بازگشت تعادل به بورس آمریکا

حلقه مفقوده بازگشت تعادل به بورس

در حال حاضر تنها عامل تعیین‌کننده جهت حرکت سهام، رنگ تابلوی معاملات و حرکت‌های دسته جمعی در سهام مختلف است و نشانی از تحلیل و اثرپذیری از رخدادهای مختلف پیرامونی دیده نمی‌شود.

به گزارش بورس تابناک، بورس تهران پس از آنکه در معاملات روز نخست هفته نفسی تازه کرد و با رشد یک درصدی همراه شد، معاملات روز یکشنبه را مجددا در مدار منفی قیمتی به پایان رساند و بار دیگر به پایین مرز روانی ۳/ ۱ میلیون واحد نزول کرد. در شرایط فعلی نگاه فعالان بازارها به انتخابات سوم نوامبر آمریکا دوخته شده است و به نظر می‌رسد در روزهای پیش رو نیز شاهد رفت و برگشت قیمت سهام در محدوده فعلی خواهیم بود. در حال حاضر تنها عامل تعیین‌کننده جهت حرکت سهام، رنگ تابلوی معاملات و حرکت‌های دسته جمعی در سهام مختلف است و نشانی از تحلیل و اثرپذیری از رخدادهای مختلف پیرامونی دیده نمی‌شود.

استراتژی‌هایی که رنگ‌ باخته‌اند

پنجاه و شش روز کاری از ثبت قله تاریخی ۲ میلیون و ۷۸ هزار واحد می‌گذرد و در این مدت شاخص کل بورس تهران برای ۲۱ روز سبزپوش شد و تابلو در باقی روزها در محدوده منفی به معاملات روزانه خود پایان داد. روزهای مثبتی که بعضا فعالان بازار سهام به پایان موج اصلاحی امیدوار و خلاف جریان روزهای گذشته به یکباره از صف‌های فروش به صف خرید منتقل می‌شدند. واقعیت این است که نبود استراتژی معاملاتی به حلقه مفقوده این روزهای بورس تهران تبدیل شده است.

به عبارت دیگر معامله‌گرانی که در روزهای منفی تابلو به هر دری می‌زنند تا از گردونه معاملات سهام خارج شوند، در روزهای مثبت همه چیز را فراموش می‌کنند و بعضا در نقش خریدار ظاهر می‌شوند. سهامدارانی که عمدتا در روزهای نخست تابستان بدون داشتن تحلیل مشخص و تنها برای جانماندن از کسب سود، سرمایه خود را راهی تالار شیشه‌ای کردند و حتی رسیدن قیمت‌ها به سقف‌های حبابی نیز نتوانست مانع از هجوم شتابان نقدینگی به سمت این بازار شود. در پایان معاملات روز گذشته بورس تهران ۷۶ درصد نمادهای معاملاتی سرخ‌پوش بودند و از این میان بیش از ۸۵ درصد نمادها در صف‌های فروشی به ارزش ۲۲۲۰ میلیارد تومان قفل شدند.

در فرابورس نیز شرایط چندان فرقی نداشت و حدود ۷۰ درصد سهام درگیر صف فروشی به ارزش ۲۲۴۲ میلیارد تومان بودند. انتظار ۴۵۰۰ میلیارد تومانی سهام برای خروج از گردونه معاملات در این روز در حالی رقم خورد که روز شنبه، عمده سهام به‌ویژه گروه‌های بزرگ بازار معاملات روانی داشتند و فرصت مناسبی برای خروج فراهم کرده بودند. اما به نظر می‌رسد این رنگ تابلوی تالار شیشه‌ای است که جهت تصمیمات بورس‌بازان را تعیین می‌کند و ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک نقش کمرنگی در جریان بازار ایفا می‌کنند.

همچنان رفتار گروهی خودنمایی می‌کند

اما رفتار این روزهای بورس‌بازان بار دیگر نمونه عینی تشکیل موج‌های گروهی (Herd behavior) است. رفتار توده‌وار سرمایه‌گذاران چه در دوره‌های صعودی و چه در زمان افت بازارها، یکی از الگوهایی است که بیشتر در بازارهای نوظهور و در حال توسعه دیده می‌شود. این حرکت‌های توده‌وار در بازارهای سرمایه، سبب می‌شود تا قیمت سهام از ارزش بنیادی آن فاصله گرفته و بسته به شرایط بازار، سبب تشکیل حباب یا فرار سرمایه شود. وجود صف‌های قابل‌توجه خرید و فروش سهام، معکوس شدن روند آنها در روزهای معاملاتی بعد، تاثیرپذیری شدید از تحولات سیاسی و اقتصادی و همچنین حضور کمرنگ سرمایه‌گذاران حقیقی و خروج سریع آنها از بازار در هنگام کاهش شاخص بورس، شواهدی از بروز رفتار گروهی در بورس اوراق بهادار تهران است. در سال‌جاری نیز همانطور که در دوره صعودی شاخص سهام (ابتدای سال تا ۱۹ مردادماه) همه گروه‌های بورسی بدون استثنا با رشد قیمت همراه شدند، در دوره نزول نیز غلبه رفتار گروهی سبب شد تا تنها یک صنعت شاهد رشد میانگین قیمت زیرمجموعه‌های خود باشد و مابقی سرخ‌پوش شدند.

به جرات می‌توان اذعان داشت رفتار گروهی مشارکت‌کنندگان موجود در بازار، نوسانات و عدم‌ثبات بازار را تشدید کرده و شکنندگی سیستم مالی را افزایش می‌دهد. در حال‌حاضر بررسی دوره‌های مختلف تاریخی نشان می‌دهد بازار سهام کشورمان همواره به دنبال یک لیدر بوده و رفتارهای گروهی نیز در تمامی دوره‌های معاملاتی مشاهده می‌شود. کم‌عمق بودن بازار، نبود سواد مالی میان فعالان بازار، غلبه ریسک‌های سیستماتیک بر عوامل غیرسیستماتیک و البته قوانین خودساخته‌ای همچون دامنه نوسان و حجم مبنا از مهم‌ترین دلایل شکل‌گیری رفتار توده‌وار در بورس تهران است. جایی که به سبب عمق کم بازار، روانه شدن حجم زیاد نقدینگی موج‌های صعودی را به مدد وجود دامنه نوسان تقویت کرده و عمدتا به حباب‌های قیمتی می‌انجامد.

رفتار گروهی عبارت از آن دسته رفتارهای سرمایه‌گذاران در بازار است که منجر به نادیده گرفتن پیش‌بینی‌ها و عقاید خود در رابطه با قیمت سهام و اتخاذ تصمیمات سرمایه‌گذاری، تنها بر پایه رفتار کل بازار می‌شود.

به عبارت دیگر، رفتارهای بازگشت تعادل به بورس آمریکا احساسی و در برخی موارد غیرعقلایی تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران نسبت به صف‌های خرید و فروش و حرکت گروهی آنها به تبعیت از افرادی است که به گمان آنها، به دلیل بهره‌مندی از اطلاعات پنهان، بهترین زمان ورود و خروج از بازار در رابطه با سهام خاصی را زودتر از سایر سرمایه‌گذاران تشخیص داده‌اند. رفتار گروهی به‌طور خاص، بررسی می‌کند که آیا اشخاص در هنگام سرمایه‌گذاری بر اساس اطلاعات خود عمل، یا بیشتر تحت‌تاثیر تصمیمات، رفتارها و عملکرد دیگران قرار گرفته و از آنها تقلید می‌کنند.

این موضوع خود باعث انجام معاملاتی شبیه ‌هم و در یک جهت یکسان می‌شود. در دهمین روز خرید حقوقی‌ها روز گذشته برای دهمین روز متوالی، شاهد جابه‌جایی سهام در مسیر حقیقی به حقوقی بودیم. در این بازگشت تعادل به بورس آمریکا راستا روز یکشنبه در مجموع یک میلیارد و ۳۲ میلیون سهم به ارزش ۷۶۴ میلیارد تومان از سبد سهام حقیقی‌ها به پرتفوی معامله‌گران عمده بازار منتقل شد. در این روز گروه‌های بزرگ و متوسط در صدر لیست خرید یا حمایت حقوقی‌ها قرار گرفتند. گروه فلزات اساسی در پایان معاملات روز یکشنبه شاهد جابه‌جایی سهامی به ارزش ۲۰۴ میلیارد و ۶۳۰ میلیون تومانی در مسیر حقیقی به حقوقی بود.

این روند در زیرمجموعه‌های پالایشی با خالص خرید ۱۶۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیونی حقوقی‌ها دنبال شد. خودرویی‌ها دیگر گروهی بودند که مورد توجه سهامداران عمده قرار گرفتند و خالص خرید ۱۲۴ میلیارد و ۵۸۰ میلیون تومانی این گروه از بازیگران سهام را تجربه کردند. در آن سوی بازار، گروه وسایل ارتباطی با تک نماد «لپارس» که پس از بازگشایی پرحاشیه روز شنبه، دیروز با رشد ۳ درصدی قیمت پایانی همراه شد، اولویت نخست حقیقی‌ها در سمت خرید سهام بود و جابه‌جایی سهامی به ارزش ۲۳ میلیارد و ۴۵۰ میلیون تومان در مسیر حقوقی به حقیقی را تجربه کرد.

دلایل تعویق در بازگشت تعادل به بورس

محمد شكری / كارشناس بازارسرمایه هفته‌های زیادی است که بازارهای سرمایه‌گذاری در انتظار نتایج مذاکرات برجامی دست‌به‌عصا حرکت می‌کنند. این وضعیت در بازار سهام نمود بیشتری پیدا کرده و سرمایه‌گذاران این بازار بازگشت تعادل به بورس آمریکا تحت‌تاثیر اخبار مذاکرات بارها نظام عرضه و تقاضا را برهم زده‌اند. در یک سال و نیم اخیر بازار سرمایه با افت و خیزهای بسیاری همراه بوده است. انتخابات ریاست‌جمهوری، تشکیل کابینه اقتصادی، رویکرد دولتمردان نسبت به بازارهای سرمایه‌گذاری و نوسانات قیمت ارز، موج‌های نوسانی شدیدی برای فعالان بورسی به‌دنبال داشته است. در حالی که بازارسرمایه وارد سه‌ماه سوم سال۱۴۰۰ شده و ۱۶ ماه از آغاز ریزش بازار گذشته است اما بورس‌بازان نتوانستند رنگ سبز را به‌طور پایدار بر تابلوهای معاملاتی مشاهده کنند؛ این در حالی است که شاخص‌کل بورس در تابستان سال‌جاری یک‌بار دیگر توانسته بود کانال یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار واحد را از آن خود کند.

همان‌طور که مشاهده کردیم بعد از چند اتفاق در حوزه‌های اقتصادی و بین‌المللی روند نزولی در این بازار، شاخص را به زیر یک‌میلیون و ۴۰۰ هزار واحد رساند تا در هفته‌های گذشته موج جدیدی از ناامیدی در بازارسهام حکمفرما شود. عقب‌‌‌‌‌‌نشینی نماگر اصلی بورس تهران از ‌ماه پایانی تابستان در حالی آغاز شد که تحلیلگران، گشایش‌‌‌‌‌‌های اقتصادی، بهبود روند سرمایه‌‌گذاری و خروج کشور از شرایط کرونایی را عوامل اثرگذار بر بهبود عملکرد صنایع عنوان می‌کردند‌ اما نه‌تنها این محرک‌‌‌‌‌‌ها برای عبور از بحران فعلی محقق نشد، بلکه صنایع تحت‌تاثیر چالش‌‌‌‌هایی از جمله قطعی‌های برق و دستورالعمل‌های لحظه‌ای برخی سیاستگذاران در مورد نرخ دستوری صنایع تصویر نامطلوبی از خود به نمایش گذاشتند. در چنین شرایطی مذاکرات برجامی و به‌تبع آن پیروی نرخ دلار از نتیجه مذاکرات، عملکرد بازار سرمایه را زیرسوال برده است. بر همین اساس شاهد قفل داد و ستد‌ها در طرف تقاضا هستیم. از طرفی هرچه قیمت دلار افزایش می‌یابد، بازار سهام به‌دنبال جو منفی حاکم بر بازار میلی برای صعود ندارد. گرچه بسیاری از تحلیل‌ها از امکان توافق در مذاکرات و احتمال کاهش قیمت دلار حکایت می‌کند اما آنچه مسلم است این عوامل در عین اثرگذاری بر روند بازار سهام نمی‌تواند مسیر حرکتی معاملات را در دست بگیرد. با این اوصاف چرا بازار سرمایه نمی‌تواند به بازگشت سرمایه‌گذاران امیدوار باشد؟ واقعیت امر این است که برای سرمایه‌گذاران مسجل‌شده که تعیین نتیجه مذاکرات و قیمت دلار نمی‌تواند سیگنالی مثبت برای سرمایه‌گذاری بورسی باشد، گرچه سرمایه‌گذاران خرد بازار نیز بر مقطعی‌بودن این وضعیت صحه می‌گذارند اما عوامل دیگری که به آن اشاره خواهد شد، بازگشت بازار به روند تعادلی را به تعویق خواهند انداخت. مشکل جدی بازار در این روزها عدم‌ورود پول هوشمند است. پول‌‌هایی که از ترس سیاستگذاری‌های بی‌پشتوانه ممکن است به جای بازار سهام وارد سایر بازارهای سرمایه‌گذاری شوند. به هر روی با توجه به این وضعیت باید انتظارداشت روزهای پرنوسان تالار شیشه‌‌‌‌ای ادامه یابد. رفتارهای ضد‌ونقیض سیاستگذار در ‌ماه‌های اخیر ابهامات بازار سرمایه را دوچندان کرده است به‌طوری‌که نمی‌توان هم شاهد اجرای دستورات شبانه سیاستگذار و هم در جست‌وجوی ثبات و رشد قیمت‌ها در این بازار باشیم.

بازگشت تعادل به بورس /پیش بینی بازار سهام

به گزارش اقتصادنیوز، بورس تهران معاملات امروز را در شرایطی آغاز می کند که شاخص کل آن در روز گذشته تنها یک دهم درصد افت کرد و نسبت به روز دوشنبه، وضعیت بسیار بهتری داشت.

البته هنوز هم وضعیت طوری نیست که بتوان با اطمینان حرف از رشد شاخص ها زد، اما همین که معاملات متعادل تر شده، جای امیدواری دارد.

یکی از نکات امیدوارکننده در معاملات دیروز، افزایش قدرت خریداران حقیقی بود. شاخص قدرت خریداران حقیقی از عدد 0.79 در روز دوشنبه، به 0.91 در روز سه شنبه رسید. همین که خریداران حقیقی قدرت خود را بازیابی کنند، موضوع بسیار مهمی است و می تواند جهت روند معاملات را تغییر دهد.

در اکوایران ببینید؛

کاهش نمادهای منفی

موضوع با اهمیت دیگر، کاهش تعداد نمادهای منفی بود. دیروز در حالی 356 نماد منفی در بازار وجود داشت که یک روز پیش از آن، تعداد نمادهای منفی 494 عدد بود. با این حساب حدود 140 نماد منفی تبدیل به نمادهای مثبت شدند که همین موضوع در تصمیم گیری افراد تاثیرگذار خواهد بود.

خروج پول حقیقی نیز در معاملات روز گذشته با شیب کمتری انجام شد. در حالی که دوشنبه بیش از 1200 میلیارد تومان خروج پول حقیقی از بازگشت تعادل به بورس آمریکا بازار ثبت شده بود، دیروز این عدد به 450 میلیارد تومان رسید. گرچه هنوز هم می توان این عدد برای خروج نقدینگی حقیقی را زیاد دانست، اما همین که شیب خروج پول از بازار کم شده، نکته مثبتی است.

از طرفی دیروز ارزش صفوف خرید بازار به بیش از 800 میلیارد تومان رسید که رقم خوبی است. در مقابل، 120 میلیارد تومان سهام در صفوف فروش وجود داشت که بسیار کوچک تر از عدد صف های خرید است.

پالس منفی از سمت ارزش معاملات

تنها نکته منفی معاملات روز گذشته این بود که ارزش معاملات کاهش داشت. دیروز ارزش معاملات خرد به 5 هزار میلیارد تومان هم نرسید و این در حالی است که روز دوشنبه بیش از 7000 میلیارد تومان معامله خرد در بازار انجام شده بود. همیشه ارزش معاملات به عنوان یکی از مهم ترین پارامترها برای پیش بینی آینده بازار محسوب می شود و اینکه ارزش معاملات کاهش داشته، می تواند در بازار امروز اثر خود را داشته باشد.

معاملات روز گذشته بورس نشان داد فعلا فروشنده ها آن قدر قوی نیستند و از طرفی خریداران هم نیاز به این دارند که اعتماد پیدا کنند که بازار در آینده وضعیت خوبی خواهد داشت تا بتوانند با اطمینان بیشتری نقدینگی خود را تبدیل به سهام کنند. در چنین شرایطی پیش بینی می شود معاملات امروز بورس نوسانی و متعادل باشد.

بازگشت امید به اقتصاد امریکا

چند ماه پس از آغاز موجی جدید از بحران اقتصادی در میان بسیاری از کشورهای توسعه یافته، به نظر می‌رسد شرایط قدری تغییر کرده اما همچنان ابهامی بزرگ بر سر راه حرکت اقتصاد جهانی وجود دارد.

چند ماه پس از آغاز موجی جدید از بحران اقتصادی در میان بسیاری از کشورهای توسعه یافته، به نظر می‌رسد شرایط قدری تغییر کرده اما همچنان ابهامی بزرگ بر سر راه حرکت اقتصاد جهانی وجود دارد.

پس از آنکه ارتش روسیه به اوکراین حمله کرد، در کنار تغییر شرایط منطقه تاثیرات قابل توجهی را نیز بر اقتصاد جهانی گذاشت. روسیه و اوکراین دو کشور تولیدکننده بزرگ غلات و به‌طور خاص گندم جهان به شمار می‌روند و به دنبال آغاز جنگ، این نگرانی به وجود آمد که تامین مواد غذایی در جهان با مشکل مواجه شود. تحت تاثیر همین موضوع قیمت مواد غذایی در نقاط مختلف دنیا افزایش قابل توجهی را تجربه کرد و البته پس از تحریم روسیه از سوی شرکت‌های غربی، قیمت جهانی نفت و انرژی نیز افزایش یافت و همین موضوع نگرانی‌هایی را به وجود آورد. با توجه به نزدیک شدن به فصل سرد، اروپا باید به این سوال پاسخ دهد که آیا بدون انرژی روسیه، امکان عبور از زمستان را خواهد داشت یا باید راه دیگری برای تامین نیازهایش پیدا کند.

به دنبال این تغییرات، روند رشد تورم در بسیاری از کشورهای جهان سرعت قابل توجهی گرفت و رکوردهایی جدید نیز به ثبت رسید که همین موضوع این نگرانی را به وجود آورد که آیا جهان باید خود را آماده ورود به دوره جدیدی از بحران اقتصادی کند یا امکان عبور از این موضوع در کوتاه‌مدت وجود دارد. ایالات متحده امریکا، در ماه‌های گذشته روند تازه‌ای از تورم را تجربه کرد و ناتوانی دولت بایدن در مدیریت این شرایط باعث شد که تهدیدی تازه برای بزرگترین اقتصاد جهانی به وجود ‌آید. حالا جدیدترین گزارش فدرال رزرو از کاهش ناامیدی درباره آخرین وضعیت اقتصاد امریکا حکایت دارد، هرچند به نظر می‌رسد راهی طولانی تا بازگشت به شرایط عادی باقی مانده است.

بر اساس نظرسنجی منتشر شده توسط بانک فدرال‌رزرو نیویورک، انتظارات تورمی مصرف‌کنندگان امریکایی به پایین‌ترین سطح از اکتبر سال گذشته رسیده است. این نظرسنجی نشان داد که میانگین انتظار تورمی یکساله پیش از آن با ۰.۵ واحد درصد کاهش به ۵.۷ درصد در ماه آگوست از ۶.۲ درصد در جولای رسیده است. انتظارات تورمی با ۰.۴ درصد کاهش از ۳.۲ درصد به ۲.۸ درصد رسید که پایین‌ترین سطح، تقریباً طی دو سال گذشته است. در این نظرسنجی آمده است: «مصرف‌کنندگان نسبت به درآمد خانوار و وضعیت مالی آینده‌شان خوش‌بین‌تر بودند».

وی افزود: انتظارات در مورد افزایش قیمت گاز در سال آینده نیز به کاهش خود ادامه داد و خانوارها اکنون انتظار دارند که قیمت گاز تقریباً یک سال دیگر تغییر نکند. انتظارات رشد قیمت مسکن به‌شدت کاهش یافت و انتظارات برای دسترسی به اعتبار در آینده بدتر شد. بر اساس این نظرسنجی، انتظارات در مورد تغییرات قیمت برای گاز ۱.۴ درصد کاهش یافت و به ۰.۱ درصد رسید. انتظارات برای مواد غذایی ۰.۸ درصد کاهش یافت و به ۵.۸ درصد رسید همچنین برای اجاره با ۰.۳ درصد کاهش به ۹.۶ درصد رسید. تورم مصرف‌کننده سالانه ایالات‌متحده در ماه ژوئن ۹.۱ درصد افزایش یافت که بزرگ‌ترین افزایش ۱۲ ماهه از نوامبر ۱۹۸۱ است. در ماه بعد، افزایش تورم مصرف‌کننده اندکی کاهش یافت و به افزایش سالانه ۸.۵ درصد در جولای رسید اما همچنان به بالاترین حد خود در ۴۰ سال اخیر رسیده است.

به این ترتیب تورم امریکا فعلا دو رقمی نخواهد شد اما در صورتی که سیاست‌های دولت بایدن جواب ندهد، احتمالا امریکا همچنان با مشکلاتی جدی مواجه خواهد بود. در کنار امریکا اما شرایط در اروپا بسیار پیچیده‌تر است. در کنار بحران‌هایی که انگلیس و فرانسه آماده مواجهه با آن می‌شوند، به نظر می‌رسد، آلمان به عنوان قوی‌ترین اقتصاد در اتحادیه اروپا، مشکلات و چالش‌های جدی‌تری خواهد داشت. آلمان که وابستگی زیادی به واردات گاز از روسیه داشته، در هفته‌های گذشته با دغدغه‌های جدی برای عبور از زمستان رو به رو می‌شود و باید دید برلین برای عبور از این شرایط چه خواهد کرد.

رییس‌جمهوری روسیه با استفاده تسلیحاتی از گاز طبیعی که پایگاه صنعتی قدرتمند آلمان به آن متکی است، چهارمین اقتصاد بزرگ جهان و سومین صادرکننده بزرگ کالایی جهان را تحت تاثیر قرار داده است. این در حالی است که همزمان چین، بزرگ‌ترین شریک تجاری آلمان که سال گذشته ۱۰۰ میلیارد یورو (۱۰۱ میلیارد دلار) کالای آلمانی از جمله خودرو، تجهیزات پزشکی و مواد شیمیایی خریداری کرد، در بحبوحه کاهش شدید رشد اقتصادی قرار دارد. یک مدل کسب و کار ملی که تا حدی بر پایه انرژی ارزان یک حکومت استبدادی و تقاضای فراوان از سوی دیگر ساخته شده، با یک آزمایش سخت مواجه است. عواقب آن می‌تواند برای شرکت‌های سهامی آلمانی وخیم باشد: سهام‌های شناخته‌شده آلمان در میان آشفتگی بازار امسال بیش از سایر همتایان خود متضرر شده‌اند و سالانه ۲۷ درصد بر حسب دلار افت کرده‌اند که تقریبا دو برابر افت شاخص فوتزی۱۰۰ بریتانیا یا شاخص اس‌اندپی۵۰۰ امریکا است. زیگفرید راسوورم رییس انجمن صنایع آلمان ماه گذشته هشدار داد: صنعت ما در معرض تهدید است. او گفت که وضعیت برای بسیاری از مشاغل «سمی» به نظر می‌رسد و از طریق زنجیره‌های عرضه جهانی شده، سم می‌تواند به بقیه جهان صنعتی که به‌شدت به تولیدکنندگان آلمانی متکی است، سرایت کند.

بزرگ‌ترین مشکل صنعت آلمان هزینه مارپیچی انرژی است. به گفته انجمن صنایع آلمان، قیمت برق برای سال آینده ۱۵ برابر و قیمت گاز ۱۰ برابر شده است. در ماه جولای، صنعت ۲۱ درصد کمتر از ماه مشابه سال گذشته گاز مصرف کرد. این بدان دلیل نیست که شرکت‌ها انرژی را به‌طور کارآمدتری مصرف می‌کنند. در عوض، این سقوط به دلیل کاهش «معمول» در تولید بوده است. از ماه ژوئن، اتاق فکر موسسه کیل برای اقتصاد جهانی، پیش‌بینی خود را از رشد تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۲۲ با ۰.۷ درصد کاهش به ۱.۴ درصد رسانده است. اکنون انتظار می‌رود که اقتصاد در سال ۲۰۲۳ سیاست‌های انقباضی را ادامه داده و تورم با ۸.۷درصد از سال جاری فراتر برود.

هولگر اشمیدینگ اقتصاددان ارشد بانک خصوصی برنبرگ پیش‌بینی می‌کند که با توجه به بالا ماندن قیمت انرژی برای مدتی، ۲ تا ۳ درصد از شرکت‌های صنعتی آلمان که از فرآیندهای تولید انرژی‌بر استفاده می‌کنند به خارج از کشور نقل مکان خواهند کرد. سهم بیشتری از بنگاه‌های صنعتی تولید خود را در زمستان امسال و سال آینده کاهش خواهند داد. غول فولادی آرسلور میتال اعلام کرده است که قصد دارد دو کارخانه را در شمال آلمان تعطیل کند و به کارکنان خود مرخصی بدهد. همچنین بزرگ‌ترین تولیدکننده آمونیاک و اوره در آلمان، دو ورودی مهم شیمیایی، کارخانه‌های آمونیاک خود را در زاکسن – آنهالت تعطیل کرد. در اثبات اینکه چگونه چنین حرکاتی در زنجیره‌های تامین موج می‌زند، این تعطیلی باعث کمبود موتورهای دیزلی اد بلو AdBlue شده، یکی از محصولاتی که برای تمیز کردن موتورهای کامیون‌های دیزلی و اتصال آلمان به بازارهای خارج از کشور کمک می‌کند. استفان کوتس از موسسه کیل از قبل هشدار داده بود که «بهمن اقتصادی به سمت آلمان در حال غلتیدن است» و در مدت زمان کوتاهی این انعکاس توسط مشتریان جهانی شرکت‌های آلمانی احساس خواهد شد.

این ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که اقتصاد جهانی فعلا نمی‌تواند روی آرامش را به خود ببیند. در شرایطی که به نظر می‌رسید با فروکش کردن نسبی بحران کرونا، امکان بازگشت به شرایط گذشته فراهم شده اما جنگ ناتمام روسیه و اوکراین، فعلا این شرایط را پیچیده کرده است و حالا باید ارزیابی‌های جدید، تحلیل کنند که آیا بحران اقتصادی در راه است یا خیر.

بورس در عمق رکود

بازار سهام پس از وقفه‌ای سه روزه دیروز اولین روز کاری هفته ضمن رکوردشکنی و ثبت پایین‌ترین سطح شاخص کل در سال جاری، معاملات هفته آخر شهریور را کلید زد.

بازار سهام بازگشت تعادل به بورس آمریکا پس از وقفه‌ای سه روزه دیروز اولین روز کاری هفته ضمن رکوردشکنی و ثبت پایین‌ترین سطح شاخص کل در سال جاری، معاملات هفته آخر شهریور را کلید زد. شاخص کل بورس تهران دیروز ۲۷ شهریور ۱۴۰۱ با افتی بیش از ۱۱ هزار واحدی به کار خود پایان داد. افت ۱۱ هزار و ۱۸۳ واحدی شاخص باعث تثبیت در محدوده یک میلیون و ۳۷۷ هزار واحدی شد. شاخص هم‌وزن نیز با افتی نزدیک به سه هزار واحدی به کانال ۴۰۱ هزار واحدی بازگشت.بازگشت تعادل به بورس آمریکا

ارزش معاملات خرد همچنان حاکی از رکود است و نهایتا در معاملات دیروز به ۲ هزار و۱۹۵ هزار میلیارد تومان رسید که یکی از کمترین ارزش معاملات خرد در یک ماه گذشته است. همچنین حقیقی‌ها در پایان روز گذشته ۲۷۳ میلیارد تومان از بازار خارج کردند.

«قیستو» و «قشرین» با ۸ و «سمگا» با ۷ میلیارد تومان بیشترین‌ها از لحاظ ورود پول حقیقی بودند و «تفارس» با ۲۱، «بپاس» با ۱۷ و «شپنا» با ۱۶ بیشترین خروج پول حقیقی را به ثبت رساندند.

در میان صنایع، گروه قند و شکر با ۱۷ میلیارد تومان بیشترین و گروه فرآورده‌های نفتی با ۳۳ میلیارد تومان بیشترین خروج پول حقیقی را ثبت کردند. سهام فولاد، شپنا، فملی، شستا، فارس، شبندر و. نیز به ترتیب بیشترین تاثیر منفی روی شاخص را به ثبت رساندند. نمادهای شستا، خساپا، خودرو، شپنا، خگستر و. نیز پرتراکم‌ترین سهم‌های روز یکشنبه در بورس تهران بودند.

بورس تهران در طول هفته گذشته و دیروز وارد فاز جدیدی شد که می‌توان از آن به عنوان دوران ثبت ضعیف‌ترین رکوردهای سال یاد کرد. شاخص کل در پایین‌ترین سطح خود از ابتدای سال ۱۴۰۱ تاکنون قرار گرفته است.

کارشناسان نیز معتقدند روند کنونی بورس با توجه به ریسک‌های پیرامون بازار کماکان ادامه خواهد داشت. البته با توجه به توقف مذاکرات برجام و روشن‌تر شدن تکلیف قیمت دلار در بازار آزاد، بسیاری امیدوار بودند بازار سهام نیز شاهد تحولات مثبتی باشد. اما به نظر می‌رسد واکنش بازار به اتفاقات اخیر نه تنها مثبت نبوده بلکه ظاهرا بورس بازگشت تعادل به بورس آمریکا از هرگونه گشایش در زمینه رفع تحریم استقبال می‌کند.

این در حالی است که بسیاری از سفته‌بازان بورسی تاکید داشتند که بورس از احیای برجام استقبال خواهد کرد. هرچند دلایل دیگری نیز برای روند کنونی بورس وجود دارد که از جمله بازگشت تعادل به بورس آمریکا مهم‌ترین آنها می‌توان به عملکرد دولت اشاره کرد. عملکردی که باعث سرخوردگی بسیاری از فعالان بورس شده است. فعالانی که در طول انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ به شعارهای ابراهیم رییسی مبنی بر ایجاد رونق در بازار سرمایه دل بسته بودند. اما با توجه به رکوردشکنی در بورس تهران به نظر می‌رسد در کوتاه‌مدت نمی‌توان انتظار تغییر خاصی داشت.

دلار و بورس

اگر همین چند هفته گذشته بازار سهام به استقبال برجام رفته بود و نمادهای ریالی بازار، با افزایش حدود ۳۰ درصدی بازگشت تعادل به بورس آمریکا همراه شدند، حالا ورق برگشته و برجام از دید بورس به پایان خود رسیده است. نمادهای ریالی هم راه رفته را برگشتند و در دو هفته گذشته اصلاح حدود ۲۰ درصدی را تجربه کردند. قیمت دلار که اواخر مرداد ماه تا کانال ۲۸ هزار تومان هم پایین آمده بود، حالا دوباره وارد کانال ۳۱ هزار تومان شده است.

اما با توجه به اهمیت نمادهای دلاری و کامودیتی محور، آیا این رشد دلار محرک بازگشت شاخص کل می‌شود؟ در شرایط کلی یک رابطه مثبت میان قیمت دلار و شاخص کل برقرار است. اما چند عامل بازگشت بازار سهام را حداقل در کوتاه‌مدت با چاشنی دلار را تردید روبرو می‌سازد؟

نکته اول اینکه همچنان شرایط برزخی برجامی ادامه دارد؛ هرچند که برجام در دورترین حالت ممکن طی چند وقت گذشته قرار دارد اما همچنان شکست آن رنگ قطعیت به خود نگرفته است. همین موضوع می‌تواند با تشدید نااطمینانی به عنوان سرعت گیر بازار سهام عمل کند. به ویژه آنکه گفته می‌شود ادامه مذاکرات به بعد از انتخابات میان دوره‌ای امریکا موکول شده است.

نکته دومی که باید توجه داشت این است که در صورت شکست برجام، حداقل با یک شوک منفی ناشی از تشدید تحریم‌های اقتصادی روبرو هستیم. به بیان دیگر، هر چند در میان مدت احتمالا بازگشت تعادل به بورس آمریکا بازگشت تعادل به بورس آمریکا بازگشت تعادل به بورس آمریکا شاهد حرکت همسوی دلار و شاخص کل خواهیم بود اما در ابتدا بورس با یک شوک منفی ناشی از بازگشت احتمالی تحریم‌ها روبرو خواهد بود. به ویژه اینکه در این زمان، احتمالا شاهد همراهی اروپا با امریکا خواهیم بود.

هرچند در دفعه گذشته هم عملاً اروپا با امریکا همراهی کرد اما حداقل در فضای رسانه‌ای، به انتقاد از سیاست‌های امریکا و ترامپ می‌پرداخت. همین موضوع می‌توان جو روانی منفی را به اقتصاد ایران و بازار سهام منتقل کند. به ویژه آنکه اقتصاد ایران طی چند سال گذشته و به‌طور مشخص در طول دهه ۹۰ بسیار آسیب پذیرتر شده است.

نکته سوم هم به شرایط بازارهای جهانی باز می‌گردد؛ همان‌گونه که اشاره شد، فعلاً نمی‌توان انتظار بهبود شرایط بازارهای کامودیتی را داشت و همین موضوع می‌توان اثر افزایش قیمت دلار بر صورت‌های مالی شرکت‌های صادرات محور را تا حدودی خنثی کند.

بنابراین به نظر می‌رسد حداقل در کوتاه‌مدت، افزایش قیمت دلار نتواند به عنوان یک محرک برای بازار سهام و شاخص کل عمل کند.