استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کنند؟‌

در استخر نقدینگی احتیاجی به فروشنده یا خریدار در معنای سنتی ندارید، بلکه نقدینگی استخر برای انجام معاملات کافی است.

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟

استخر نقدینگی یا همان (Liquidity Pool) یک از اصطلاحات رایج در ارزهای دیجیتال است که امروزه زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما استخر نقدینگی چیست؟ چه کاربردهایی دارد و ما چگونه می‌توانیم از آن‌ها استفاده کنیم؟

پیدایش اکسچنج‌های غیر متمرکز

بعد از گسترش پروژه‌های دیفای (Defi) و روی کار آمدن اکسچنج‌های غیر متمرکز (Dex)، طبیعتا ماهیت‌های جدیدی هم به دنیای ارزهای دیجیتال اضافه شد. به‌عنوان مثال ماهیت‌های اصلی و سازو کار صرافی‌های متمرکز مثل صرافی بایننس به‌طور طبیعی با اکسچنج‌های غیر متمرکز تفاوت‌های بسیاری دارند. یکیاز این تفاوت‌ها در نحوه انجام معاملات است.

صرافی‌های متمرکز که به شکل P2P کار می‌کنند، همواره واسطی بین خریدار و فروشنده هستند. به این ترتیب که همواره یک سفارش خرید با یک سفارش فروش تسویه می‌شود. اما همین عملیات در صرافی‌های غیر متمرکز کاملا متفاوت است. زیرا در اکسچنج‌های غیر متمرکز وظیفه انجام عملیات خرید و فروش، با استخر نقدینگی یا همان (Liquidity Pool) است.

استخر نقدینگی چیست؟

استخر نقدینگی، فضایی مجازی است که درواقع وظیفه تامین سرمایه برای انجام معاملات را در اکسچنج‌های غیر متمرکز برعهده دارد. به عبارتی دیگر همه معاملات خرید و فروش در این اکسچنج‌ها با استخر نقدینگی (Liquidity Pool) انجام می‌شود. پس به نوعی می‌توان گفت که کار این استخر تامین کننده نقدینگی برای بازار استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کنند؟‌ است.

نحوه کارکرد استخر نقدینگی (Liquidity Pool)

برخلاف صرافی‌های متمرکز در صرافی‌های غیر متمرکز، کاربران می‌توانند در تامین نقدینگی برای (Liquidity Pool) مشارکت داشته باشند. به نوعی این مشارکت برای عموم آزاد است. به این ترتیب که کاربران می‌توانند توکن‌های خود را در استخرهای نقدینگی سپرده‌گذاری کنند و در ازای آن مقداری از کارمزدهای تراکنش‌ها را دریافت کنند.

از سوی دیگر کاربرانی هم وجود دارند که می‌خواهند در این صرافی‌ها معامله کنند. برخلاف اکسچنج‌های متمرکز، در این اکسچنج‌ها کاربران به‌جای معامله مستقیم با یکدیگر، توکن‌های خود را با توکن‌های موجود در استخرها مبادله می‌کنند. لازم به ذکر است که تمامی مراحل این کارها توسط قراردادهای هوشمند انجام می‌شود که احتمال هرگونه دستکاری و فساد در معاملات را از بین می‌برند.

هربار که کاربران توکن‌های خود را در این استخرهای نقدینگی تبدیل می‌کنند، کارمزدی را برای آن پرداخت می‌کنند که بخشی از این کارمزد به جهت تشویق برای تامین‌کنندگان نقدینگی درنظر گرفته می‌شود.

تضمین سود استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چگونه است؟

تمامی فرآیند سپرده‌گذاری، تامین نقدیندگی و دریافت سود سپرده توسط قراردادهای هوشمند انجام می‌شود. به این ترتیب که کسی در آن دخالت ندارد. به عبارت ساده‌تر این امکان وجود ندارد که شما در این قرارداد هوشمند سپرده‌گذاری کنید، تراکنش روی استخر انجام شود و بعد شما سودی دریافت نکنید. بنابراین تضمین پرداخت سود در این حالت توسط قرارداد هوشمند انجام می‌شود.

وقتی کاربران به‌عنوان تامین‌کننده نقدینگی، کوین‌های خود را در یک قرارداد هوشمند قرار می‌دهند، به ازای آن، توکن Liquidity Provider یا همان توکن تامین کننده نقدینگی (LP) دریافت می‌کنند. این توکن به منزله رسید دریافت توکن‌های اصلی است و زمانی که شما دوباره می‌خواهید سپرده خود را آزاد کنید، باید توکن‌های (LP) را دوباره به استخر بازگردانید تا سپرده اصلی خود را مجددا دریافت کنید.

انواع شبکه‌های استخر نقدینگی و معرفی اکسچنج

در حال حاضر اکسچنج‌های غیر متمرکز (Dex) زیادی وجود دارند که روی شبکه‌های مختلف فعالیت دارند. از مهمترین شبکه‌های بلاکچینی که قادر به ارائه قراردادهای هوشمند برای این نوع اکسچنج‌ها هستند می‌توان به اتریوم (ETH)، بایننس کوین (BNB)، کاردانو (ADA)، پولکدات (DOT) و. اشاره کرد.

همچنین اکسچنج‌های غیر متمرکزی زیادی وجود دارند که شما می‌توانید به‌صورت غیرمتمرکز روی آن‌ها فعالیت کنید. از جمله معروفترین آن‌ها می‌توان به یونی سواپ (UNI)، وان اینچ (1inch)، مدکس (MDX)، پنکیک سواپ (CAKE) و. اشاره کرد.

همچنین شما می‌توانید لیست برترین اکسچنج‌های غیر متمرکز را از طریق سایت کوین مارت کپ به ترتیب رتبه‌بندی مشاهده کنید.

اگر مطلب فوق برایتان مفید بوده لطفا آن را با دوستانتان به اشتراک بگذارید.

همچنین اگر سوالی در مورد این مطلب دارید در بخش کامنت‌ها مطرح کنید تا به آن پاسخ دهیم.

استخر نقدینگی در دیفای چیست؟

استخرهای نقدینگی (liquidity pool) یکی از فناوری‌های بنیادین حال حاضر در اکوسیستم فعلی امور مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance) یا به‌اختصار دیفای (دیفای) هستند. استخر نقدینگی در دیفای یکی از بخش‌های اساسی بازارسازهای خودکار (AMM)، پروتکل‌های وام‌دهی، کِشت سود (yield farming)، دارایی‌های سینتتیک (مصنوعی)، بیمه مبتنی بر بلاک چین، بازی‌های مبتنی بر بلاک چین و بسیاری دیگر از موارد محسوب می‌شود. استخر نقدینگی اساساً مرکزی برای جمع‌آوری دارایی‌های دیجیتال است. در ادامه به کاربردهای استخر نقدینگی در حوزه دیفای می‌پردازیم.

دیفای اساس بسیاری از فعالیت‌های درون‌زنجیره‌ای مبتنی بر بلاک چین است. در حال حاضر، حجم معاملاتی صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) به‌شکل معنی‌داری در حال رقابت با حجم معاملاتی صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال است. طبق گزارش‌های آخر سال 2020، بیش از 15 میلیارد دلار ارزش قفل‌شده در پروتکل‌های دیفای وجود دارد.

این اکوسیستم همراه با انواع جدیدی از محصولات به‌سرعت در حال گسترش است و یکی از عوامل چنین توسعه گسترد‌ه‌ای وجود استخرهای نقدینگی است.

استخر نقدینگی چیست؟

استخر نقدینگی مجموعه‌ای از دارایی‌های قفل‌شده در یک قرارداد هوشمند (smart contract) است. این استخرها برای تسهیل معاملات غیرمتمرکز، فرآیند وام‌دهی و بسیاری از کاربردهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

استخرهای نقدینگی ستون اصلی بسیاری از صرافی‌های غیرمتمرکز مانند یونی سواپ (Uniswap) هستند. کاربرانی که تحت‌عنوان ارائه‌دهندگان نقدینگی (liquidity provider) یا به‌اختصار LP شناخته می‌شوند، به‌منظور کمک به ایجاد بازار، ارزشی مساوی از دو توکن در اختیار استخر قرار می‌دهند. آنها در ازای تأمین نقدینگی، از کارمزد معاملاتی که در استخر انجام می‌شود، متناسب با سهم خود از نقدینگی کل بهره‌مند می‌شوند‌.

تأمین‌کنندگان نقدینگی سهمی از نقدینگی کل بازار دریافت می‌کنند.

از آنجا که هرکسی می‌تواند تأمین‌کننده نقدینگی باشد، بازارسازهای خودکار بازار را دسترس‌پذیرتر کرده‌اند.

یکی از اولین پروتکل‌هایی که از استخرهای نقدینگی استفاده کرد پروتکل بانکور (Bancor) بود؛ اما این مفهوم با محبوبیت یونی سواپ مورد توجه بیشتری قرار گرفت. سوشی سواپ (SushiSwap)، کِرو (Curve) و بلنسر (Balancer) برخی دیگر از صرافی‌های معروفی هستند که از استخرهای نقدینگی در پلتفرم اتریوم استفاده می‌کنند. استخرهای نقدینگی در این پلتفرم‌ها توکن‌های ERC-20 ارائه می‌دهند.

همچنین، زنجیره هوشمند بایننس (Binance Smart Chain) نیز دارای پلتفرم‌های مشابهی همچون پنکیک سواپ (PancakeSwap)، بیکری سواپ (BakerySwap) و برگرسواپ (BurgerSwap) است که از توکن‌های BEP-20 پشتیبانی می‌کنند.

بازارسازهای خودکار بازار را دسترس‌پذیرتر کرده‌اند.

استخر نقدینگی در مقابل دفتر سفارش

برای درک تفاوت استخرهای نقدینگی، بهتر است به اساسی‌ترین پایه معاملات الکترونیکی نگاهی داشته باشیم: دفتر سفارش (order book). به زبان ساده، دفتر سفارش مجموعه‌ای از سفارش‌های فعلاً باز برای بازاری مشخص است.

سیستمی که سفارش‌ها را با یکدیگر منطبق می‌کند، موتور انطباق (matching engine) نام دارد. موتور انطباق و دفتر سفارش دو هسته مرکزی هر صرافی متمرکزی (CEX) هستند. این مدل به ایجاد صرافی‌های کارآمد و بازارهای مالی پیچیده کمک می‌کند.

با این حال، معاملات دیفای شامل انجام معاملات درون‌زنجیره‌ای بدون واسطه‌ای مرکزی برای نگهداری دارایی‌ها است. این امر مشکلاتی در ایجاد دفتر سفارش به‌وجود می‌آورد. زیرا، هر تعامل با دفتر سفارش به کارمزد گس نیاز دارد که انجام معاملات را بسیار گران‌تر می‌کند.

همچنین، این امر باعث می‌شود کار بازارسازها، یعنی معامله‌گرانی که برای جفت‌ارزهای معاملاتی نقدینگی فراهم می‌کنند، بسیار پرهزینه تمام شود. مهم‌تر از همه، اکثر بلاک چین‌ها نمی‌توانند از پس توان عملیاتی مورد نیاز برای معامله میلیاردها دلار بربیایند.

این یعنی در بلاک چینی مانند اتریوم، ایجاد صرافی درون‌زنجیره‌ای مبتنی بر دفتر سفارش عملاً غیرممکن است. در این حالت، می‌توانید از زنجیره‌های جانبی یا راه‌حل‌های لایه دوم استفاده کنید که فعلاً در دست توسعه هستند. نکته کلیدی این است که شبکه با شکل فعلی خود قادر به مدیریت توان عملیاتی لازم نیست.

پیش از ادامه بحث، لازم به ذکر است که صرافی‌های غیرمتمرکزی وجود دارند که به‌راحتی با دفتر سفارش درون‌زنجیره‌ای کار می‌کنند. به‌عنوان مثال، صرافی غیرمتمرکز بایننس که روی زنجیره بایننس ساخته شده است، معاملاتی سریع و ارزان ارائه می‌دهد. نمونه دیگر صرافی غیرمتمرکز پراجکت سروم (Project Serum) است که روی بلاک چین سولانا (Solana) ایجاد شده است.

با این همه، از آنجا که بسیاری از دارایی‌های موجود در فضای ارزهای دیجیتال روی بلاک چین اتریوم ایجاد می‌شوند، نمی‌توانید آنها را در شبکه‌های دیگر معامله کنید، مگر اینکه از نوعی رابط بین‌زنجیره‌ای استفاده کنید.

استخر نقدینگی چگونه کار می‌کند؟

بازارسازهای خودکار معادلات این بازی را تغییر داده‌اند. آنها نوآوری‌های قابل‌توجهی هستند که امکان انجام معاملات درون‌زنجیره‌ای را بدون نیاز به دفتر سفارش فراهم می‌کنند.

از آنجا که برای انجام معاملات به هیچ یک از طرفین به‌طور مستقیم احتیاج نیست، معامله‌گران می‌توانند در مورد اتخاذ موقعیت‌های معاملاتی مختلفی برای جفت‌ارزهایی تصمیم‌گیری کنند که در صرافی‌های مبتنی بر دفتر سفارش، نقدینگی بسیار کمی دارند.

می‌توانید صرافی همتابه‌همتا و مبتنی بر دفتر سفارشی را در نظر بگیرید که در آن، فروشندگان و خریداران به‌واسطه دفتر سفارش به یکدیگر مرتبط می‌شوند. به‌عنوان مثال، معامله‌گری در بایننس دِکس (Binance DEX) همتابه‌همتا است، زیرا معاملات به‌طور مستقیم بین کیف پول‌های کاربران انجام می‌شوند.

معامله‌گری با استفاده از بازارساز خودکار اندکی متفاوت است. در این حالت، می‌توانید معامله‌گری مبتنی بر بازارساز خودکار را درقالب همتا به ‌قرارداد (peer-to-contract) در نظر بگیرید.

همانطور که اشاره کردیم، استخر نقدینگی مجموعه‌ای از دارایی‌ها در یک قرارداد هوشمند است که توسط ارائه‌دهندگان نقدینگی واریز می‌شوند. بنابراین، هنگام انجام معامله به‌واسطه بازارسازهای خودکار، طرف مقابل به‌معنای سنتی ندارید.

در عوض، معامله‌ خود را در مقابل نقدینگی جفت‌ارز مورد نظر انجام می‌دهید. درواقع، خریداران در لحظه انجام معامله نیازی به فروشنده ندارند، بلکه نقدینگی کافی در استخر برای انجام معامله کفایت می‌کند.

در استخر نقدینگی احتیاجی به فروشنده یا خریدار در معنای سنتی ندارید، بلکه نقدینگی استخر برای انجام معاملات کافی است.

به‌عنوان مثال، هنگامی که قصد دارید کوینی در پلتفرم یونی سواپ بخرید، طرف مقابل معامله شما یک فروشنده به‌معنای سنتی آن نیست. بلکه، فعالیت شما توسط الگوریتمی کنترل می‌شود که بر آنچه در استخر اتفاق می‌افتد، نظارت دارد. علاوه بر این، قیمت‌ نیز توسط این الگوریتم و براساس معاملات انجام‌شده در استخر تعیین می‌شود.

در استخرهای نقدینگی، هر فردی می‌تواند تأمین‌کننده استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کنند؟‌ نقدینگی باشد، بنابراین هر فردی می‌تواند به‌نوعی طرف مقابل شما تلقی شود. با این حال، تعامل با قرارداد حاکم بر استخر نقدینگی، مانند مدل تعامل با دفتر سفارش نیست.

استخر نقدینگی چه کاربردهایی دارد؟

تابه‌اینجا، ما بیشتر در مورد بازارسازهای خودکار بحث کردیم که محبوب‌ترین کاربرد استخرهای نقدینگی هستند. با این حال، استخرهای نقدینگی موارد استفاده متنوع‌تری دارند.

یکی از این موارد استفاده، کشت سود یا استخراج نقدینگی (liquidity mining) است. استخرهای نقدینگی اساس پلتفرم‌های خودکار تولید سود مثل یِرن فایننس (Yearn Finance) هستند، جایی‌که کاربران دارایی‌های خود را به استخر اضافه و سپس از آن برای تولید سود استفاده می‌کنند.

توزیع توکن‌های جدید در دست افراد شایسته مشکل بسیار دشواری برای پروژه‌های ارز دیجیتال است. استخراج نقدینگی یکی از موفقیت‌آمیزترین موارد استفاده از استخرهای نقدینگی بوده است. اساساً توکن‌ها به‌صورت الگوریتمی بین کاربرانی توزیع می‌شوند که توکن‌های خود را به یک استخر نقدینگی واریز می‌کنند. سپس‌، توکن‌های تازه‌ایجادشده متناسب با سهم هر کاربر از استخر به حساب او ارسال می‌شوند.

در خاطر داشته باشید که این توکن‌ها ممکن است از سایر استخرهای نقدینگی تحت عنوان توکن‌های استخر (pool tokens) گرفته شده باشند. به‌عنوان مثال، اگر در پلتفرم یونی سواپ یا صندوق‌های وام‌دهی پلتفرم کامپاند (Compound) نقدینگی فراهم کنید، توکن‌هایی دریافت خواهید کرد که نشان‌دهنده سهم شما در استخر هستند. همچنین، ممکن است این توکن‌ها را به یک استخر دیگر واریز و سود دریافت کنید. این زنجیره‌ها با ادغام پروتکل‌ها ممکن است بسیار پیچیده شوند.

یکی از مهم‌ترین کاربردهای استخرهای نقدینگی کِشت سود است.

علاوه بر این، تسهیل فرآیندهای مربوط به حاکمیت (governance) نیز می‌تواند کاربرد دیگری باشد. در برخی موارد، برای اجرایی‌شدن یک پیشنهاد رسمی حاکمیتی، رأی بسیاری باید جمع شود. اگر به‌جای این کار، دارایی‌ها در استخری جمع شوند، شرکت‌کنندگان می‌توانند به پشتوانه هدفی از پروتکل که مهم به‌ نظر می‌رسد با یکدیگر رقابت کنند.

در حال حاضر، یکی دیگر از بخش‌های نوظهور در حوزه دیفای، بیمه در مقابل خطر قراردادهای هوشمند است. این ویژگی نیز با کمک استخرهای نقدینگی پیاده‌سازی می‌شود.

یکی دیگر از کاربردهای جالب استخرهای نقدینگی استفاده از ترانشه وام (tranche) است، مفهومی که از امور مالی سنتی گرفته شده است و شامل تقسیم محصولات مالی بر اساس ریسک و بازده آنها می‌شود. این محصولات به تأمین‌کنندگان نقدینگی اجازه می‌دهد تا میزان ریسک و بازده پروفایل خود را سفارشی‌سازی کنند.

ایجاد دارایی‌های مصنوعی (synthetic assets) در بلاک چین نیز به استخرهای نقدینگی وابسته است. با اضافه‌کردن مقداری وثیقه به استخر نقدینگی و اتصال آن به یک اوراکل معتبر می‌توانید توکنی مصنوعی داشته باشید که به دارایی مطلوب شما وابسته باشد. البته، این کار در عمل اندکی پیچیده‌تر است؛ اما ایده ساده‌ای دارد.

به غیر از آنچه اشاره شد، احتمالاً کاربردهای بیشتری برای استخرهای نقدینگی وجود دارند که هنوز کشف نشده‌اند و همه این موارد به هوشمندی توسعه‌دهندگان دیفای بستگی دارد.

خطرهای استخرهای نقدینگی

اگر تأمین‌کننده نقدینگی برای یک بازارساز خودکار باشید، احتمالاً با مفهومی به‌نام ضرر موقت (impermanent loss) آشنا هستید. به‌طور خلاصه هنگامی‌که تأمین‌کننده نقدینگی یک بازارساز خودکار می‌شوید، ارزش دلاری دارایی شما به‌نسبت زمانی که هودل (HODL) می‌کنید، افت می‌کند. ضرر موقت گاهی اندک است و گاهی بسیار بزرگ. بنابراین، بهتر است پیش از ورود به استخرهای نقدینگی دوطرفه، در خصوص میزان احتمالی ضرر موقت اطلاعات لازم کسب کنید.

به‌هنگام مشارکت در استخرهای نقدینگی، مراقب احتمال ضرر موقت باشید!

نکته دیگری که باید به خاطر بسپارید خطرهای مربوط به قرارداد هوشمند است. هنگامی‌که دارایی‌های خود را به یک استخر نقدینگی واریز می‌کنید، هیچ واسطه‌ای دارایی‌های شما را در اختیار ندارد؛ بنابراین، می‌توانید خود قرارداد هوشمند را امانت‌دار دارایی‌های خود بدانید. باید در نظر داشته باشید که اگر باگی در قرارداد هوشمند وجود داشته باشد یا هر نوع سوءاستفاده‌ای از وام بشود، دارایی‌های شما برای همیشه از بین خواهند رفت.

همچنین، در پروژه‌هایی که توسعه‌دهندگان آنها مجاز به تغییر قوانین حاکم بر استخر هستند، جانب احتیاط را رعایت کنید. گاهی اوقات، توسعه‌دهندگان ممکن است یک کلید اصلی یا دسترسی‌های ویژه در کد قرارداد هوشمند قرار داده باشند که به آنها به‌صورت بالقوه اجازه بدهد اقدامی مخرب، همچون کنترل منابع مالی استخر، انجام دهند.

سخن پایانی

استخر نقدینگی یکی از مهم‌ترین فناوری‌های موجود در حوزه دیفای است. این استخرها معامله‌گری غیرمتمرکز، وام‌دهی، تولید بازده و بسیاری موارد دیگر را امکان‌پذیر می‌کنند.

در حال حاضر، استخر نقدینگی که اساساً مبتنی بر قراردادهای هوشمند است، راه خود را تقریباً به تمام بخش‌های حوزه گشوده است و همچنان به گسترش خود ادامه می‌دهد.

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟ + کاربرد استخر نقدینگی در دیفای

استخر نقدینگی به کاربران اکوسیستم دیفای اجازه می‌دهد تا دارایی‌های دیجیتال را به‌صورت آنچین در یک صرافی غیرمتمرکز بدون نیاز به بازارسازهای سنتی یا مدل صرافی مبتنی بر دفتر سفارش، معامله کنند. استخر نقدینگی یک عنصر کلیدی در دنیای دیفای است که در عملکرد بازارسازهای خودکار، زراعت بازده، پروتکل‌های وام‌دهی و بسیاری از کاربردهای دیگر نقش بسیار مهمی دارد.

در بازارساز خودکار (AMM) به‌جای استفاده از مدل‌های مبتنی بر دفتر سفارش، معاملات آنچینِ کاربران به‌صورت خودکار و بدون مجوز از طریق یک استخر نقدینگی (liquidity pool) انجام می‌شوند. استخرهای نقدینگی علاوه‌بر تأمین پیوسته نقدینگی، بازارهایی آسان، دسترس‌پذیر، متنوع، شفاف و سریع برای مبادله ارزهای دیجیتال در اکوسیستم دیفای (Defi) فراهم کرده‌اند.

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟

برای درک ماهیت استخر نقدینگی نیاز است به ضرورت وجود نقدینگی در بازار پی برده باشیم. نقدینگی در بازار رمز ارز به معنای درجه‌ی آسانیِ مبادله رمز ارز با یک ارز دیگر بدون اثرگذاری بر قیمت آن‌هاست. بدون وجود نقدینگی کافی، خرید و فروش دارایی به قیمت دلخواه دشوار است و در کل هزینه‌های معاملاتی برای دو طرف معامله بالاتر است.

استخر نقدینگی درواقع مجموعه‌ای از دارایی‌های قفل‌شده در یک قرارداد هوشمند است که با هدف تسهیل معاملات غیرمتمرکز استفاده می‌شود. این مفهوم، بخش جدایی‌ناپذیرِ پلتفرم‌های بازارساز خودکار (AMM)، پروتکل‌های وام‌دهی، زراعت بازده، دارایی‌های سینتتیک، بیمه آنچین و بازی بلاک‌چین است.

ایده استخر نقدینگی به‌ خودی خود آسان است؛ یک مخزن دیجیتال که وجوه کاربران از طریق یک قرارداد هوشمند در آن قفل می‌شود. اما در یک محیط غیرمتمرکزِ بدون مجوز، چگونه می‌توان از آن استفاده کرد؟ اجازه دهید در ادامه ببینیم که چگونه صنعت دیفای توانسته با استفاده از استخرهای نقدینگی، خود را به همه نشان دهد.

استخر نقدینگی و دیفای (DeFi)

پیش از راه‌اندازی اولین نمونه‌های بازارساز خودکار (AMM)، نقدینگی ناکافی یک معضل جدی در دنیای مالی غیرمتمرکز و صرافی‌های آن بود. این موضوع به‌ویژه برای انواع جدید صرافی‌ غیرمتمرکز (DEX) با تعداد محدودی کاربر، جدی‌تر بود. به‌ علاوه، به‌علت توان عملیاتی محدود و هزینه گس‌ تراکنش در بلاک‌چین، پیاده‌سازی معاملات آنچین مبتنی بر دفتر سفارش و صف خریدار و فروشنده، غیرممکن بود. سوال اصلی این بود که چگونه می‌توان این مشکل را بدون استفاده از واسطه‌های بازارساز که با طبیعت غیرمتمرکز رمز ارزها در تناقض است، رفع و رجوع کرد؟

درست همین‌جا بود که اولین بازارساز‌های خودکار با استفاده از مفهوم استخر نقدینگی راه‌اندازی شدند؛ یک پروتکل صرافی غیرمتمرکز که با حذف فرد از یک طرف تراکنش، نقدینگی مبادله رمز ارز را با استفاده از قرارداد هوشمند تأمین می‌کند. در این مدل، قیمت دارایی‌ها به‌جای دفتر سفارش، توسط یک الگوریتم قیمت‌گذاری تعیین می‌شود.

دسترس‌پذیری بازار‌های مالی با پیدایش استخرهای نقدینگی به‌شدت افزایش یافته است. به دلیل ماهیت بدون مجوز بلاک‌چین‌هایی که این استخرها در آن‌ها مستقر هستند، هرکسی می‌تواند به نقدینگی استخر اضافه کند. همه می‌توانند تأمین‌کننده نقدینگی باشند.

یکی از نخستین پروتکل‌های به‌کار‌گیرنده نوآوری استخر نقدینگی پروژه‌ی بنکور (Bancor) بود. این مفهوم اما با محبوبیت پروتکل یونی‌سواپ توجه بیشتری را به خود معطوف کرد. پروژه‌های سوشی‌سواپ، کِرو (Curve) و بلنسِر (Balancer) از صرافی‌های غیرمتمرکز دیگری هستند که از استخرهای نقدینگی روی شبکه اتریوم استفاده می‌کنند. به همین صورت در بلاک‌چین بایننس، پروژه‌های پنکیک سواپ (PancakeSwap)، بیکری سواپ و برگر سواپ و در بلاک‌چین سولانا پروژه‌های Raydium و Serum از این نوآوری بهره می‌برند.

استخر نقدینگی در برابر دفتر سفارش

برای درک تمایز استخر نقدینگی اجازه دهید ابتدا به سنگ بنای پلتفرم‌های معاملات الکترونیک آنلاین یعنی دفتر سفارش نگاهی بیندازیم. دفتر سفارش، به بیان ساده، یک مجموعه از سفارش‌های باز لحظه‌ای (Real-time) است که نشان‌دهنده قیمت‌هایی است که خریدار و فروشنده متمایل به انجام معامله در آن‌ها هستند.

سیستمی که سفارش‌های خریدار و فروشنده را با هم جور می‌کند موتور تطابق (matching engine) نام دارد. به هر حال جدا از بحث‌های فنی موتور تطابق، این مفهوم دفتر سفارش است که هسته اصلی اغلب صرافی‌های متمرکز است. این مدل برای تسهیل مبادلات با کارایی بالا، بسیار عالی است و به ایجاد بازارهای مالی پیچیده رنگ واقعیت پاشیده است.

معاملات در دنیای مالی غیرمتمرکز به‌صورت آنچین انجام می‌شوند و خبری از وجود یک واسطه متمرکز که وجوه و نقدینگی دراختیار او باشد، نیست. این یعنی برای پیاده‌سازی مدل صرافی سفارش‌محور در این دنیای غیرمتمرکز مشکل جدی وجود دارد. هرگونه تعامل با دفتر سفارش نیازمند هزینه تراکنش بلاک‌چین (برای مثال هزینه گس) است که هزینه‌های معاملاتی را به‌شدت بالا می‌برد. کار بازارسازها که نقدینگی کافی برای بازار جفت‌های معاملاتی ایجاد می‌کنند، پرهزینه خواهد شد.

به علاوه سریع‌ترین بلاک‌چین‌ها نیز توان عملیاتی کافی برای انجام معاملات روزانه میلیارد دلاری را ندارند. این یعنی ایجاد یک صرافی سفارش‌محورِ آنچین روی یک بلاک‌چین در عمل امکان‌پذیر نیست. البته گرچه می‌توان از زنجیره‌های جانبی (sidechains) یا راه‌حل‌های لایه دو استفاده کرد، اما باز هم شبکه در شکل فعلی خود قادر به انجام این حجم از فعالیت‌ها نیستند.

لازم به ذکر است که صرافی‌های غیرمتمرکزی وجود دارند که به‌خوبی با دفتر سفارش آنچین کار می‌کنند. صرافی غیرمتمرکز بایننس و پروژه صرافی سرام (Serum) در بلاک‌چین سولانا، به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که از معاملات بی‌واسطه سریع و ارزان پشتیبانی می‌کنند.

استخر نقدینگی چگونه کار می‌کند؟

برای درک مناسب از استخر نقدینگی بهتر است نحوه کارکرد آن را در بازارسازهای خودکار (AMM) بررسی کنیم. برخلاف بازارهای سنتی، در این بازار شما درواقع با نقدینگی یک استخر (برای مثال استخر ETH/DAI) به معامله می‌پردازید. به زبان ساده، برای این‌که یک خریدار بتواند خرید کند، نیاز نیست در همان زمان فروشنده‌ای با همان قیمت وجود داشته باشد. اگر یک صرافی سفارش‌محور (برای مثال صرافی غیرمتمرکز بایننس) را یک مرکز معاملات فرد‌به‌فرد تصور کنیم، می‌توان گفت که معاملات در یک بازارساز خودکار، فرد ‌به ‌قرارداد هستند. از همین نظر، خبری از دفتر سفارش و انواع مختلف سفارش (مثل سفارش بازار، سفارش محدود و سفارش توقف) نیست.

تأمین‌کنندگان نقدینگی برای مشارکت دارای انگیزه هستند زیرا به‌عنوان پاداش، درصد مشخصی از کارمزدهای انجام‌شده در استخر را دریافت می‌کنند که متناسب با سهم آن‌ها از کل نقدینگی استخر است. آن‌ها توکن‌های LP را به‌عنوان نماینده‌ای از توکن‌های قفل‌شده خود دریافت می‌کنند. وقتی بخواهند دارایی خود را از استخر خارج کنند، باید آن‌ها را بسوزانند.

برای مثال وقتی در پلتفرم یونی‌سواپ ترید می‌کنید، این فعالیت توسط الگوریتم قرارداد هوشمندِ حاکم بر استخر، مدیریت می‌شود. قیمت‌گذاری نیز براساس تریدهای انجام‌شده در استخر نقدینگی تعیین استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کنند؟‌ می‌شود. هرچه نقدینگی بیشتری در یک استخر باشد، سفارش‌های بزرگتر دچار لغزش قیمتی (slippage) کمتری می‌شوند. همین پیامد به‌نوبه‌ی خود می‌تواند باعث جذب بیش از پیش تأمین‌کنندگان نقدینگی به پروتکل موردنظر شود.

مزایای استخر نقدینگی

• بازارهای مالی با سادگی استفاده، دسترس‌پذیری بیشتر و تنوع بیشتر دارایی‌ها
• ورود و خروج آسان به موقعیت‌های جفت‌های معاملاتی که در صرافی‌های معمول نقدینگی کمی دارند
• عرضه پیوسته نقدینگی با یک روش غیرمتمرکز
• استفاده از قراردادهای هوشمند و امکان برنامه‌نویسی براساس خواسته‌ها
• ارائه فرصت کسب درآمد از طریق دارایی‌های هولدشده برای تأمین‌کنندگان نقدینگی
• عدم نگرانی برای پیدا کردن طرف مقابل معامله در قیمت دلخواهتان
• قطعیت‌پذیری بالای تراکنش‌ها نسبت به مدل دفتر سفارش

کاربرد استخر نقدینگی چیست؟

این نوآوری بسیار ساده است و می‌تواند با اهداف متفاوتی به‌کار گرفته شود:

رایج‌ترین کاربرد استخر نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز مبتنی بر فناوری بازارساز خودکار (AMM) است. پلتفرم یونی‌سواپ یکی از این موارد است. تأمین‌کنندگان نقدینگی، ارزشی برابر از دو توکن را در یک استخر قفل می‌کنند تا در ساخت یک بازار و تأمین نقدینگی آن شریک باشند. در ازای آن، از کارمزد معاملات انجام‌شده در استخر، سهمی متناسب با مشارکت خود دریافت می‌کنند.

استخر لیکوئیدیتی پایه اصلی برای زراعت بازده (yield farming) با استخراج نقدینگی مثل پلتفرم Yearn است. این پلتفرم جایی است که در آن کاربران وجوه خود را به استخرهایی اضافه می‌کنند که برای تولید بازده استفاده می‌شوند. استخرها، پلتفرم‌ها و بازارهای دیفای متعددی وجود دارند که هر یک به کاربران در ازای تأمین نقدینگی، با نرخ‌های متفاوتی پاداش می‌دهند. توکن‌های LP یک استخر می‌توانند در استخرهای نقدینگی دیگری استفاده شوند زیرا پروژه‌ها توکن‌های استخر پروژه‌های دیگر را در پروتکل خود ادغام می‌کنند و این زنجیره‌ها پیچیده و پیچیده‌تر می‌شوند. ایده‌ی زراعت بازده این است که چگونه کاربران دیفای، توکن‌های خود را در پروتکل‌های غیرمتمرکز گوناگون قفل کنند تا بتوانند پاداش و درآمد خود را حداکثر کنند.

توزیع توکن‌های جدید به یک جامعه‌ی مورد هدف یک مشکل دشوار برای پروژه‌های کریپتو است. استفاده از استخراج نقدینگی یکی از موفق‌ترین رویکردها به این چالش بوده است. توکن‌ها به‌صورت الگوریتمی بین کاربرانی که وجوه خود را در یک استخر نقدینگی قرار داده‌اند، توزیع می‌شوند. سپس، توکن‌های به‌تازگی صادرشده به‌ تناسب سهم کاربر از استخر، برای آن‌ها ارسال می‌شوند.

استخرهای نقدینگی می‌توانند در حکم‌رانی پروتکل‌ها نیز استفاده شوند. برخی مواقع، به حد بالایی از توکن‌های رأی‌دهی نیاز است تا یک پروپوزال حکم‌رانی تصویب شود. اگر توکن‌ها با هم در یک استخر نقدینگی ترکیب شوند، مشارکت‌کنندگان می‌توانند انگیزه‌های مشترک جمعی را که برای آینده پروتکل مهم است، به شکل موثرتری دنبال کنند.

یک کاربرد دیگر استخر نقدینگی، در حوزه بیمه غیرمتمرکز در برابر خطرات قرارداد هوشمند است. به‌تازگی برای پیاده‌سازی این نوآوری از راه‌حل استخرهای نقدینگی استفاده شده است.

صدور دارایی سینتتیک (دارایی ترکیبی) در یک بلاک‌چین به استفاده از استخر نقدینگی نیاز دارد. کاربران وجوهی را به‌عنوان وثیقه به یک استخر اضافه می‌کند، پروتکل آن را به یک اوراکل قابل‌اعتماد وصل می‌کند و قرارداد هوشمند توکن‌هایی را به کاربر می‌دهد که به دارایی دلخواه کاربر، برای مثال سهام یک شرکت خاص مثل اپل یا مایکروسافت، متصل است.

در نهایت به‌نظر می‌رسد که کاربران‌ فراوانی هنوز کشف نشده‌اند. همه‌ی این‌ها به نبوغ و مهارت توسعه‌دهندگان و برنامه‌نویسان در دنیای بلاک‌چین و کریپتو بستگی دارد.

ریسک و خطرات استخر نقدینگی

اگر برای یک بازارساز خودکار تأمین نقدینگی می‌کنید، ضروری است که نسبت به مفهوم زیان موقت (impermanent loss) آگاه و هشیار باشید. در یک جمله، به زیان دلاری تأمین‌کنندگان نقدینگی برای استخرهای نقدینگی یک بازارساز خودکار نسبت به هولد کردن ساده توکن‌ها، زیان موقت می‌گویند. زیان موقت زمانی سنگین می‌شود که نسبت ارزش بین دو توکن قفل‌شده در یک استخر نقدینگی تغییر بزرگی داشته باشد.

برای مثال، فرض کنید قیمت اتر برابر با هزار تتر باشد. شما یک عدد اتر و 1000 عدد تتر را در یک استخر نقدینگی پروتکل یونی‌سواپ قفل می‌کنید. فرض استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کنند؟‌ کنید حالا در این استخر 10 اتر و 10هزار تتر وجود دارد. این یعنی شما 10درصد از نقدینگی کل (000,10*10) را دارید. حال اگر در دنیای بیرون از این استخر، ارزش اتر بالا رود و به چهارهزار تتر برسد چه؟ چون طبق فرمول، ارزش کل لیکوئیدی نباید تغییر کند، درواقع حالا در استخر 5 اتر و 20هزار تتر وجود دارد. حال اگر شما توکن‌های خود را از استخر خارج کنید، ده درصد خود را از نقدینگی استخر خواهید گرفت. این یعنی 0.5 اتر و 2هزار تتر. با نرخ مبادله جدید، جمع ارزش دارایی شما 4هزار دلار است. اما اگر اصلا در این استخر تأمین‌کننده نقدینگی نمی‌شدید، الآن 5هزار دلار می‌داشتید. این یک مثال برای فهم پدیده زیان موقت بود.

موضوع مهم دیگر، ریسک قراردادهای هوشمند است. وقتی وجوهی را در یک استخر نقدینگی قفل می‌کنید، با این‌که به لحاظ فنی واسطه‌ای آن‌ها را دراختیار ندارد، اما قرارداد هوشمند به تنهایی متصدی آن‌هاست. برای مثال اگر یک باگ فنی یا نوعی روش برای سوءاستفاده از قرارداد هوشمند یک پروتکل وام فوری باشد، وجوه کاربران می‌تواند برای همیشه ناپدید شود.

به علاوه همواره مراقب پروژه‌هایی باشید که تیم توسعه آن‌ها اجازه تغییر قوانین حاکم بر استخر لیکوئیدیتی را دارند. گاهی برنامه‌نویسان می‌توانند کلمه عبور یا برخی دسترسی‌های انحصاری را در درون کدهای قرارداد هوشمند تعبیه کنند. با این وجود، پتانسیل انجام اقدامات خراب‌کارانه برای آن‌ها وجود دارد.

جمع‌بندی

استخر نقدینگی یک نوآوری پرکاربرد در دنیای دیفای است که بر مشکل نقدینگی محدود در مدل‌های سنتی صرافی غیرمتمرکز غلبه کرده است. با حذف دفتر سفارش، برای انجام معامله نیازی به طرف مقابل نیست و کاربران درواقع با یک مخزن ارز معامله می‌کنند که توسط یک قرارداد هوشمند اداره می‌شود. تأمین‌کنندگان نقدینگی توکن‌های خود را در یک استخر قفل می‌کنند و متناسب با سهم خود، درصدی مشخص از کارمزد معاملات انجام‌شده در استخر را دریافت می‌کنند. دارایی‌های قفل‌شده در استخر برای انجام معاملات غیرمتمرکز در دنیای دیفای استفاده می‌شوند.

استخر نقدینگی، یک راه‌حل غیرمتمرکز قوی برای مشکل نقدینگی در بازار دیفای شد و در ادامه نقش برجسته‌ای در رشد صنعت دیفای داشت. با این‌که پیدایش استخر نقدینگی بنا به نیاز بود اما درنهایت روش مبتکرانه‌ای برای تأمین نقدینگی به‌صورت الگوریتمی و غیرمتمرکز ارائه داد.

در پایان شایان ذکر است که قبل از تصمیم‌گیری، شناخت کارکردهای خاص انواع استخر نقدینگی موجود در بازار اهمیت بالایی دارد. در کل، استخرهایی بهترین انتخاب هستند که به اندازه کافی برای حذف ریسک و نوسانات نرخ مبادله بزرگ باشند، سابقه طولانی داشته و حجم مبادلات روزانه بالایی دارند.

این مقاله صرفا برای اهداف آموزشی ارائه شده است و نباید به‌عنوان مشاوره‌ی تجاری و سرمایه‌گذاری از طرف کوین ایران و نویسندگانش قلمداد شود.

استخر نقدینگی چیست؟

در مقاله استخر نقدینگی چیست؟ به ارائه توضیحاتی در رابطه با استخر نقدینگی، نحوه عملکرد استخر نقدینگی، هدف از استخر نقدینگی و. می پردازیم. نقدینگی بخش اساسی هر دو بازار ارز دیجیتال و مالی است. نقدینگی روشی هست که در اون دارایی ها به سرعت و کارآمد به پول نقد تبدیل میشن و از نوسانات شدید قیمت جلوگیری میشه. اگه دارایی غیر نقد شونده باشه، مدت زیادی طول می کشه تا به پول نقد تبدیل بشه. همچنین استخرهای نقدینگی نقش زیادی در ایجاد یک سیستم مالی غیرمتمرکز نقدینگی (Defi) دارن که یکی از راه های کسب درامد از ارزهای دیجیتال به شمار میان.

تصور کنین در داخل یه رستوران فست فود منتظر سفارش هستین. نقدینگی با داشتن صندوقدار زیاد قابل مقایسه هست. این موضوع باعث افزایش سرعت سفارشات و تراکنش ها میشه و مشتری ها رو راضی می کنه. از طرف دیگه، نقدینگی با داشتن تنها یک صندوقدار با صف طولانی مشتریان هم قابل مقایسه هست. این موضوع نیز منجر به سفارشات کندتر و معاملات کندتر میشه و مشتریان رو ناراضی می کنه. در تامین مالی سنتی، نقدینگی توسط خریداران و فروشندگان یک دارایی تامین میشه. در مقابل، DeFi برای عملکرد به استخرهای نقدینگی متکی هست. یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) بدون نقدینگی معادل یک کارخانه بدون آب هست. استخرهای نقدینگی راه نجاتی برای DEX ها فراهم می کنند.

استخر نقدینگی چیست؟

احتمالا براتون این سوال پیش اومده که استخر نقدینگی چیست؟ برای پاسخ به این سوال می تونیم اینطوری توضیح بدیم که استخر نقدینگی نوعی سفارش گذاری ارز دیجیتال هست که در یک قرارداد هوشمند قفل شده. این منجر به ایجاد نقدینگی برای معاملات سریع تر میشه. یکی از اجزای اصلی یک استخر نقدینگی، بازارسازان خودکار (AMM) هستن. بازارساز خودکار پروتکلی هست که از استخرهای نقدینگی استفاده می‌کنه تا امکان داد و ستد دارایی‌های دیجیتال رو به روشی خودکار به جای بازار سنتی خریداران و فروشندگان فراهم کنه. به عبارت دیگه، کاربران یک پلتفرم AMM استخر نقدینگی رو با توکن تامین می‌کنن و قیمت توکن‌های موجود در استخر با فرمول ریاضی خود AMM تعیین میشه.

استخرهای نقدینگی همچنین برای افزایش بازدهی و بازی‌های آنلاین مبتنی بر بلاک چین ضروری هستن. استخرهای نقدینگی برای تشویق کاربران پلتفرم های مختلف رمزنگاری به نام ارائه دهندگان نقدینگی (LP) طراحی شدن. پس از مدت زمان معینی، LP ها با کسری از کارمزدها و مشوق‌ها، معادل مقدار نقدینگی که عرضه کردن، پاداش دریافت می‌کنن که به اونها رو توکن‌های ارائه‌دهنده نقدینگی (LPT) می نامند. سپس توکن های LP رو می توان به روش های مختلف در یک شبکه دیفای استفاده کرد. سوشی سواپ و یونی سواپ صرافی‌های رایج دیفای هستنن که از استخرهای نقدینگی در شبکه اتریوم حاوی رمزهای ERC-20 استفاده می‌کنن. در همان زمان، پنکیک سواپ از توکن‌های BEP-20 در زنجیره BNB استفاده می‌کنه.

ارائه دهندگان محبوب استخر نقدینگی:

بسیاری از پلتفرم‌های غیرمتمرکز از بازارسازان خودکار و استخر لیکوئیدیتی استفاده می کنن، تا امکان داد و ستد دارایی‌های دیجیتال رو به روشی خودکار و بدون مجوز فراهم کنن. در واقع، پلتفرم های محبوبی وجود دارن که فعالیت های خودشون رو بر روی استخرهای نقدینگی متمرکز می کنن. به همین منظور ما سعی می کنیم در این قسمت از مقاله استخر نقدینگی چیست؟ برخی از ارائه دهندگان محبوب استخر نقدینگی رو برای شما معرفی کنیم.

• Uniswap

یکی از ارائه دهندگان محوب استخر نقدینگی، پلتفرم یونی سواپ هست. این پلتفرم به کاربران این امکان رو میده تا بدون نیاز به سرویس متمرکز، ETH رو با هر توکن ERC-20 دیگری مبادله کنن. این یک صرافی منبع باز هست که به هر کسی اجازه میده یک جفت مبادله رو به صورت رایگان در شبکه راه‌اندازی کنه. همچنین این پلتفرم ویژگی های زیادی داره که باعث میشه تا محبوبیت زیادی به دست بیاره.

• Curve

یکی دیگه از انواع ارائه دهندگان محبوب استخر نقدینگی، پلتفرم Curve هست که کاربردها و مزایای زیادی به همراه داره که یک استخر نقدینگی غیرمتمرکز برای استیبل کوین‌های مبتنی بر شبکه اتریوم هست.

• Balancer

یکی دیگه از ارائه دهندگان محبوب استخر نقدینگی، پلتفرم بالانسر هست که محبوبیت زیادی در بین کاربران بازار ارزهای دیجیتال داره. یک پلتفرم غیرمتمرکز که چند گزینه ادغام مانند استخرهای نقدینگی خصوصی و اشتراکی رو ارائه میده که مزایایی رو برای ارائه دهندگان نقدینگی خود ارائه میده.

استخرهای نقدینگی رمزنگاری درDeFi:

استخرهای نقدینگی رمزنگاری در اکوسیستم DeFi (مالی غیرمتمرکز) به ویژه در DEX ها (صرافی های غیرمتمرکز) ضروری هستن. استخرهای نقدینگی ابزاری هستن که به وسیله اون کاربران این امکان رو دارن تا وجوه خودشون رو در قراردادهای هوشمند DEX جمع کنند تا نقدینگی دارایی رو برای معامله گران به منظور مبادله بین ارزها ارائه بدن. استخرهای رمزنگاری سرعت نقدینگی بسیار مورد نیاز و راحتی رو برای اکوسیستم DeFi ارائه میدن. قبل از معرفی بازارسازان خودکار (AMM)، نقدینگی بازار کریپتو برای DEX ها در اتریوم یک مشکل بود.
DEX ها یک فناوری جدید با یک رابط پیچیده بودن. در اون زمان خریداران و فروشندگان زیادی وجود نداشت، بنابراین یافتن کاربران کافی که مایل به تجارت منظم باشن، چالش برانگیز بود. AMM ها این مشکل محدودیت نقدینگی رو با ایجاد استخرهای نقدینگی و ارائه دهندگان نقدینگی برای تامین دارایی های این استخرها، بدون نیاز به دخالت شخص ثالث، برطرف می کنند. هرچه دارایی ها و نقدینگی بیشتر استخر باشه، معاملات در DEX آسون تر میشه.

استخرهای نقدینگی Crypto چگونه کار می کنند؟

یک استخر نقدینگی از 2 ارز دیجیتال یا توکن تشکیل شده. استخرها بازارهای مختلفی رو برای یک جفت توکن ایجاد می کنن. مبتکر هر استخر جدید قیمت شروع اون دارایی رو تعیین می کنه. اما اگه این قیمت برای استخر با بازار جهانی کریپتو مطابقت نداشته باشه، ارائه‌دهنده نقدینگی می‌تونه سرمایه خودش رو از دست بده. حفظ توکن ها در راستای قیمت های بازار مهم هست، زیرا ارائه دهندگان بیشتر وجوه رو به استخر اضافه می کنن. از اونجایی که استخر نقدینگی سوآپ توکن ها رو تسهیل می کنه، قیمت بر اساس یک الگوریتم قیمت گذاری تنظیم میشه.

هر مجموعه نقدینگی ممکنه از الگوریتم خاص خود برای محاسبه ارزش استفاده کنه. این الگوریتم تضمین می کنه که استخر بدون توجه به اندازه یک معامله، همیشه نقدینگی داره. نسبت توکن بر قیمت استخر حاکم هست. به عنوان مثال، در استخر DAI/ETH، اگه شخصی DAI رو از استخر بخره، حجم ETH افزایش پیدا می کنه که باعث افزایش قیمت DAI و کاهش قیمت ETH میشه. کل تغییر قیمت بر اساس میزان خرید فرد و میزان تغییر استخر متفاوت خواهد بود. استخرهای بزرگ تر نوسانات کمتری رو مشاهده می کنند، زیرا برای ایجاد تغییرات نیاز به معاملات و خریدهای بسیار بزرگ هست. ارائه دهندگان نقدینگی از کارمزد تراکنش برای دیگران برای خرید و فروش از استخر کسب درآمد می کنند.

این کارمزدهای تراکنش به استخر نقدینگی بر می گرده تا ارزش توکن های شما رو بیشتر کنه و به رشد استخر کمک کنه. استخرهای نقدینگی تاسیس شده می‌تونن بیش از 1 میلیون دلار سرمایه‌گذاری داشته باشن، که باعث میشه اونها برای معامله‌گران جدیدی که به دنبال شروع کار با ارزهای دیجیتال هستن، نسبتا پایدار باشن. استخرهای کوچکتر می تونن بیشتر مستعد نوسانات در بازار باشن، که می تونه به این معنی باشه که ارزش توکن های شما کاهش پیدا می کنه. با استخر مناسب، می تونین از ثبات ارزش عالی و از دریافت هزینه تراکنش برای افزایش سرمایه گذاری اصلی خودتون لذت ببرین.

هدف از راه اندازی استخر نقدینگی چیست؟

در یک معامله، معامله گران یا سرمایه گذاران می تونن با تفاوت بین قیمت مورد انتظار و قیمت اجرا شده مواجه بشن. این امر در بازارهای سنتی و ارزهای دیجیتال رایج هست. استخر نقدینگی با هدف از بین بردن مشکلات بازارهای غیر نقد شونده از طریق ایجاد انگیزه برای کاربران خود و تامین نقدینگی برای سهمی از کارمزد معاملاتی ایجاد شده و فعالیت می کنه. معاملات با برنامه های استخر نقدینگی مانند Uniswap نیازی به تطبیق قیمت مورد انتظار و قیمت اجرا شده نداره. AMM ها، که برای تسهیل معاملات کارآمد با از بین بردن شکاف بین خریداران و فروشندگان توکن های رمزنگاری برنامه ریزی شدن، معاملات در بازارهای DEX رو آسون و قابل اعتماد می کنن.

مزایا و معایب استخرهای نقدینگی:

استخرهای لیکوئیدیتی نیز مانند موارد دیگه بازار ارزهای دیجیتال مزایا و معایبی دارن که از موارد مهم برای مطالعه و کسب اطلاعات هستن و باید مورد بررسی قرار بگیرن. بنابراین در این پارت از مقاله استخرهای نقدینگی چیست؟ به بررسی مزایا و معایب استخرهای نقدینگی می پردازیم.

مزایای استخرهای نقدینگی:

• نقدینگی تضمین شده

یکی از مزایای استخرهای نقدینگی، فراهم کردن نقدینگی تضمین شده در هر سطح قیمتی هست. معامله گران مجبور نیستن مستقیما با معامله گران دیگه مرتبط باشن، زیرا تا زمانی که مشتریان دارایی های خودشون رو در استخر سرمایه گذاری کنن، نقدینگی ثابت هست. همین موضوع باعث میشه تا استخرهای نقدینگی مورد استقبال افراد و کاربران زیادی قرار بگیرن و محبوبیت زیادی به دست بیارن.

• قیمت گذاری خودکار

یکی دیگه از مزایای استخرهای نقدینگی این هست که قیمت گذاری خودکار بازارسازی منفعل رو امکان پذیر می کنند که این موضوع می تونه نقطه مثبتی برای استخرها محسوب بشه. ارائه دهندگان نقدینگی در واقع وجوه خودشون رو به استخر واریز می کنن و قیمت گذاری توسط قرارداد هوشمند انجام میشه.

• کسب درآمد

یکی دیگه از مزایای استخرهای نقدینگی این هست که هر کسی می تونه تامین کننده نقدینگی بشه و کسب درآمد کنه. استخرهای نقدینگی به هیچ کارمزد لیست، KYC یا سایر موانع مرتبط با مبادلات متمرکز نیاز ندارن. اگه سرمایه‌گذار بخواد نقدینگی رو در اختیار استخر قرار بده، معادل ارزش دارایی‌ها رو واریز می کنه.

• هزینه گس کمتر

قراردادهای هوشمند در صرافی های غیرمتمرکز مانند یونی سواپ، به گونه ای طراحی شده که موجب کاهش هزینه های گس خواهد شد. محاسبات قیمتی کارآمد و توزیع کارمزد در داخل استخرها به معنای اصطکاک کمتر بین تراکنش هاست. اغلب قراردادهای هوشمند این قابلیت رو دارن که مبالغ معامله شده رو به کیف پول برگردونن اما در برخی از صرافی ها، همچون یونی سواپ این قابلیت به تریدرها داده میشه که همان دارایی ها رو مبادله کرده و به کیف پول دیگری ارسال کنن.

• عدم نیاز به استراتژی

بازارسازها در صرافی های متکی به دفتر سفارش، لازم هست که دائما سفارش های معاملاتی خودشون رو آپدیت کنن و نوسان قیمت رو در نظر بگیرن. بازارسازها زمان و تخصص لازم رو برای مدیریت استراتژی های خود داشته باشن اما در استخر نقدینگی نیازی به تخصص و استراتژی نیست، تامین کنندگان نقدینگی تنها کافیست که دارایی های خودشون رو وارد یک استخر نقدینگی کرده و مابقی کارها رو به قراردادهای هوشمند واگذار کنن.

معایب استخرهای نقدینگی:

استخرهای نقدینگی با وجود مزایای زیادی که به همراه دارن، معایبی نیز به همراه دارن که باعث میشه تا افراد دید بدی به این استخرها داشته باشن. به همین منظور ما سعی می کنیم در این قسمت از مقاله استخر نقدینگی چیست؟ برخی از معایب استخرهای نقدینگی رو برای شما مورد بررسی قرار بدیم.

• نوسانات قیمتی

یکی از معایب استخرهای نقدینکی، وجود نوسانات قیمتی هست. نوسانات قیمتی یکی از مواردی هست که جزو معایب استخرهای لیکوئیدیتی محسوب میشه، چرا که نوسانات قیمتی سبب ضررهای غیرقابل جبران میشه و وقتی که سرمایه گذار، سرمایه خودش رو از بازار کریپتوکارنسی خارج می کنه، زیان وارده غیر قابل استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کنند؟‌ جبران هست که گاها این ضرر با پاداش هزینه تراکنش جبران میشه که میزان این پاداش بستگی به حجم نوسان و طول مدت استیک واریزی داره.

• مشکلات قراردادهای هوشمند

یکی دیگه از معایب استخرهای نقدینگی، مشکلات احتمالی در قراردادهای هوشمند هست. این مشکلات زمانی رخ میدن که کد مربوطه حسابرسی نشده و امنیت کامل وجود نداشته باشه. بنابراین بهتره که کاربر قبل از سپرده گذاری منابع خود، اطلاعات کاملی از تمامی مشکلات موجود در این زمینه داشته باشه.استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کنند؟‌

ییلد فارمینگ یا استخر لیکوئیدیتی:

فرض کنید شخصی می خواد تجربه معاملاتی بهتری داشته باشه. دراین صورت، پروتکل‌های مختلف با ارائه توکن‌های بیشتر برای استخرهای خاص، کاربران رو به ارائه نقدینگی تشویق می‌کنه. شما می تونین از این استخرهای نقدینگی مشوق به عنوان ارائه دهنده برای کسب حداکثر مقدار توکن های LP (کاوی نقدینگی) استفاده کنین. استخراج نقدینگی به این معناست که چگونه LP های صرافی ارز دیجیتال می تونن درآمد توکن LP خودشون رو در یک بازار یا پلتفرم خاص بهینه کنن. بازارهای مختلف DeFi، پلتفرم‌ها و استخرهای مشوق به شما امکان میدن، برای تهیه و استخراج نقدینگی از طریق توکن‌های LP پاداش دریافت کنین.

ییلد فارمینگ عبارت هست از قرار دادن یا قفل کردن رمزارزها در یک پروتکل بلاک چین برای ایجاد پاداش های توکن شده. این هست که توکن‌ها رو در برنامه‌های مختلف DeFi قرار میده یا قفل می‌کنه تا پاداش‌های توکن‌شده‌ای ایجاد کنه که درآمد رو به حداکثر برسونه. در نتیجه، این به یک ارائه‌دهنده نقدینگی صرافی ارز دیجیتال اجازه میده تا بازده بالایی رو برای ریسک تا حدودی بالاتر جمع‌آوری کنه، زیرا الگوریتم وجوه، اونها رو بین جفت‌های معاملاتی و استخرهای مشوق با بالاترین کارمزد معاملات و پرداخت‌های توکن LP در چندین پلتفرم توزیع می‌کنه. این نوع سرمایه گذاری نقدینگی می تونه به ناچار وجوه کاربر رو در جفت دارایی با بالاترین بازدهی قرار بده.

آیا استخرهای رمزنگاری ایمن هستن؟

استخرهای نقدینگی فناوری‌های کلیدی پشت فناوری مالی غیرمتمرکز فعلی هستن. اونها تجارت غیرمتمرکز، تولید بازده، وام دهی و بسیاری موارد دیگه رو امکان پذیر می کنن. این قراردادهای هوشمند تقریبا تمام بخش‌های DeFi رو تأمین می‌کنن و احتمالا به این کار ادامه خواهند داد. اما وقتی نوبت به ارزیابی ایمنی یک استخر نقدینگی می‌رسه، باید در نظر داشته باشین که مانند هر سرمایه‌گذاری دیگه ای، این سرمایه‌گذاری نیز خطرات خودش رو داره در حالی که می‌تونه، سودآور باشه.

کلام پایانی:

تلاش کردیم در مقاله استخر نقدینگی چیست؟ اطلاعات کامل و کاربردی در رابطه با استخرهای نقدینگی خدمتتون ارائه کنیم. همونطور که بیان کردیم استخرهای نقدینگی نقش مهمی در اکوسیستم DeFi دارن و سبب غیر متمرکز شدن Defi شدن. برای شرکت در استخرهای نقدینگی، کاربر نیازی به رعایت معیارهای واجد شرایط بودن یا پر کردن فرم‌های KYC نداره. ارائه دهندگان نقدینگی می تونن با مشارکت در استخرهای نقدینگی درآمد کسب کنن که منجر به تمرکززدایی بیشتر میشه و مشکل دستکاری بازار رو که یکی از چالش های مرتبط با شفافیت بازارهای رمزنگاری هست، برطرف می کنه. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بازار ارزهای دیجیتال و خرید کریپتوکارنسی ها می تونین از صرافی ایران بایننس کمک بگیرین.

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) و کاربرد آن در دیفای

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) یکی از هسته‌های اصلی تکنولوژی دیفای است. با کمک استخر‌ های نقدینگی می‌توان ترید غیرمتمرکز، وام‌دهی، تولید محصول و بسیاری کارهای دیگر انجام داد. استخر‌ های نقدینگی با کمک قراردادهای هوشمند مدیریت می‌شوند. قراردادهای هوشمند در بخش‌های مختلف دیفای کاربرد دارند و عملیات‌ها را تسهیل می‌کنند.

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟

استخر نقدینگی مجموعه وجوهی است که در یک قرارداد هوشمند قفل شده است. استخرهای نقدینگی برای تسهیل تجارت غیرمتمرکز، وام‌دهی و بسیاری از کاربردهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کاربرانی که ارائه‌دهندگان نقدینگی هستند LP نامیده می‌شوند. آنها مقداری مساوی از دو توکن را وارد یک استخر می‌کنند و عامل ایجاد بازار هستند. این افراد از کارمزد معامله‌هایی که در استخری ایجاد کرده‌اند درآمد کسب می‌کنند. این درآمد متناسب با سهم آنها از کل نقدینگی موجود در استخر است.

یکی از اولین پروتکل‌هایی که از استخر های نقدینگی استفاده کرد Bancor بود؛ اما این مفهوم بعد از مشهور شدن یونی سواپ بیشتر مورد توجه قرار گرفت. صرافی‌های معروف دیگری نیز هستند که از استخرهای نقدینگی در اتریوم استفاده می‌کنند؛ مثل: SushiSwap، Curve و Balancer. استخرهای نقدینگی در بلاکچین اتریوم توکن‌های ERC-20 هستند. روی زنجیره هوشمند بایننس هم استخر نقدینگی پنکیک سواپ، BakerySwap و BurgerSwap وجود دارد.، این استخرها توکن‌های BEP-20 را نگه می‌دارند.

استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟

بازارسازان خودکار (Automated market makers) نوآوری بسیار مهمی هستند. این بازارساز‌های خودکار امکان معامله کردن درون زنجیره‌ای و بدون نیاز به دفترچه سفارش را فراهم می‌کنند. به بازارساز‌های خودکار به اختصار AMM می‌گویند.

از آنجا که برای انجام معامله به هیچ یک از طرفین به طور مستقیم احتیاج نیست، تریدرها موقعیت‌های معاملاتی باز می‌کنند و در دفتر سفارشات صرافی این معامله‌ها ثبت می‌شود.

یک صرافی همتا به همتا (Peer to Peer) را در نظر بگیرید که در آن خریداران و فروشندگان از طریق لیست سفارش‌ها مستقیماً به یگدیگر متصل می‌شوند. به‌عنوان مثال در صرافی غیرمتمرکز بایننس (Binance (DEX معامله‌ها به صورت همتا به همتا است و معامله‌ها بین کاربران انجام می‌شود و دارایی‌ها مستقیماً بین کیف پول کاربران جابه‌جا می‌شود.

اما معامله با استفاده از بازارساز خودکار (AMM) متفاوت است. در AMM معامله‌ها به صورت peer-to-contract است. همان‌طور که گفتیم، استخر نقدینگی مجموعه‌ای از دارایی‌ها است که در یک قرار داد هوشمند واریز می‌شود. هنگام انجام معامله در یک بازارساز خودکار AMM مانند معامله‌های سنتی طرف مقابلی وجود ندارد، بلکه ترید در مقابل نقدینگی موجود در استخر انجام می‌شود. یعنی لازم نیست که در لحظه خرید حتماً یک فروشنده وجود داشته باشد تا معامله انجام شود؛ همین که استخر موجودی داشته باشد کافی است.

اگر شما بخواهید جدید‌ترین کوین‌ها را در یونی سواپ بخرید، هیچ خریداری به صورت سنتی در طرف مقابل شما وجود ندارد. به جای آن عملیات شما با استفاده از الگوریتم‌هایی که استخر را مدیریت می‌کنند انجام می‌شود. قیمت‌گذاری هم توسط این الگوریتم‌ها انجام می‌شود.

کاربرد استخر‌های نقدینگی چیست؟

تاکنون ما بیشتر در مورد AMM‌ها بحث کردیم که محبوب‌ترین کاربرد استخرهای نقدینگی است. با این حال، همان‌طور که گفتیم، جمع کردن نقدینگی یک مفهوم کاملاً ساده است؛ بنابراین می‌توان از آن به روش‌های مختلف استفاده کرد.

یکی از این کاربردها، تولید محصول یا استخراج نقدینگی است. استخرهای نقدینگی اساس پلتفرم‌های خودکار تولید محصول مثل yEarn هستند؛ جایی که کاربران وجوه خود را به استخرهایی اضافه می‌کنند که سپس برای تولید محصول استفاده می‌شوند.

توزیع توکن‌های جدید در دست افراد مناسب، یک چالش دشوار برای پروژه‌های ارز دیجیتال است. استخراج نقدینگی یکی از موفقیت‌آمیزترین روش‌ها برای حل این مسئله بوده است. اساساً، توکن‌ها به صورت الگوریتمی بین کاربرانی توزیع می‌شوند که توکن‌های خود را در یک گروه نقدینگی قرار می‌دهند. سپس، توکن‌های تازه ضرب شده متناسب با سهم هر کاربر از استخر بین کاربران توزیع می‌شود.

حتی می‌توانید توکن‌هایی از سایر استخرهای نقدینگی داشته باشید که توکن استخر نامیده می‌شوند. به عنوان مثال، اگر نقدینگی خود را در یونی سواپ قرار دهید یا وجوهی را به Compound قرض دهید، توکن‌هایی دریافت می‌کنید که نشان‌دهنده سهم شما در آن استخر است. شاید بتوانید آن توکن‌ها را در یک استخر دیگر واریز کنید و سپس پس بگیرید.

یکی دیگر از کاربردهای جالب توجه استخرهای نقدینگی، استفاده از Tranche است. این مفهوم ‌از علم اقتصاد سنتی گرفته شده است که شامل تقسیم محصولات مالی بر اساس ریسک و بازده آنها است.

ریسک‌های استخر نقدینگی

اگر نقدینگی خود را در یک بازارساز خودکار AMM قرار دهید، باید از ریسک‌ها و مفهومی به نام ضرر ناگهانی مطلع باشید.

نکته دیگری که باید به خاطر بسپارید ریسک قرارداد هوشمند است. وقتی وجوه خود را در یک استخر نقدینگی واریز می‌کنید، قردادهای هوشمند در استخر قرار دارند. درست است که از نظر تکنیکی هیچ واسطه‌ای به موجودی شما دسترسی ندارد اما اگر در قراردادهای هوشمند اشکال یا باگی وجود داشته باشد یا قرارداد‌ها با نوعی سوء‌استفاده طراحی شده باشند، ممکن است تمام موجودی شما از بین برود.

همچنین باید مراقب پروژه‌هایی که توسعه‌دهندگان اجازه تغییر قوانین حاکم بر استخر را دارند، باشید. گاهی، توسعه‌دهندگان دسترسی مدیریتی یا برخی از دسترسی‌های ممتاز دیگر را در کد قرارداد هوشمند دارند. این دسترسی‌ها می‌تواند آنها را قادر به انجام کارهای مخرب مانند کنترل منابع مالی در استخر کند.

سخن پایانی

استخر های نقدینگی یکی از تکنولوژی‌های بنیادی موجود در اکوسیستم فعلی دیفای است. استخرهای نقدینگی بخشی اساسی از بازارسازی خودکار (AMM)، پروتکل‌های وام‌گیری، بیمه و بازی‌های بلاکچینی هستند. در Liquidity Pool‌ ها وجوه دیجیتالی به صورت جفت ارز ذخیره می‌شود. معامله‌ها در استخر های نقدینگی به صورت سنتی انجام نمی‌شود که نیاز به خریدار و فروشنده داشته باشد، بلکه شما می‌توانید به صورت انفرادی خریدار یا فروشنده باشید. البته باید استخر نقدینگی داشته باشد و معامله‌ها به صورت الگوریتمی انجام می‌شود.

قراردادهای هوشمند در استخرهای نقدینگی، خرید و فروش‌ها و میزان دارایی را مدیریت می‌کنند. اما قرار دادن دارایی خود در این استخر‌ها می‌تواند با ریسک بسیار همراه باشد. ممکن است در اثر وجود باگ در یک قرارداد هوشمند یا دستکاری عامدانه در قوانین استخر، کل دارایی خود را از دست بدهید.