توجه کنیم؟

در هر کارگزاری که فعالیت کنید در آخر معاملات شما انجام می‌شود و در این میان تفاوت اساسی‌ای بین کارگزاری‌ها وجود ندارد. اما خدماتی که کارگزاری‌ها به شما ارائه می‌دهند باعث وجه تمایز آن‌ها با یکدیگر می‌شود.

برای انتخاب یک کارگزاری کارآمد در وهله اول سامانه معاملاتی آن کارگزاری را مورد بررسی و تحقیق انجام دهید که آیا سرعت آن بالا هست یا خیر؟ کار با سامانه راحت هست یا خیر؟ دیتای معاملات بروز هست یا خیر؟ آیا پشتیبانی به خوبی انجام می‌شود؟ و مواردی از این دست.

در وهله‌دوم نیز بررسی کنید که آیا آن کارگزاری باشگاه مشتریان نیز دارد؟ و آیا به شما خدماتی نیز ارائه می‌دهد؟ پس از بررسی موارد فوق می‌توانید کارگزاری را برای انجام معاملات خود انتخاب کنید.

آیا می‌توان در چند کارگزاری فعالیت کرد؟

در پاسخ به این پرسش باید گفت، بله، فعالیت در کارگزاری‌ها هیچ گونه محدودیتی ندارد و افراد می‌توانند در یک یا چند کارگزاری مشغول انجام معاملات خود شوند.

آیا می‌توان با فعالیت در چند کارگزاری در هنگام خرید عرضه‌اولیه مقدار بیشتری عرضه اولیه خرید؟

یکی از رایج‌ترین سوالات در زمینه فعالیت در چند کارگزاری، همین موضوع است که آیا با عضویت در کارگزاری‌های مختلف می‌شود عرضه‌اولیه بیشتری نیز خرید؟

در مقاله عرضه‌اولیه با این موضوع آشنا شدیم که در روش book building به هر فرد تعداد محدود و ثابتی عرضه‌اولیه تعلق می‌گیرد و این سهام بر روی کدبورسی فرد تعلق می‌گیرد و از آنجایی که کدبورسی هر فرد تنها یکبار صادر می‌شود و ثابت کارگزاری‌ها چه وظایفی دارند؟ است، عرضه اولیه به کدبورسی شخص تعلق گرفته در یکی از سامانه‌های معاملاتی وی، عرضه اولیه خریداری شده درج می‌شود.

آیا می‌توان سهام خریداری شده در یک کارگزاری را به کارگزاری دیگر منتقل کرد؟

بله، شما می‌توانید با ورود به سامانه معاملاتی کارگزاری مقصد و انجام ثبت کارگزار ناظر و انتخاب سهام مورد نظر، سهام خود را به کارگزاری دیگر منتقل کنید.

وظایف اصلی سازمان بورس

وظایف اصلی سازمان بورس که در این قسمت به آن می‌پردازیم مربوط به بورس هر کشوری است. بورس هر کشور را به عنوان مرکز تجاری آن کشور می‌شناسند؛ برای مثال بورس آمریکا را بعنوان بورس نیویورک، بورس انگلستان را بعنوان بورس لندن و بورس ایران را به نام بورس تهران می‌شناسیم.

وظایف اصلی سازمان بورس

وظایف اصلی که برای هر سازمان بورسی تعریف می‌شود شامل سه وظیفه اصلی‌ست.

وظیفه اول: فراهم آوردن بازاری شفاف و منصفانه برای داد و ستد اوراق و یا کالای پذیرفته شده.

شفافیت در بازار بورس شامل دو بخش است:

اطلاعات سازمان به صورت شفاف و کامل در اختیار همه فعالان بازار قرار گیرد. یعنی هر فعال بورسی باید بداند پولی که در اختیار شرکت قرار می‌گیرد چه مسیری را طی می‌کند؟ برای چه کاری خرج می‌شود؟ و چگونه از آن استفاده می‌شود تا ارزش افزوده ایجاد کند؟ همچنین باید بداند چه تصمیمات مهمی در مجامع عمومی شرکت گرفته می‌شود؟ اعضای هیئت مدیره شرکت چه کسانی هستند؟ و صورتهای مالی و صورتهای مهم شرکت را در اختیار داشته باشد.

تمامی مواردی که ذکر شد در بورس تهران می‌افتد و اطلاعات نسبتا شفافی در اختیار همه فعالان سازمان بورس هست.

فعالان بورسی باید بدانند چه حجمی از سهام یا کالا، مورد تقاضا و در حال عرضه است و به چه تعداد و با چه قیمتی این عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد. این اطلاعات هم در اختیار همه هست و از این نظر بازار شفافی داریم.

این مقاله را هم بخوانید: شروع کار در بورس

انصاف در بازار سرمایه

در رابطه با انصاف احتمالا زیاد شنیده‌اید که فلان سهم خیلی گران است یا فلان سهم بسیار ارزان عرضه شده است. قبل از هر چیز لازم است انصاف را تعریف کنیم. انصاف یعنی یک خریدار به اختیار خودش حاضر شود سهمی را در قیمت خاصی بخرد و یک فروشنده حاضر باشد به اختیار خودش سهمش را در آن قیمت بفروشد. اینکه آن‌ها به چه دلیلی حاضر شده‌اند این معامله را در این قیمت انجام دهند اصلا اهمیت ندارد؛ وقتی این دو نفر حاضرند این کار را انجام دهند انصاف رعایت شده و معامله بین آن‌ها انجام می‌شود و سازمان سومی حق ندارد جلوی طرفین معامله را برای انجام این کار بگیرد.

انصاف نسبتا در 99.9% مواقع در بورس تهران رعایت می‌شود و بین خریدار و فروشنده انصاف هست. معمولا سازمان دخالتی در قیمت‌گذاری ندارد مگر موارد بسیار خاص که این مسئله برای عده‌ای خوشایند و برای عده‌ای دیگر ناخوشایند است و حاشیه‌های بسیاری ایجاد می‌شود. با این وجود در بسیاری از موارد بازار بسیار شفافی داریم و در این مورد سازمان کارگزاری‌ها چه وظایفی دارند؟ بورس تهران وظایف خودش را بخوبی انجام می‌دهد.

وظیفه دوم: ایجاد سامانه‌ای مناسب برای نظارت بر جریان داد و ستد، عملیات بازار و فعالیت اعضای آن است.

در حال حاضر سامانه مناسب در بورس تهران وجود دارد. تک تک خرید و فروش‌هایی که در بازار انجام می‌شود توسط سازمان بورس رصد می‌شود و اگر احیانا تخلفی انجام شود، سازمان بورس آن تخلف را شناسایی می‌کند یا سیستم‌های پیش‌گیرانه را به کار می‌گیرد. سازمان بورس در این زمینه نظارت قابل قبولی بر روی معاملات و عملیات بازار دارد که بسیار قابل ستایش است. با این حال همیشه مخالفان و موافقانی وجود دارند که بر این باورند نظارت کم یا زیاد هست.

وظیفه سوم: تسهیل خرید و فروش

تسهیل خرید و فروش دو بخش دارد:

نحوه خرید و فروش: در گذشته لازم بود فعالان بازار سرمایه برای خرید و فروش سهام به بانک ملی مراجعه کرده و پذیره‌نویسی کنند. بعد از آن افراد با مراجعه به تالار سازمان بورس نزد کارگزاری فرم پر می‌کردند و اقدام به خرید و فروش سهام موردنظرشان می‌کردند. با پیشرفت امکانات، فعالان بورسی می‌توانستند به صورت تلفنی از کارگزار تقاضای خرید و فروش سهم موردنظرشان را داشته باشند و بعدا فرم‌های مربوطه را امضا کنند. در حال حاضر، معاملات در پلتفرم‌های اینترنتی، چه بر روی سیستم‌های رایانه‌ای و چه روی تلفن‌های هوشمند به راحتی انجام می‌شود. با این وجود ما از دنیا عقب هستیم.

مقایسه بخش تسهیلات در ایران و دنیا

در دنیا پلتفرم‌های معاملاتی بسیار پیشرفته‌تر هستند و پلتفرم‌ها به صورت کاملا اتوماتیک عملیات خرید و فروش را انجام می‌دهند. معامله‌گر دستور خرید را از چند روز قبل روی قیمت مدنظرش تنظیم می‌کند و دستور فروش شرطی را نیز اعمال می‌کند. مسئولیت خرید و فروش‌ها را کارگزاری‌ها می‌پذیرند، چرا که عملیات توسط سیستم‌های کاملا خودکار انجام می‌شود. از این نظر سیستم‌های سازمان بورس فاصله زیادی با دنیا دارند. متاسفانه هسته مرکزی سازمان بورس از لحاظ سخت افزاری در شأن بورس یک کشور با سابقه 50 ساله نیست.

بورس کشورها خدماتی به فعالان بازار ارائه می‌دهند که خدماتی که کارگزاری‌های زیر نظر بورس تهران ارائه می‌دهد در مقایسه با خدمات ارائه شده توسط بورس کشورهای دیگر بشدت ضعیف است. در تمام دنیا خدمات پولی از جمله وام‌های بدون بهره در اختیار افراد قرار می‌گیرد که تنها شرط عضویت در کارگزاری است؛ اما در ایران وام‌ها علاوه بر داشتن مبالغ محدود شرایط زیادی هم دارند.

تسهیلاتی که در اختیار افراد قرار می‌گیرد از جمله سودی که به مانده حساب شما در بورس تعلق می‌گیرد در مقایسه با سودی که در دنیا ارائه می‌شود بسیار محدود است. در بورس تهران سقف وام 200 میلیون تومان تحت شرایط خاص است که به شرط داشتن امتیازات خاص بدون بهره است و در صورتی که امتیاز لازم را نداشته باشید بهره قابل توجهی خواهد داشت. از طرفی در دنیا افراد قادر به دریافت وام یک روزه هستند اما در ایران حداقل زمان وام یک ماه است.

در پایان لازم است اشاره کنیم اگرچه بورس تهران در بخش تسهیلات ضعیف عمل کرده است و لازم است بهتر و بهتر شود، اما در زمینه شفافیت اطلاعات و ایجاد سامانه مناسب برای انجام معاملات خدمات خوب و باکیفیتی ارائه کرده که امکان سرمایه‌گذاری و کسب سود در این بازار را امکان‌پذیر کرده است.

کارگزاری های بورس چه خدماتی ارائه می‌کنند؟

در مطلب «کارگزاری‌های بورس چه وظایفی برعهده دارند؟» گفتیم که کارگزار بورس یا شرکت‌های کارگزاری بورس حکم وکیل سرمایه‌گذار را دارند که از سوی او اقدام به سرمایه‌گذاری در بورس می‌کند.

به‌بیان‌ دیگر کارگزاران اشخاص حقوقی هستند که به نمایندگی از طرف مشتریان اقدام به خریدوفروش اوراق بهادار و ارائه سایر خدمات در بازار سرمایه می‌کنند.

در ادامه این مطلب گزیده‌ای از خدمات کارگزاری‌های بورس را باهم مرور می‌کنیم. البته باید توجه داشته باشید، فقط برخی از کارگزاری‌های بزرگ و حرفه‌ای بازار سرمایه قادر به ارائه تمامی خدمات بازار سرمایه‌ هستند.

شرکت‌های کارگزاری فعال در بازار سرمایه می‌توانند با احراز برخی شرایط، مجوزهای فعالیت در یک یا چند بورس را به‌طور هم‌زمان اخذ کرده و به ارائه خدمات به مشتریان بر اساس قوانین و مقررات بپردازند.
مجوزهایی که در حال حاضر توسط سازمان بورس و اوراق بهادار صادر می‌شود به شرح ذیل است:

خدماتی که شرکت‌های کارگزاری می‌توانند با کسب مجوز از سازمان بورس ارائه دهند

خدمات مرتبط با بورس اوراق بهادار

۱- معاملات اوراق بهادار، ۲- معاملات آتی سهام، ۳- مشاوره پذیرش شرکت‌ها در بورس، ۴-مشاوره عرضه شرکت‌ها در بورس

خدمات مرتبط با بورس کالا

۱- معاملات محصولات فلزی، ۲- معاملات محصولات نفت و پتروشیمی، ۳- معاملات محصولات کشاورزی، ۴- معاملات سیمان،
۵- معاملات آتی ، ۶- مشاوره پذیرش

خدمات مرتبط با بورس انرژی

۱- معاملات برق، نفت و گاز، ۲- معاملات سایر حامل‌های انرژی، ۳- قراردادهای سلف‌موازی و استاندارد، ۴- قراردادهای آتی، ۵- قرارداد اختیار معامله

سایر مجوزهایی که معطوف به یک بورس نمی‌شود

۱- معاملات برخط ۲-سبدگردانی ۳-مشاوره سرمایه‌گذاری ۴-پردازش اطلاعات مالی ۵- تعهد پذیره‌نویسی

کمی بیشتر درباره خدمات شرکت‌های کارگزاری

شرکت‌های کارگزاری با کسب مجوزهای مربوطه می‌توانند جهت ارائه خدمات به مشتریان در بورس‌ها اقدام به فعالیت‌های زیر کنند:

معاملات در بورس اوراق بهادار:

شامل ارائه خدمات خریدوفروش سهام، حق تقدم سهام و اوراق مشارکت شرکت‌های پذیرفته‌ شده در بورس اوراق بهادار به مشتریان

معاملات آتی سهام در بورس اوراق بهادار:

شامل انجام معاملات آتی سهام پذیرفته ‌شده در بورس اوراق بهادار به مشتریان

مشاور پذیرش در بورس اوراق بهادار:

شامل ارائه مشاوره به شرکت متقاضی پذیرش در بورس اوراق بهادار در خصوص فرآیند پذیرش و ارائه مدارک و مستندات مربوطه به‌عنوان نماینده متقاضی به بورس و هیئت پذیرش

مشاور عرضه در بورس اوراق بهادار:

ارائه مشاوره در خصوص انتشار و عرضه اوراق بهادار به شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس

معاملات محصولات فلزی در بورس کالای ایران:

ارائه خدمات خریدوفروش کلیه فلزات پذیرفته‌ شده در بورس کالای ایران به مشتریان

معاملات محصولات نفت و پتروشیمی در بورس کالای ایران:

ارائه خدمات خریدوفروش کلیه محصولات نفت و پتروشیمی پذیرفته‌ شده در بورس کالای ایران به مشتریان

معاملات محصولات کشاورزی در بورس کالای ایران:

ارائه خدمات خریدوفروش کلیه محصولات کشاورزی پذیرفته‌ شده در بورس کالای ایران به مشتریان

معاملات سیمان در بورس کارگزاری‌ها چه وظایفی دارند؟ کالای ایران:

ارائه خدمات خریدوفروش سیمان در بورس کالای ایران به مشتریان

معاملات آتی در بورس کالای ایران:

انجام معاملات آتی بر روی اوراق بهادار مبتنی بر کالای پذیرفته‌ شده در بورس کالای ایران

مشاور پذیرش در بورس کالای ایران:

ارائه مشاوره به متقاضی در خصوص فرآیند پذیرش و عرضه کالا کارگزاری‌ها چه وظایفی دارند؟ کارگزاری‌ها چه وظایفی دارند؟ در بورس کالای ایران

معاملات در فرابورس:

شامل ارائه خدمات خریدوفروش سهام، حق تقدم سهام و اوراق بدهی شرکت‌های پذیرفته‌شده در فرابورس به مشتریان

مشاوره پذیرش در فرابورس:

شامل ارائه مشاوره به شرکت متقاضی پذیرش در فرابورس در خصوص فرآیند پذیرش و ارائه مدارک و مستندات مربوطه به‌عنوان نماینده متقاضی به بورس و هیات پذیرش

مشاوره عرضه در فرابورس:

ارائه مشاوره در خصوص انتشار و عرضه اوراق بهادار به شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس

معاملات بر خط:

ارائه خدمات انجام خریدوفروش سهام، حق تقدم سهام و اوراق بدهی پذیرفته‌ شده در بورس و فرابورس به‌صورت برخط (Online)و مستقیم توسط مشتریان از طریق کارگزاری‌ها چه وظایفی دارند؟ اینترنت

سبدگردانی:

خریدوفروش اوراق بهادار(اعم از اوراق بهادار پذیرفته‌شده در بورس و فرابورس) برای مشتریان به‌منظور کسب انتفاع آنان

مشاوره سرمایه‌گذاری:

ارائه مشاوره به مشتریان در خصوص خریدوفروش اوراق بهادار(اعم از اوراق بهادار پذیرفته‌شده در بورس و فرابورس)

پردازش اطلاعات مالی:

ارائه اطلاعات مربوط به ورقه بهادار، معامله، سفارش‌های خریدوفروش و ناشر ورقه بهادار به مشتریان

تعهد پذیره‌نویسی:

انجام تعهد خرید اوراق بهاداری که ظرف مهلت «پذیره‌نویسی» به‌فروش نرسیده است.

کارگزار ناظر کیست و آیا می‌توان آن را تغییر داد؟

کارگزار ناظر در واقع کسی است که معاملات معامله‌گران در بازار سهام به‌واسطه آن‌ها انجام می‌شود. مفهوم ساده‌اش این است که وقتی بخواهید سهام شرکت‌های عرضه شده در بورس را بخرید، باید ابتدا در یک کارگزاری حساب باز کنید و از طریق این کارگزاری سهام شرکت مورد نظرتان را بخرید. وقتی خریدتان را انجام می‌دهید، این کارگزاری به صورت خودکار کارگزار ناظر شما خواهد شد و اگر بخواهید سهم‌تان را بفروشید، باید از طریق همین کارگزار ناظر این کار را انجام بدهید. البته این امکان هم وجود دارد که بعد از خرید سهم، کارگزار ناظرتان را تغییر بدهید و اصطلاحا سهام‌تان را به یک کارگزاری دیگر منتقل کنید.

کارگزارناظر چگونه تعیین می‌شود؟

وقتی همه معاملات‌تان را از طریق یک کارگزاری انجام می‌دهید، کارگزار ناظر همه سهام‌تان همان کارگزاری خواهد بود. ولی اگر از طریق ۲ یا چند کارگزاری در بازار سرمایه فعالیت کنید، کارگزار ناظر هر سهم‌تان بر اساس سابقه معاملاتی‌تان در هر کارگزاری مشخص خواهد شد.

نکته: وقتی سهام یک شرکت مشخص را از طریق ۲ یا چند کارگزاری خرید کنید، کارگزار ناظرتان فقط یکی از این کارگزاری‌ها خواهد بود. در این حالت ممکن است سهم‌تان در پنل کارگزاری‌های دیگر هم دیده شود، ولی امکان فروش این سهم را از طریق آن کارگزاری نداشته باشید، به این دلیل که کارگزار ناظرتان یک کارگزاری دیگر است.

کارگزار ناظر چه وظایفی بر عهده دارد؟

همان‌طور که اشاره کردیم، کارگزار ناظر واسطه خریدوفروش سهام و اوراق بهادار در بازار سرمایه است. در واقع دارایی سهامداران در هر یک از نمادهای معاملاتی زیر نظر یک کارگزار قرار داد که به آن کارگزار ناظر می‌گویند. سهامداران هم اگر بخواهند دارایی‌شان را به فروش برسانند، فقط از طریق کارگزار ناظر آن دارایی می‌توانند این کار را انجام بدهند.

مثلا اگر ۱۰۰۰ سهم فولاد را از طریق کارگزاری الف خریداری کنید، این کارگزاری کارگزار ناظر سهام فولاد شما خواهد شد. در این صورت دیگر نمی‌توانید سهام فولادتان را از طریق کارگزاری ب به فروش برسانید و برای فروش این سهام باید حتما از طریق کارگزاری الف اقدام کنید. البته این امکان وجود دارد که کارگزار ناظرتان را تغییر بدهید و سهام‌تان را از کارگزاری الف به یک کارگزاری دیگر منتقل کنید. با انجام این کار، دیگر نمی‌توانید کارگزاری‌ها چه وظایفی دارند؟ کارگزاری‌ها چه وظایفی دارند؟ سهام‌تان را از طریق کارگزاری الف بفروشید، چون یک کارگزاری دیگر را به عنوان کارگزارناظر انتخاب کرده‌اید.

نکته: دقت کنید که ممکن است دارایی سهامدار در یک نماد معاملاتی زیر نظر کارگزاری الف و دارایی‌اش در یک نماد معاملاتی دیگر زیر نظر کارگزاری ب باشد. مثلا ممکن است ۱۰۰۰ سهم فولاد در کارگزاری الف و ‍۲۰۰۰ سهم فملی در کارگزاری ب داشته باشید. اما این امکان وجود ندارد که دارایی در یک نماد معاملاتی زیر نظر دو کارگزار مختلف قرار بگیرد. مثلا اگر ۱۰۰۰ سهم فولاد داشته باشید، نمی‌شود ۵۰۰ سهم تحت نظارت یک کارگزاری و ۵۰۰ سهم تحت نظارت یک کارگزاری دیگر باشد.

چگونه می‌توان کارگزار ناظر را تشخیص داد؟

بهترین و ساده‌ترین راه برای تشخیص کارگزار ناظر (و مقدار دقیق دارایی‌تان در سهام مختلف) این است که به درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه در سایت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی مراجعه کنید و بعد از وارد کردن اطلاعات لازم، وارد سامانه شوید. توجه داشته باشید که استفاده از این سامانه فقط برای کاربرانی که در سامانه سجام ثبت‌نام کرده باشند امکان‌پذیر است.

وقتی سهام یک شرکت مشخص را از طریق ۲ یا چند کارگزاری خرید کنید، کارگزار ناظرتان فقط یکی از این کارگزاری‌ها خواهد بود. در این حالت ممکن است سهم‌تان در پنل کارگزاری‌های دیگر هم دیده شود، ولی امکان فروش این سهم را از طریق آن کارگزاری نداشته باشید، به این دلیل که کارگزار ناظرتان یک کارگزاری دیگر است

در سامانه ذی‌نفعان می‌توانید به خدمات و اطلاعات متنوعی دسترسی داشته باشید. در همان کارگزاری‌ها چه وظایفی دارند؟ صفحه نخست این سامانه می‌توانید سبد دارایی‌تان را مشاهده کنید و ببینید که کارگزار ناظر هر کدام از سهام‌تان کدام کارگزاری است. یکی دیگر از خدمات این سامانه این است که می‌توانید از قسمت «گزارش دارایی»، گواهی سهام‌تان را به صورت فایل پی‌دی‌اف دریافت کنید.

چه روش‌هایی برای تغییر کارگزار ناظر وجود دارد؟

برای تغییر کارگزار ناظر باید برگه سهام‌تان را به کارگزاری جدید ببرید. برگه سهام‌تان را هم می‌توانید از طریق درگاه ذی‌نفعان دریافت کنید. برای این کار کافی است وارد سایت ddn.csdiran.com شوید و بعد از ورود به این سامانه، به بخش گزارش دارایی بروید. در این قسمت فهرستی از همه سهامی که به اسم‌تان است خواهید دید و روبه‌روی هر کدام از این سهام، گزینه دریافت گواهی سهام را مشاهده خواهید کرد. با کلیک کردن روی این گزینه می‌توانید گواهی سهام‌تان را به‌صورت پی‌دی‌اف دانلود کنید.

از اینجا به بعد ۲ روش برای تغییر کارگزار ناظر وجود دارد؛ به‌صورت حضوری و به صورت آنلاین. در روش حضوری باید به کارگزاری جدیدی که می‌خواهید کارگزار ناظرتان باشد مراجعه کنید و برگه سهام‌تان را به این کارگزاری تحویل بدهید.

اما بسیاری از کارگزاری‌ها به‌تازگی امکان تغییر کارگزار ناظر را به پنل آنلاین‌شان اضافه کرده‌اند. برای تغییر کارگزار ناظر به‌صورت آنلاین باید ابتدا در کارگزاری جدید حساب باز کنید و سپس در پنل کارگزاری، وارد قسمت «تغییر کارگزار ناظر» شوید. سپس برگه سهام‌تان را در این قسمت بارگذاری کنید تا سهام‌تان به کارگزاری جدید منتقل شود. در سامانه بیشتر کارگزاری‌ها، برگه سهام را باید به صورت عکس بارگذاری کنید. دقت کنید که فایلی که از سامانه ذینفعان دریافت می‌کنید با فرمت پی‌دی‌اف است و قبل از بارگذاری این فایل در سامانه کارگزاری، باید این فایل را به عکس (فرمت jpg) تبدیل کنید. دقت کنید که معمولا ۲ تا ۵ روز کاری طول می‌کشد تا فرایند تغییر کارگزار ناظر انجام شود. علاوه بر این، تغییر کارگزار هیچ هزینه‌ای ندارد و کاملا رایگان است.

چه دلایلی برای تغییر کارگزار ناظر وجود دارد؟

در سالی که پشت سر گذاشتیم، یکی از دغدغه‌های مهم معامله‌گران اختلال در روند معاملات آنلاین بود. بخشی از این اختلال مربوط به هسته معاملات بورس می‌شد و بخشی هم به شلوغی بیش از حد سامانه آنلاین بعضی از کارگزاری‌ها برمی‌گشت. اختلال‌های اینچنینی باعث می‌شد در بعضی از روزها سامانه معاملات بعضی از کارگزاری‌ها باز نشود و در نتیجه معامله‌گران به سبد دارایی‌شان دسترسی نداشته باشند. گاهی حتی پیش می‌آمد که سفارش خرید عرضه‌های اولیه در سامانه کارگزاری ثبت نشود. به همین دلیل بسیاری از معامله‌گران به دنبال کارگزاری‌های خلوت‌تر بودند و می‌خواستند کارگزار ناظرشان را عوض کنند.

درواقع ممکن است به هر دلیلی از خدمات کارگزار فعلی‌تان راضی نباشید. اختلال در سامانه معاملات کارگزاری و خدمات جانبی ضعیف از مهم‌ترین دلایلی است که بخواهیم سهام‌مان را به یک کارگزاری دیگر منتقل کنیم. دلیل دیگر هم این است که ببینیم یک کارگزاری خدمات بهتری ارائه می‌دهند و در نتیجه بخواهیم سهام‌مان را به این کارگزاری منتقل کنیم. مثلا ممکن است یک کارگزاری سامانه معاملاتی به‌روزتری داشته باشد و در سامانه آنلاین آن خبری از اختلالات سامانه‌های دیگر نباشد. یا اینکه یک کارگزاری خدمات مشاوره و سبدگردانی خوبی ارائه بدهد و مشتریانش را در انتخاب و خریدوفروش سهم راهنمایی کند. همچنین ممکن است یک کارگزاری خدمات اعتباری مناسبی داشته باشد و بخواهیم با انتقال سبد دارایی‌مان به این کارگزاری، از خدمات اعتباری آن استفاده کنیم.

همان‌طور که بالاتر توضیح دادیم، فرایند تغییر کارگزار ناظر نسبتا ساده است و اگر از خدمات کارگزار فعلی‌مان راضی نباشیم، بهترین و ساده‌ترین راه این است که سراغ یک کارگزاری بهتر برویم و کارگزارمان را عوض کنیم.

جمع‌بندی

کارگزار ناظر کارگزاری است که دارایی سرمایه‌گذار در یک نماد معاملاتی زیر نظر این کارگزاری قرار دارد و سرمایه‌گذار صرفا از طریق همین کارگزاری می‌تواند سهامش را در بازار بفروشد. اما این امکان وجود دارد که معامله‌گر کارگزار ناظرش را عوض کند و سهامش را به یک کارگزاری دیگر منتقل کند. فرایند تغییر کارگزار ناظر در یکی دو سال اخیر بسیار ساده‌تر شده است و معامله‌گران می‌توانند به صورت آنلاین کارگزارشان را عوض کنند. برای این کار کافی است معامله‌گر برگه سهامش را از سامانه ذینفعان دانلود و این فایل را در پنل کارگزاری جدید، قسمت تغییر کارگزار ناظر بارگذاری کند.